Onderwijsraad ziet `maatwerkdiploma' niet zitten

De Onderwijsraad ziet veel haken en ogen aan het invoeren van een maatwerkdiploma waarbij leerlingen vakken op verschillende niveaus kunnen volgen. De raad vindt niet dat leerlingen de mogelijkheid moeten krijgen om het zichzelf makkelijker te maken door in een vak examen af te leggen op een lager niveau.

Het advies van de Onderwijsraad ondergraaft het idee van een maatwerkdiploma, waar vooral de VO-raad, de vereniging van schoolbesturen, zo voor heeft gepleit. Ook de Tweede Kamer was enthousiast: vanaf volgend schooljaar zouden leerlingen al vakken op verschillende niveaus moeten kunnen volgen en een maatwerkdiploma krijgen.

Grote risico's

Er kleven grote risico's aan het idee, schrijft de Onderwijsraad. De raad waarschuwt voor ondoordachte en overhaaste stelselwijzigingen. Juist de eindtoetsing in het basisonderwijs en de examens in het voortgezet onderwijs zijn belangrijke ijkpunten. `Ze waarborgen dat leerlingen een brede vorming krijgen en een bepaald basisniveau bereiken', aldus de raad. Bovendien kunnen leerlingen in het huidige systeem goed doorstromen naar vervolgopleidingen.

Met een maatwerkdiploma, waarvoor leerlingen bepaalde vakken bijvoorbeeld afronden op havo-niveau en andere op vwo-niveau, is het lastig om het opleidingspeil te bepalen. Volgens de Onderwijsraad zet dat instellingen in het vervolgonderwijs aan tot eigen toelatingseisen.

Lager niveau

Maar vooral het feit dat leerlingen vakken op een lager niveau kunnen volgen baart de Onderwijsraad zorgen. Leerlingen kunnen het zichzelf gemakkelijker maken als ze bijvoorbeeld wiskunde niet zien zitten. Leraren krijgen daardoor minder prikkels om leerlingen op niveau te brengen. Bovendien kunnen scholen met de huidige wetten ook al vakken op een hoger niveau geven en is maatwerk dus al mogelijk.

Staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs laat weten dat hij het advies ter harte neemt. Ook hij vindt het volgen van vakken op een lager niveau onwenselijk. `De Onderwijsraad is glashelder: het eindexamen is van grote waarde, er is al heel veel ruimte voor maatwerk en het is geen goed idee om leerlingen daarbovenop de mogelijkheid te bieden vakken op een lager niveau te volgen. Maatwerk en flexibilisering zijn belangrijk maar we moeten niet het kind met het badwater weg gooien', aldus de staatssecretaris.

Om zeep helpen

De VO-raad ziet het anders. "Met het terecht benoemen van bedreigingen moet je de kansen niet om zeep helpen", aldus Linda Zeegers, woordvoerder VO-raad. "We zien dat je maatwerk kunt realiseren, maar als dit niet wordt vertaald naar een diploma op maat dan hebben leerlingen er uiteindelijk weinig aan."

De VO-raad hoopt dat de Kamer vragen gaat stellen vanwege een breed aangenomen motie. "Maandenlang geeft staatssecretaris Dekker aan dat hij het een interessant voorstel vindt en vervolgens omarmt hij, voor de inkt droog is, het tegenovergestelde advies van de Onderwijsraad."

Ondertussen blijft de raad in gesprek met middelbare scholen over hoe de risico's verkleind kunnen worden, want volgens Zeegers, zijn het juist de scholen die meer onderwijs op maat willen. "We kregen dat door tijdens onze VO2020 tour en uit diverse gesprekken. Scholen willen af van de weeffout dat je een diploma haalt op het niveau van je slechtste vak."