Ontstaan Alzheimer begint door stress mogelijk in de hersenstam
22 oktober 2015
Ontstaan Alzheimer begint door stress mogelijk in de hersenstam
Nieuws > Ontstaan Alzheimer begint door stress mogelijk in de hersenstam
1,4 miljoen subsidie om het effect van stress en depressie op hersenaandoening te onderzoeken
MAASTRICHT, 22 oktober 2015 - Wetenschappers gaan achterhalen op welke manier stress en depressie het ontstaan van de ziekte van Alzheimer beinvloeden. Er zijn namelijk sterke aanwijzingen dat dergelijke emotionele factoren een invloed uitoefenen op genetische processen in de hersenstam die
het ontstaan van de aandoening stimuleren. Om die theorie te bevestigen is ruim 1,4 miljoen euro ter beschikking gesteld door de Europese organisatie JPND (Joint Programme Neurodegenerative Disorders). Daniel van den Hove van het Maastricht UMC+ is cooerdinator van het project dat in vijf
landen ten uitvoer wordt gebracht.
Veel onderzoek naar Alzheimer richt zich momenteel op specifieke hersenregio's die in een later stadium van de aandoening een rol spelen. Er zijn echter ook sterke aanwijzingen dat in een uiterst vroege fase al zogeheten epigenetische veranderingen in de hersenstam optreden, zelfs als er nog
nauwelijks symptomen waarneembaar zijn. Het vermoeden bestaat dat factoren als chronische stress en depressie daar een belangrijke rol bij spelen. Epigenetica, het vakgebied dat de subtiele invloed van omgevingsfactoren (zoals stress) op het genetisch materiaal bestudeert, moet duidelijkheid
bieden bij een betere voorspelling van het ontwikkelen van Alzheimer.
'Tangles'
"Vergelijk het met een eeneiige tweeling", zegt Van den Hove. "Genetisch zijn ze exact hetzelfde. Maar zet ze veertig jaar na hun geboorte naast elkaar en er zijn wel degelijk verschillen waarneembaar in hun erfelijk materiaal. Dat is het effect van omgevingsfactoren. Dat kunnen bijvoorbeeld
giftige stoffen zijn, maar ook emotionele gebeurtenissen. Dergelijke invloeden laten als het ware hun stempel achter." De onderzoekers vermoeden dat een dergelijk mechanisme ook aan het werk is in de vroegste fase van de ziekte van Alzheimer. Langdurige stress zou namelijk bepaalde genen
dusdanig beinvloeden dat deze de aanmaak van zogeheten 'tangles' in zenuwcellen stimuleren. Dit zijn eiwitten die in elkaar knopen en zodoende de communicatie tussen zenuwcellen verstoren, met cognitieve problemen als mogelijk gevolg.
Voorspelling
De wetenschappers proberen met het nieuwe onderzoek te achterhalen welke genen uit hersenstam-cellen worden beinvloed door stress en zodoende de aanmaak van bijvoorbeeld 'tangles' stimuleren. Van den Hove: "Vervolgens gaan we kijken of we die epigenetische verandering ook kunnen waarnemen in
bloedmonsters. Als dat het geval blijkt te zijn, kunnen we een veel nauwkeurigere en individuelere voorspelling maken wie risico op Alzheimer loopt." Het ultieme doel is om deze specifieke genen uiteindelijk als aangrijpingspunt voor therapie te nemen.
Daniel van den Hove is verbonden aan de School for Mental Health and Neuroscience en werkzaam binnen de vakgroep Translational Neuroscience. Naast van den Hove zullen ook wetenschappers uit Duitsland, Engeland, Luxemburg en Spanje de komende drie jaar bijdragen aan het onderzoek.