Monumentale roman overleeft digitale tijdperk


10 november 2015

Zal de literaire roman nog wel blijven voortbestaan in een tijdperk van visuele en digitale cultuur? De afgelopen decennia hebben diverse schrijvers en critici dit hardop betwijfeld. Tegelijkertijd zijn omvangrijke romans van schrijvers als Mark Z. Danielewski en Karl Ove Knausgaard opvallend
populair. In haar proefschrift, onderdeel van een Vidi-project, laat literatuurwetenschapper Inge van de Ven zien hoe de literaire roman de recente sociale en technologische transformaties 'overleeft'. Ze promoveert op 27 november aan de Universiteit Utrecht.

Schrijvers zoals Philip Roth beweerden in de afgelopen decennia dat boeken het qua populariteit moeten afleggen tegen televisie en het internet. Critici zoals Nicholas Carr en Maryanne Wolf verzuchtten dat het overschot aan tekstuele fragmenten, zoals tweets, waaraan we dagelijks worden
blootgesteld in onze digitale cultuur, ervoor zorgt dat onze aandachtsspanne te kort wordt om lange, complexe verhalen te omvatten.

De literaire roman `overleeft' digitalisering door thematische reikwijdte en nadruk op kenmerken van het medium, zo blijkt uit onderzoek van Utrechtse promovenda Inge van de Ven (Beeld: Shutterstock)De literaire roman `overleeft' digitalisering door thematische reikwijdte en nadruk op
kenmerken van het medium, zo blijkt uit onderzoek van Utrechtse promovenda Inge van de Ven (Beeld: Shutterstock)

Toch zijn er in diezelfde periode niet alleen onverminderd romans geschreven en gepubliceerd, maar vielen veel van die boeken juist op door hun uitzonderlijke omvang. Schrijvers zoals de Amerikanen William T. Vollmann (1959-) en Mark Z. Danielewski (1966), de Chileen Roberto Bolano (1953-2003)
en de Noor Karl Ove Knausgaard (1968-) legden zich toe op teksten van duizenden pagina's. Zulke monumentale romans lijken een anachronisme na Jean-Franc,ois Lyotards aankondiging van het einde van de Grote Verhalen in 1984. Hoe duiden we deze toewijding aan dikke boeken en lange verhalen, deze
ambitie om een oud medium te transformeren tot ongeevenaarde omvang en reikwijdte, juist op het moment dat men de dood van dit medium voorspelde?

Van de Ven onderzocht de monumentale romans van deze schrijvers in het licht van hedendaagse sociale en technologische ontwikkelingen zoals globalisering, digitalisering en de opkomst van big data. Zij wijst op twee strategieen waardoor de literaire roman deze transformaties 'overleeft'.
Enerzijds past de roman zich aan door een enorme toename aan omvang en thematische reikwijdte. Anderzijds worden de specifieke kenmerken van het medium benadrukt, zoals hybriditeit, traagheid, indirectheid en materialiteit.

Meer informatie

* Project: 'Back to the Book: Analog Literature in the Digital Age 1990-2010'
* Nieuwsbericht Universiteit Utrecht

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bron: Universiteit Utrecht