Utrecht, 06 november 2015

"Investering in onze toekomst"

Staatssecretaris Dekker opent ultrasterke `MRI' voor moleculen

Samenvatting

Staatssecretaris Sander Dekker van OCW opende donderdag 5 november bij de Universiteit Utrecht de uNMR-NL onderzoeksfaciliteit, een nieuwe, nationale `MRI' voor moleculen. Met zijn ultrasterke magneet behoort de faciliteit tot de absolute wereldtop. Hierdoor kunnen voor het eerst ook hele grote moleculen onderzocht worden. Daarnaast is het beeld zeer gedetailleerd. De faciliteit kan bovendien gebruikt worden voor zowel chemisch, materiaalkundig als biologisch onderzoek door wetenschappers en bedrijven. Nederland blijft hiermee internationaal een van de koplopers in het NMR-onderzoek. De uNMR-NL is gerealiseerd dankzij een investering van 18,5 miljoen euro van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek NWO.

Staatssecretaris Sander Dekker was zeer te spreken over de samenwerking tussen de vijf betrokken Nederlandse universiteiten en het publiek-private topinstituut COAST voor analytische chemie. "Ik ben ervan overtuigd dat de meest interessante ontdekkingen het resultaat zijn van de samenwerking tussen niet voor de hand liggende partners", aldus Dekker. Marjan Oudeman, voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Utrecht, benadrukte het belang van investeringen in state-of-the-art onderzoeksfaciliteiten voor Nederland. "Deze nationale faciliteit versterkt ons onderzoek, onze kennisintensieve economie, onze internationale concurrentiepositie en onze welvaart. De uNMR-NL staat voor investeren in onze toekomst." Hierbij vindt zij NWO aan haar zijde, onderstreepte adjunct-directeur Tanja Kulkens van NWO-Chemische Wetenschappen. NWO wil blijven investeren in grote en zeer grote faciliteiten en stelt bovendien een permanente commissie in om een nationale strategie te formuleren en cooerdineren.

MRI-scanner voor moleculen

Een NMR spectrometer werkt volgens hetzelfde principe als een MRI-scanner in ziekenhuizen, maar brengt de ruimtelijke structuur van een molecuul in beeld. "Moleculen zijn de basis van het leven en van de materialen die wij mensen maken. Om te kunnen begrijpen welke rol een bepaald eiwit speelt in het ontstaan van kanker of waarom een nieuw nanomateriaal bepaalde eigenschappen heeft, moet je weten wat de structuur van de moleculen is. Met deze spectrometer kunnen we structuren gaan bepalen die tot nu toe onmogelijk in beeld te brengen waren. Bijvoorbeeld van eiwitten zoals ze in cellen voorkomen", licht Marc Baldus, hoogleraar NMR-spectroscopie aan de Universiteit Utrecht en cooerdinator van uNMR-NL, toe.

" Marc Baldus, hoogleraar NMR-spectroscopie aan de Universiteit en en cooerdinator van uNMR-NL Met deze spectrometer kunnen we structuren gaan bepalen die tot nu toe onmogelijk in beeld te brengen waren. Bijvoorbeeld van eiwitten zoals ze in cellen voorkomen. Marc Baldus, hoogleraar NMR-spectroscopie aan de Universiteit en en cooerdinator van uNMR-NL "

Absolute wereldtop

Met een magneetveld van 22 Tesla beschikt de uNMR-NL faciliteit nu al over een van de krachtigste NMR-spectrometers ter wereld. Maar over twee jaar wordt een nieuwe magneet geinstalleerd, waardoor de absolute wereldtop van maar liefst 28 Tesla wordt gehaald. Deze nieuwe magneet is nog in ontwikkeling, omdat hiervoor nieuwe supergeleidende materialen nodig zijn.

Opname van heel object

Dankzij dit ultrasterke magneetveld zijn de metingen veel gedetailleerder en kunnen veel grotere moleculen bestudeerd worden. Bovendien kan met de nieuwe magneet zowel gemeten worden aan oplossingen, als aan vaste stoffen zoals kristallen en poeders en zelfs hele cellen. Meestal kunnen in NMR-spectrometers of alleen oplossingen, of alleen vaste stoffen onderzocht worden. Ook uitzonderlijk is de mogelijkheid een opname te maken van een heel object, zoals een blad of zelfs een klein plantje.

Publiek-private samenwerking

De uNMR-NL faciliteit is opgezet door onderzoekers uit verschillende disciplines van de universiteiten van Utrecht, Eindhoven, Leiden, Nijmegen en Wageningen in samenwerking met het publiek-private topinstituut COAST voor analytische chemie. Onderzoekers van andere Nederlandse universiteiten, onderzoeksinstellingen en bedrijven kunnen echter ook onderzoeksvoorstellen gaan indienen.

Nationale Roadmap NWO

De investering in de uNMR-NL faciliteit is een onderdeel van het NWO-programma Nationale Roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten. Dit programma is bedoeld om de Nederlandse wetenschappelijke positie te versterken door het stimuleren van de ontwikkeling en bouw van grootschalige onderzoeksfaciliteiten.