"Bedenk ook wat jij als individu kunt doen."

Marie-Pauline Lauret was 23 jaar toen ze uit Frankrijk naar Nederland kwam. Nederlands schrijven kon ze nog niet en voor de accountantsopleiding had ze 12 deficienties. Nederlands spreken kon ze, dankzij haar Nederlandse afkomst, wel en dus pakte ze na een afwijzing van een groot accountantskantoor meteen de telefoon. Na een gesprek over wat beide partijen voor elkaar konden betekenen werd ze alsnog aangenomen. DertieMarie-Pauline Lauretn jaar later, op 29 oktober 2015, staat Lauret een groep excellente accountancystudenten te woord. Ze wil met ze praten over waarden. De rode draad in haar loopbaan: welke waarde voeg ik als accountant toe? Wat is de impact? Haal ik voldoening uit wat ik doe?

Dit raakt ook mensen die al jaren goed hun werk doen De sector raakte in een crisis, er ontstond een voedingsbodem voor een collectief wantrouwen richting accountants. Uiteindelijk droeg Minister Dijsselbloem vorig jaar de beroepsgroep op om met een plan te komen. Lauret werd voorzitter van de werkgroep die dat rapport moest opstellen. Hoe was dat toen ze er middenin zat? "Niemand wist precies hoe we dit moesten doen, we hadden maar drie maanden. We zijn met veel stakeholders gaan praten. Vervolgens hebben we een plan gemaakt en daarover gesproken met de stuurgroep, die bestond uit onder anderen de voorzitters van de kantoren en commissarissen. We wilden ons niet laten beinvloeden maar in gesprek zijn met elkaar is essentieel, want dit raakt veel mensen, ook mensen die al jaren goed hun werk doen."

Het is nog lastig de impact te beoordelen

Ze staat nog steeds achter het rapport. Maar het is nu, na een jaar, nog lastig om de impact te beoordelen. "Uiteindelijk vinden we dat de organisatie de omgeving moet creeren waarin het gewenste gedrag van het individu wordt gestimuleerd. Door de structuur aan te passen en een kader te schetsen stimuleer je ander gedrag." Inmiddels is Lauret gestopt als openbaar accountant. Ze wil zich gaan bezighouden met maatschappelijke vraagstukken in brede zin, vanuit haar accountancy-achtergrond. Zo is ze nu onafhankelijk secretaris van de Monitoring Commissie Accountancy, die toezicht houdt op de invoering van de maatregelen uit het rapport.

We waren te laat

Een van de thema's die de studenten aansnijden is fraude. Moeten accountants wat betreft fraude meer doen? Lauret ziet daar een grote verwachtingskloof: "De maatschappij denkt dat wij fraude moeten hebben gezien, maar dat is niet zo. Een accountant heeft niet als primaire taak het detecteren van fraude. Er moet duidelijker worden uitgesproken wat we van elkaar verwachten." Het duurt wel even voor het vertrouwen hersteld is. We zijn het gaan doen omdat het moest en dat denkt de maatschappij ook, zegt een student. Lauret beaamt dit: "Ja, we waren te laat. We hebben een breed pakket aan maatregelen gedefinieerd en de sector is zeer actief met de implementatie, maar we zijn nog niet klaar. Ik ben heel benieuwd naar de uitkomsten van de volgende dossiertoetsingen." Is die toetsing wel zuiver, vragen studenten zich af. Lauret: "De AMarie-Pauline Lauret en excellente studentenFM toetst aan de hand van de regels die wij onszelf hebben opgelegd. Als we het te streng vinden moeten we ons als beroepsgroep afvragen of we al onze regels wel overal moeten willen toepassen."

Cultuurmeting

Lauret wijst erop dat ook ieder jaar een cultuurmeting gedaan moet worden. "Daarop kun je dan voortborduren. De cultuurmeting gaat door de hele organisatie heen. Ook jullie wordt gevraagd naar je ervaringen, bijvoorbeeld of je vindt dat de partner genoeg tijd heeft besteed, hoe vaak je weerwoord hebt gegeven aan de afdeling vaktechniek. De uitkomsten van de metingen zullen tevens een beeld geven van hoe het ermee staat."

