Jong kind net zo'n betrouwbare getuige als volwassene
4 november 2015
Het ooggetuigenverslag van een jong kind is niet minder betrouwbaar dan dat van een volwassene. Afhankelijk van het `te herinneren' materiaal produceren oudere kinderen en volwassenen meer pseudoherinneringen dan jonge kinderen. Dat ontdekte rechtspsycholoog Henry Otgaar in zijn
onderzoeksproject `Shifting Memories: Reversing Developmental Trends in Memory Illusions in (non)Maltreated Populations', dat hij met Veni-financiering uitvoert aan Maastricht University. Het artikel verschijnt binnenkort in Journal of Experimental Psychology: General.
Enkele 4-/5-jarige meisjes op een rijJonge kinderen: pseudoherinneringen makkelijker manipuleren en herstellen.Foto: Shutterstock
Henry Otgaar onderzocht een tegendraadse hypothese: niet jonge kinderen, maar oudere kinderen en volwassenen zijn het meest gevoelig voor pseudoherinneringen. Dit in tegenstelling tot wat algemeen gedacht wordt. Jonge kinderen hebben immers grenzeloze fantasie, waardoor zij feit en fictie
moeilijk uit elkaar zouden kunnen houden. Moeilijker dan volwassenen, verwacht je, zeker als het gaat om 4- tot 6-jarigen, bij wie ook nog eens sprake is geweest van mishandeling en seksueel misbruik. Dan wordt in het algemeen de kans groter geacht dat getuigenissen, bijvoorbeeld in een
rechtszaal, een hoge mate van onbetrouwbaarheid kunnen vertonen - althans, groter dan bij oudere kinderen en volwassenen. Maar is dat zo?
Otgaar gebruikte in elk experiment tussen de 70 en 80 proefpersonen: kinderen tussen 4 en 12 jaar en volwassenen. Hij testte de herinnering van de deelnemers door hen video's te laten zien en vervolgens op antwoordkaarten te laten aangeven wat ze precies hadden gezien. Na een film van een
bankoverval was bijvoorbeeld 'wapen' een van de keuzes, terwijl dit er niet in voorkwam. Deelnemers gaven een ooggetuigenverslag en werden mondeling ondervraagd. De ooggetuigenverslagen van jonge kinderen bleken niet minder betrouwbaar dan van een volwassene.
Soms houden oudere kinderen en volwassenen zelfs langer vast aan pseudoherinneringen dan jonge kinderen. Sterker nog, de gevoeligheid voor suggestie - het `voeren' van niet-bestaande herinneringen - neemt niet altijd af met de leeftijd. Verkeerde geheugeninformatie komt weliswaar duidelijker
aan de oppervlakte bij jonge kinderen maar, zo ontdekten de onderzoekers, onjuiste herinneringen zijn te manipuleren en te herstellen. Oudere kinderen en volwassenen blijken hardnekkiger vasthouden aan wat ze menen te hebben gezien. Deze kennis kan van levensbelang zijn in de rechtszaal: aan
de getuigenissen van een volwassene moet niet noodzakelijkerwijs meer waarde gehecht worden dan aan die van een kind.
Forensische context
Otgaar: `Onze resultaten zijn in lijn met de toenemende bulk onderzoeksresultaten, waaruit blijkt dat jongere kinderen soms beter presteren dan oudere kinderen. Zij onderscheiden vreemde geluiden beter en ze zijn inventiever in het bedenken van alternatieve manieren om gereedschappen te
gebruiken dan ouderen. Hoe kan dat? Waarschijnlijk is dat het verwerven van nieuwe kennis leidt tot afname van flexibiliteit in de opname van nieuwe ideeen.'
In de forensische context is een belangrijke conclusie dat de leeftijd van een kind niet langer een voorspeller is van zijn betrouwbaarheid als ooggetuige. In vele strafzaken zijn deskundigen er regelmatig ten onrechte van uit gegaan dat juist jonge kinderen meer geneigd zijn om
`geheugenfouten' te produceren, spontaan dan wel onder druk tijdens een verhoor.
Meer informatie
H.P. (Henry) Otgaar (1983) startte in 2012 aan zijn onderzoeksproject naar `Shifting Memories: Reversing Developmental Trends in Memory Illusions in (non)Maltreated Populations' aan Maastricht University, Faculty of Psychology and Neurosciencen, met Veni-financiering uit de Vernieuwingsimpuls
van NWO-MaGW.
* Project van dr. Henry Otgaar in de projectendatabase
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bron: NWO