Persbericht 19 oktober 2015

Onder invloed van een buitenpromovenda van prof. dr. Rene de Groot van de Universiteit Maastricht, wordt de toekomst van miljoenen Afrikanen die momenteel zonder officiele nationaliteit door het leven gaan, een stukje verbeterd. De Britse wetenschapper en lobbyist Bronwen Manby promoveert op 20 oktober aanstaande aan de UM op een proefschrift waarin ze de huidige nationaliteitsrechtelijke situatie in 54 Afrikaanse landen beschrijft en pleit voor een protocol bij het Afrikaans Verdrag voor de Rechten van de Mens. De African Law Commission staat op het punt dit protocol te realiseren.

Ook in Europa leven mensen zonder nationaliteit, maar in Afrika is het probleem vele malen groter. Staatloos word je bijvoorbeeld als je geboren wordt uit ouders die geen nationaliteit hebben om door te geven. Of als het stuk land waarop je woont wordt overgeheveld naar een ander land, zonder afspraken over de nationaliteit van de inwoners. Een andere belangrijke bron van het probleem is het feit dat in Afrika in minder dan de helft van de gevallen geboorteregistratie plaatsvindt. Er zijn Afrikaanse landen waarin dat percentage door acties van de Afrikaanse Unie verhoogd is tot meer dan 90%, maar in andere landen ligt het onder de 10%, zelfs als deze landen geen oorlog en strijd achter de rug hebben. Mensen zonder officiele nationaliteit zijn staatloos en kunnen rechten als het algemeen stemrecht niet realiseren, maar kunnen bijvoorbeeld ook geen eigenaar van een stuk land worden. "In tijden van economische en politieke onzekerheid loopt de `vreemdeling' bovendien altijd het risico als verdacht te worden aangemerkt. Politici over de hele wereld hebben het nationaliteitsrecht misbruikt om identiteitgerelateerde agressie te kunnen oproepen", aldus de promovenda.

Manby's stelling en tevens de strekking van het nieuw aan te nemen protocol, is dat de staat waarmee een persoon het sterkst verbonden is, deze persoon als een staatsburger zou moeten erkennen. "Deze mate van verbondenheid moet verondersteld worden als twee verschillende generaties op het grondgebied van de staat zijn geboren, en ook als een kind op het grondgebied is geboren en daar bij het bereiken van de meerderjarigheid nog steeds verblijft. Deze laatste groep zou minimaal een optierecht op de nationaliteit van dat land moeten hebben, zonder dat de staat de verkrijging van nationaliteit kan weigeren. Wetten en procedures moeten ook herzien worden in het belang van bevolkingsgroepen die een nomadisch of grensoverschrijdend leven leiden. Op dit moment worden deze mensen vaak als vreemdelingen beschouwd en niet als staatsburgers. De eis om aan te tonen dat een persoon geen andere nationaliteit bezit is, zeker in de Afrikaanse context, een eis waar onmogelijk aan kan worden voldaan."

Prof. dr. Rene de Groot, expert in het nationaliteitsrecht, is trots dat Manby bij hem promoveert. "Als dit nieuwe protocol binnenkort wordt aangenomen, heeft Afrika deze materie op papier beter geregeld dan Europa. Dat verandert de werkelijkheid natuurlijk niet meteen, maar je moet ergens beginnen. Ook de mensenrechten zijn ooit begonnen met het op schrift stellen ervan."