Acht uur filosofie

Het idee waarmee veel starters het beroep binnenkomen is nog steeds `je gaat veel verdienen', niet `je bent er voor de maatschappij'. De principes zijn naar de achtergrond verschoven. Hoe kun je ervoor zorgen dat mensen weer met de goede motivatie beginnen? Lauret ziet de oplossing in het onderwijs: "In Frankrijk krijg je verplicht acht uur per week filosofie voor je eindexamen. Dan leer je nadenken over vragen als: wanneer vind ik het goed of fout, mooi of lelijk? Je moet daar heel vroeg mee beginnen, op de basisschool al. Juist omdat ik heel sterk stond voor mijn eigen mening ben ik snel doorgegroeid."

Ik ben het waard

Over de beloningen in de accountancy zegt ze: "Je inkomen moet een resultante zijn van de organisatie waarin alles gericht is op goede kwaliteit. Bij de invoering van nieuwe regelgeving in de sector, denk aan IFRS of SoX, is tijdelijk veel extra werk ontstaan voor de kantoren, waardoor partners het idee kregen: ik ben het waard om zoveel te verdienen. We zijn het overal over eens, maar als maatregelen een individu in zijn portemonnee raken dan is het ineens toch lastiger." Het vaststellen van normen voor beloning vindt ze zwak, het beloningssysteem moet anders: meer de kwaliteit belonen, minder de commercie. Wordt de audittak niet geremd door de adviestak bij de grote kantoren? Het DNA van accountants en adviseurs is heel verschillend, vaak opereren ze wel onder een dak. Lauret denkt dat als je het goed organiseert die combinatie mogelijk moet zijn. Ze ziet dat veel accountants vergeten dat ze een natuurlijke adviesfunctie hebben. "Als je een controle doet zie je zoveel in de organisatie. Wat betekent dat? Vertel de klant wat je waarneemt. Durf te delen uit nieuwsgierigheid. Dat voegt wat toe en maakt het ook interessant."

Kies positie ten opzichte van de checklist

Studenten zien collega's vertrekken door de standaardisatie, de vele checklists. Accountants uit andere landen kijken daar met enige verbazing naar. Slaan we hier niet in door? Een checklist is toch niet bevorderlijk voor het nadenken? "Het gaat erom hoe je jezelf positioneert ten opzichte van de checklist. We voeren complexe werkzaamheden uit, een checklist kan helpen. Maar het moet niet zo zijn dat je alleen maar aan het vinken bent en niet meer als team in gesprek bent met elkaar." Is dat niet de schuld van de AFM, dat we geen tijd hebben om na te denken? "Als accountants schuiven we wel makkelijk verantwoordelijkheid af. Wij hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid. We moeten niet wijzen naar de AFM, het ministerie, de kantoren. Bedenk ook zelf wat jij als individu kunt doen."

Terug naar de kern

Een student vraagt hoe Lauret zich staande heeft gehouden toen de werkgroep in het middelpunt van de belangstelling stond. "Door terug te gaan naar mijn kern, naar mijn eigen normen en waarden. Als je dat doet dan kan je eigenlijk weinig gebeuren. Steeds jezelf blijven vragen: begrijp ik dit, sta ik erachter? En als dat niet het geval is: zeg er wat van." Wat wil ze meegeven aan studenten? "Bewaak je eigen evenwicht en probeer werk en priveleven in balans te houden. Als het niet goed voelt, bijvoorbeeld als je portefeuille te groot is, bespreek het dan, laat het niet zitten. Vraag aan degene die jou beoordeelt hoe je jezelf kunt verbeteren, zij moeten jou steunen in je ontwikkeling. En probeer elke kans die zich aandient te pakken. Ook al was ik soms bloednerveus, ik heb het wel gedaan."

Excellente studenten Accountancy