Mensen met ernstig overgewicht die astma hebben profiteren nog meer van een operatieve maagverkleining dan obese mensen zonder astma, ontdekte Astrid Aardenburg. De astmatische klachten verdwijnen, de longen functioneren aanzienlijk beter. "Bij zwaarlijvige mensen met astma zou men eerder tot zo'n operatie over moeten gaan", stelt ze dan ook. Aardenburg promoveerde op 13 oktober.

Ernstig overgewicht en astma gaan vaak samen, zo lijkt het. Astrid Aardenburg, longarts in opleiding in het Franciscus Gasthuis in Rotterdam, wilde daarom weten of de astmatische klachten na een maagverkleiningsoperatie verminderen. "Na zo'n operatie is het gewicht immers blijvend verlaagd", zegt ze.

Van 27 patienten met overgewicht die een operatieve maagverkleining zouden ondergaan mat ze de longfunctie om te bepalen of zij aan astma leden en zo ja, in welke mate. Na de operatie mat ze de longfunctie opnieuw. Ter controle bepaalde ze longfuncties bij obese mensen zonder astma voor en na de operatie en bij obese mensen met astma die geen operatie ondergingen. Zulk onderzoek was al eerder gedaan, maar alleen met kleine patientgroepen en zonder uitgebreide controles.

Geen asmatische klachten meer

De uitkomst verraste haar: "Na de operatie verdween de astma als sneeuw voor de zon. De longfunctie was veel beter dan we hadden verwacht en patienten hadden geen astmatische klachten meer. Een operatieve maagverkleining levert mensen met ernstig overgewicht altijd al een enorme gezondheidswinst op, maar voor de groep die ook astma heeft is de winst extra groot."

Mensen komen in aanmerking voor zo'n operatie als hun BMI (body mass index) 40 is of hoger. Maar wie, naast overgewicht, ook suikerziekte, hoge bloeddruk of slaapapneu heeft, kan al bij een BMI van 35 worden geopereerd. Aardenburg pleit ervoor om astma in dit rijtje op te nemen.

Longrevalidatie

Er is een kleine tegenvaller: de kans op allerlei complicaties na de operatie, waaronder longontsteking en longfalen, is juist groter voor mensen die een slechte longfunctie hebben. "Maar dat risico is laag. Het weegt niet op tegen de enorme gezondheidswinst. Zwaarlijvigheid kan tot allerlei ziektes lijden en zelfs tot de dood." En misschien is er iets aan te doen. Aardenburg werkt mee aan het onderzoek van een collega die nagaat of longrevalidatie voor de operatie zinvol is. Mensen trainen hun conditie dan onder leiding van een fysiotherapeut en verbeteren zo hun longfunctie.

Ontsteking

Of overgewicht en astma inderdaad vaak samengaan is tot nu toe moeilijk vast te stellen. Een hypothese is dat buikvetweefsel een lage ontsteking in het hele lichaam opwekt die de kans op een chronische luchtwegontsteking - de definitie van astma - vergroot. Aardenburg nam weefselmonsters van de luchtwegen van obese mensen met astma voor en een jaar na de operatie en onderzocht die op ontstekingsverschijnselen.

Tegen haar verwachting in vond ze geen sporen van ontsteking. Hebben deze mensen dan wel astma? "Astma heeft vele vormen en astma die samengaat met obesitas is een apart type. Dat heeft misschien andere ontstekingskenmerken dan de kenmerken die we onderzocht hebben", denkt ze. "Ik ga vanuit dat er een verband is tussen overgewicht en astma. Dat een maagverkleining helpt tegen astma is een aanwijzing daarvoor."

Astrid Aardenburg-van Huisstede promoveerde op 13 oktober op het proefschrift Morbid obesity and asthma - co-morbidity or causal relationship?