Geert Jan van Gelder, emeritus Laudian professor, Oxford University, spreekt in de derde Leiden-Aramco Lecture op 8 oktober over grappige anekdotes uit een dertiende-eeuwse Arabische medische tekst.

Literair werk over geneeskunde

'Uitgelezen beschrijvingen van de generaties van artsen', zoals de titel van het werk luidt, is geschreven door de Syrische arts en dichter Ibn Abi Us-.aybi*ah (gestorven in 1270). Hij stelde zich de taak om een complete geschiedenis van de geneeskunde samen te stellen. Hij verzamelde biografieen van 442 artsen, van de oude Grieken zoals Hippocrates tot zijn eigen tijd. Hij beschreef de verdiensten van de artsen en hun levens en karakters. Dit leverde een literair werk op vol fantastische anekdotes en gedichten, die een prachtig beeld geven van de geschiedenis van de Arabische medische wetenschap.

Het werk is tot nu toe grotendeels genegeerd door wetenschappers, maar er wordt momenteel door een team in Oxford aan een volledige en integrale editie en vertaling gewerkt. Geert Jan van Gelder, een Leidse alumnus en een wereldberoemde specialist op het gebied van de Arabische klassieke literatuur, is verantwoordelijk voor de vertaling van de gedichten uit dit werk.

Sluwe hofarts

Ibn Abi Us-.aybi*ah bewandelt in zijn werk allerlei literaire zijweggetjes. Lang beschouwd als irrelevant, bevatten die beschrijvingen, zoals Geert Jan van Gelder laat zien, juist belangrijke informatie over de sociale en intellectuele omgang van die tijd. We lezen hoe de verstijfde ledematen van een slavin en bedgenoot van de kalief weer soepel gaan bewegen door de list van een sluwe hofarts. Liefdesverdriet kan niet altijd genezen worden, maar de artsen doen hun best in dit boek. Spotgedichten waarschuwen potentiele patienten voor de levensbedreigende behandeling van bepaalde artsen die met naam en toenaam genoemd worden in vaak zeer humoristische maar vlijmscherpe bewoordingen.

Leiden-Aramco lezingen

De Leiden-Aramco lezingen zijn ingesteld bij de viering van het 400-jaar bestaan van de leerstoel Arabisch in 2013. Jaarlijks belicht een internationaal bekende wetenschapper de rijke en lange Arabische literaire traditie. In Leiden zijn de klassieke Arabische literaire werken van oudsher veel bestudeerd, vooral omdat in de wereldberoemde Oosterse handschriftenverzameling in de Leidse universiteitsbibliotheek veel belangrijke exemplaren vertegenwoordigd zijn. Deze werken zijn zo waardevol omdat ze inzicht bieden in een essentieel en nog steeds zeer levend aspect van de Arabische wereld. Dat deze eeuwenoude teksten nieuwe lezers en onderzoekers kunnen blijven boeien, zal na Geert Jan van Gelders lezing zeker duidelijk zijn.