De gezondheid van moeders in Tanzania
Empowerment in relatie tot het moederschap
29 oktober 2015
Het gaat niet goed met het vijfde Millenniumdoel in Tanzania: het verbeteren van de gezondheid van moeders. Op sommige plekken hebben vrouwen gemiddeld nog steeds zeven kinderen, de helft van de vrouwen bevat thuis zonder verloskundige hulp, wat weer resulteert in een van de hoogste
percentages moedersterfte. Op 3 november promoveert Judith Westeneng aan de Radboud Universiteit Nijmegen op de relatie tussen het empoweren van vrouwen in Tanzania en hun reproductieve gezondheid.
Foto: Judith Westeneng
Ongelijke machtsrelaties tussen vrouwen, hun echtgenoten en mogelijke andere betrokken kunnen direct of indirect het gezondheidsgedrag beinvloeden. Door unieke panelgegevens te gebruiken, is een aantal verbanden tussen macht en zwangerschappen door Westeneng blootgelegd in het merengebied van
Tanzania.
In het onderzoek is gekeken of er een wederkerige effect bestaat tussen de gezondheid van moeders en de empowerment van vrouwen. Meer te zeggen hebben over gezinsplanning en het gebruikmaken van gezondheidszorg vergroot de kans op een goede gezondheid. Anderzijds vergroot een goede gezondheid,
evenals het ter wereld brengen van gezonde kinderen, de kans op zeggenschap van vrouwen. Het onderzoek van Westeneng wijst uit dat vrouwen die een bijdrage leveren aan het huishoudinkomen niet alleen vaker gebruikmaken van zwangerschapscontroles, maar ook minder vaak thuis bevallen. Zij nemen
waarschijnlijk autonoom beslissingen over het gebruik van gezondheidszorg rondom de zwangerschappen, wat hun gezondheid ten goede komt. De relatie tussen empowerment van vrouwen en gezondheid van moeders blijkt echter afhankelijk van de fase van de reproductieve cyclus.
De reproductieve cyclus
Foto: Judith Westeneng
De eerste reproductieve fase richt zich op familieplanning. De geboorte van kinderen heeft invloed op de arbeidsparticipatie van vrouwen, en dus haar mogelijkheden om een inkomen te genereren. In tegenstelling tot wat je zou verwachten, heeft het aantal kinderen bij met name jongere vrouwen
(vooral twintigers) een positief effect op het aantal uren dat ze werkt. Het aantal kinderen heeft echter een negatief effect op onderwijsdeelname: kinderen met jongere broers en zussen volgen gemiddeld minder jaren onderwijs. Dit terwijl onderwijs juist heel belangrijk is voor de empowerment
van de volgende generatie. Een aantal verbanden wordt niet teruggevonden in het onderzoek. Zo lijkt het aantal geboren kinderen geen effect te hebben op lichamelijke integriteit van vrouwen. Net zomin als economische empowerment geen robuust effect heeft op het gebruik van voorbehoedsmiddelen.
Bij de tweede fase, gedurende de zwangerschap, zien we dat economische empowerment een positief direct effect heeft op het aantal zwangerschapscontroles: vrouwen die economisch empowered zijn kiezen gemiddeld vaker voor prenatale zorg. Economische empowerment draagt tevens positief bij aan
bevallingszorg: vrouwen die economisch empowered zijn bevallen vaker in een kliniek en minder vaak thuis.
De laatste fase betreft de geboorte en kindsterfte. De status van een vrouw is sterk gerelateerd aan het vervullen van haar reproductieve rol, en het hebben van kinderen verhoogt haar status in het huishouden. Maar wat als een vrouw niet kan voldoen aan deze verwachtingen? Wat als zij
`mislukt' als moeder, hetzij omdat er geen (levende) kinderen worden geboren of omdat ze later overlijden? Heeft dat dan ook een negatief effect op haar status? Miskramen en doodgeboortes hebben een ongunstig effect op de houding ten aanzien van partner geweld, maar hebben geen effect op de
controle die vrouwen ervaren over hun seksuele relaties. Kindsterfte heeft wel een negatieve invloed op de controle die vrouwen ervaren over hun seksuele relaties als ook op onderwijsdeelname van de andere kinderen, en dus op het toekomstperspectief van deze kinderen.
Beleidsimplicaties
Foto: Shutterstock / Anton Ivanov
Investeren in familieplanning (vooral het beperken van het aantal kinderen) lijkt een (klein) gunstig effect te hebben op investeringen in onderwijs voor kinderen en kan daarmee in potentie bijdragen aan de vermindering van armoede binnen de volgende generatie. Het onderzoek legt de cirkel van
oorzaken en gevolgen bloot. Dat impliceert ook dat vrouwen die het minst empowered en het sterkst gemarginaliseerd zijn, de grootste kans hebben om veel kinderen te krijgen en de grootste risico's lopen op gezondheidsproblemen en daarna bovendien de grootste kans hebben om te worden
gestigmatiseerd. Dit komt zeker niet ten goede aan hun status in het huishouden. Westeneng laat verder zien dat niet alle empowerment dimensies een positief effect hebben op de gezondheid van een moeder, en vice versa, dat niet alle uitkomsten van reproductieve gezondheid een zelfde effect op
empowerment hebben.
Bron: NWO