Aanwijzing Dommelseweg 19-19A en Kromstraat 4 tot monument
Het college van burgemeester en wethouders heeft het pand Dommelseweg 19-19A en het aangrenzende pand Kromstraat 4 aangewezen als gemeentelijk monument. Dit op advies van de A2-Erfgoedcommissie.
Dommelseweg 19-19A
De opvallende patricierswoning aan de Dommelseweg is circa 1885 gebouwd door winkelier Hendrikus van de Leur. Zijn zoon, fabrikant Petrus van de Leur, vestigde in latere jaren een linnenfabriekje in de vleugel aan de Kromstraat.
Het pand aan de Dommelseweg heeft een hoge monumentale waarde vanwege de rijke pleisterarchitectuur en profileringen. Het is zeer waardevol door zijn vorm, gevelgeleding, schaal en markante ligging. Het complex heeft een L-vormige basis bestaande uit een ondiep dorpswoonhuis met daar tegenaan
een enkellaagse vleugel aan de Kromstraat.
Kromstraat 4
Kromstraat 4 werd in 1907 gebouwd door sigarenfabrikant Gerardus de Natris, die in juni 1907 vergunning krijgt om hier een `sigarenfabriek met drogerij' op te richten. Mogelijk gebruikte hij ook een deel van het huis aan de Dommelseweg. Na het vertrek van De Natris uit Valkenswaard, in 1916,
is sigarenfabrikant Van Best enige tijd eigenaar van de fabriek, maar voor zover bekend laat hij daarin geen sigaren fabriceren. Van 1919 tot juni 1952 is de uit Almelo afkomstige Herman Pezie eigenaar van de fabriek. Daarna huurt Franciscus van Dooren het fabrieksgedeelte voor zijn `Alexander
sigarenfabriek', de derde sigarenfabrikant in successie. Eigenaar van Kromstraat 4 was inmiddels Gerardus Ummelen, een klerk bij de sigarenfabriek van Van Best. Hij heeft het pand samen met Dommelseweg 19 tot in de jaren zestig van de vorige eeuw in bezit. Na 1945 is het huis alleen als
woonhuis gebruikt.
De bouwkundige samenhang tussen de panden op beide adressen verhoogt de monumentale waarde van de drie bouwdelen.
Na aanwijzing van deze panden tot gemeentelijk monument, telt de gemeente Valkenswaard in totaal 36 gemeentelijke en 21 rijksmonumenten.