Persbericht

De Kristallnacht en het Rijk van Nijmegen.

Vluchtelingen over de grens, november 1938

Op 9 november a.s. van 19.30-21.30 uur wordt de jaarlijkse Kristallnachtlezing gegeven door historicus drs. Jan Brauer* in het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 te Groesbeek. Tevens vindt er deze avond een presentatie plaats door studenten van de afd. Geschiedenis van de Radboud-universiteit Nijmegen. De avond wordt muzikaal opgeluisterd door Charles van Doornewaard (piano) en Hubert Hendriks (viool/zang).

De Duitse vluchtelingen kwamen in de jaren ‘30 met golven naar Nederland. Dieptepunt vormde de grote stroom van 10.000 Joden in de maanden na de Kristallnacht, de rabiate geweldsuitbarsting van de nazi’s in Duitsland in november 1938 tegen Joodse burgers en hun eigendommen. Kristal – het geluid van grasgerinkel over heel Duitsland – ook dichtbij Nijmegen, in Kleve, Goch en Emmerich. Wat gebeurde er aan de grens in deze regio in de dagen daarna? Wat merkte men in Nijmegen van de stroom vluchtelingen en wat waren de reacties? Jan Brauer schetst de spanning in de grensstreek en de komst van de vluchtelingen direct na de Kristallnacht.

Vanaf 1933 kwamen steeds meer joodse en politieke Duitse vluchtelingen naar ons land. De situatie in de grensplaatsen veranderde danig in de jaren ‘30. Bewoners van de grensstreek gingen al tijden intensief met elkaar om. Aan beide kanten van de grens sprak men vaak hetzelfde dialect; de grens werd gezien als een vage scheidslijn die niet hinderde bij werk, handel of sociaal verkeer. Vanaf 1930 drong geleidelijk het nazi-geluid door in het gewone, dagelijkse grensverkeer en daarmee politiseerde de grens geleidelijk.

Vaak verbleven de Duitse vluchtelingen in het grensgebied dichtbij het vaderland, in de hoop snel weer te kunnen terugkeren. Het beleid vanuit Den Haag was gericht op het inperken van de toestroom van vluchtelingen. De minister van Justitie schreef in mei 1938 dat de vluchteling een ‘ongewenscht element voor de Nederlandsche maatschappij en derhalve (…) een ongewenschte vreemdeling’ was, die moest worden geweerd. Maar in de praktijk aan de grens bleek dat niet zo gemakkelijk uitvoerbaar. Duizenden kwamen illegaal over de ‘groene grens‘ Nederland binnen.

*Drs. Jan Brauer (Belfeld 1956) studeerde geschiedenis aan de Radbouduniversiteit Nijmegen en werkt als adviseur Public Affairs en historisch onderzoeker. Hij publiceerde over WO II- en grensthema’s en over de Nijmeegse geschiedenis. Als geassocieerd NIOD-onderzoeker werkt hij aan het promotieonderzoek Grensgevallen 1930-1940. Grensincidenten en lokale reacties op de politieke spanningen bij de Nederlands-Duitse grens.

Locatie: Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945, Wylerbaan 4, 6561 KR Groesbeek

Datum en tijd: 9 november van 19.30-21.30 uur, zaal open vanaf 19.00 uur

Entreeprijs: € 5,- pp, MK geldig

Reserveren: 024-3974404; info@bevrijdingsmuseum.nl

Informatie: www.bevrijdingsmuseum.nl

Facebook: /Bevrijdingsmuseum, Twitter: @bevrijding