Er komt vanaf komend jaar een wettelijk vastgelegde indeling voor alle bestuurders van basisscholen tot universiteiten om te voorkomen dat kleinere instellingen hun bestuurders in de toekomst nog te vorstelijk kunnen belonen.

Het is een nieuwe stap die het kabinet zet in de beteugeling van bestuurdersbeloningen.

Met de invoering van de Wet normering topinkomens (Wnt) in 2013 en de aanscherping ervan in 2015 is alleen het maximum salaris per onderwijssector wettelijk bepaald. Op dit moment ligt die bovengrens op 178 duizend euro (het ministerssalaris, inclusief onkosten en pensioen) voor het voortgezet onderwijs, mbo en hbo. De bovengrens voor het primair onderwijs is wat lager, circa 166 duizend euro.

Wat bestuurders onder het maximum verdienen, ligt nu nog niet wettelijk vast. Bestuurders en toezichthouders hebben daar codes en cao's voor gemaakt, maar met die vorm van zelfregulering ontbreekt er grip op bestuurdersbeloningen. In de praktijk blijkt een deel van de (kleinere en middelgrote) instellingen naar het maximum toe te willen groeien. Die opwaartse druk doorbreekt OCW nu met een wettelijke indeling in bezoldigingsklassen.

Vorige maand berichtte het Onderwijsblad op basis van een uitgelekt rapport al dat het ministerie was geadviseerd zo'n onderwijsbrede salarisindeling in te voeren.

Punten

Onderwijsminister Jet Bussemaker heeft zeven beloningsklassen opgesteld, waarbij de complexiteit van de organisatie wordt afgemeten aan de hand van drie criteria: totale inkomsten, aantal leerlingen of studenten, en het aantal onderwijssoorten of sectoren. Het aantal `complexiteitspunten' bepaalt de klasse. De maximale bezoldiging loopt op van 106 duizend euro voor bestuurders van de kleinste instellingen tot het ministerssalaris voor de meest complexe en grote organisaties.

Bezoldigingsklassen

Criteria

Ook universiteiten vallen onder de regels. Voor hen geldt tot eind dit jaar nog een maximum van 230 duizend euro, maar daar gaat in januari in een klap vijftigduizend euro vanaf. Overigens geldt de regeling direct voor nieuwe aanstellingen, maar lopende contracten vallen onder het overgangsrecht van de Wet normering topinkomens.

Jaarrekening

In hun jaarrekening moeten onderwijsinstellingen voortaan ook vermelden welke klasse er is toegepast en hoeveel complexiteitspunten er zijn toegekend.

`De onderwijsbrede regeling is gebaseerd op de uitgangspunten eenvoud, transparantie en controleerbaarheid. De regeling ondersteunt een evenwichtig bezoldigingsbeleid bij onderwijsinstellingen en voorkomt opwaartse druk naar het algemene Wnt-maximum', aldus het ministerie van Onderwijs.

De regeling geldt niet voor interim-bestuurders. Die vallen onder andere afspraken die het kabinet ook met ingang van komend jaar wil invoeren.

Tien jaar topsalarissen in het onderwijs

Het Onderwijsblad stelde topsalarissen in het onderwijs de afgelopen jaren regelmatig aan de kaak. Een kleine bloemlezing.

* 2005: Verhoging als de brievenbus kleppert

De salarissen van veel topbestuurders in het hbo liggen hoger dan dat van de premier en groeien vele malen sneller dan de cao-lonen. Het Onderwijsblad zet de beloning van alle hogeschoolbestuurders op een rij. Probeerde dat ook bij de roc's, maar merkte vervolgens dat op een paar na de mbo-instellingen niet erg scheutig zijn met gegevens op dit vlak.

* 2006: Topinkomens stomen door

Topinkomens in het hbo mochten vorig jaar drie keer zo hard stijgen als het docentsalaris. Sommige bestuurders maakten zelfs nog grotere sprongen vooruit, blijkt uit onderzoek naar de jaarrekeningen van hogescholen. Bij de grootste groeier stegen de bestuurskosten van de voorzitter van het college van bestuur in een jaar 19 duizend euro. Plus: welke prestatiebonussen, gratificaties, pensioenaanvullingen en ontslagvergoedingen werden in 2005 verstrekt?

* 2007: Een extra goed pensioen

De discussie over topbeloningen in het hoger onderwijs heeft zich de afgelopen jaren toegespitst op de hoogte van salarissen. De commissie-Dijkstal bracht er deze week advies over uit. Maar waar de salarissen gematigd lijken te worden, blijven andere aantrekkelijke `verdiensten' vooralsnog buiten schot. Ziedaar: de pensioengatreparatie.

* 2008: Veertig bestuurders overtreffen ministerssalaris

Veertig bestuurders in het hoger onderwijs verdienden in 2007 meer dan een gemiddeld ministerssalaris. Vijftien kwamen met hun bezoldiging uit boven de twee ton, van wie vier boven de drie ton. Aanvullende toelages en vertrekregelingen stuwen in een aantal gevallen de bezoldiging op.

* 2009: De best beloonde onderwijsbestuurders

Wat zeggen de nieuwste jaarverslagen over de beloningen van bestuurders en oud-bestuurders bij mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten? Een selectie uit de betere beloningen.

* 2010: Een `vaste bonus' van dik 30 mille

Een Haagse zij-instromer in het voortgezet onderwijs die een toelage krijgt op schaal 18 voor rijksambtenaren. Bestuurders in het beroeps- en wetenschappelijk onderwijs die vorig jaar een flinke salarissprong maakten, al dan niet eenmalig. Zestig bestuurders die boven de publicatienorm voor topinkomens uitkomen. Zie hier: een kleine bloemlezing van opvallende zaken uit bijna tweehonderd beloningen in 2009, gebaseerd op meer dan honderd jaarverslagen die het Onderwijsblad verzamelde. Lees ook: 60 onderwijsbestuurders boven ministersloon.

* 2011: Een half miljoen onder de streep: topbeloningen mbo, hbo en wo

Vorig jaar was een tussenjaar voor topsalarissen. Het was wachten op het wettelijke inkomensplafond, dat rond deze tijd in de Tweede Kamer wordt behandeld. Een aantal opvallende beloningen op een rij, op basis van meer dan honderd jaarverslagen uit mbo, hbo en wo. Zoals een vertrekvergoeding van anderhalf tot twee ton voor bestuurders die hooguit drie jaar in dienst waren. En de `verlossende' afrekening bij het Friesland College. Lees ook: 59 bestuurders overschrijden Wopt-norm.

* 2012: Topsalarissen zijn het onderwijs nog niet uit

Het gaat nog jaren duren voordat topsalarissen in het onderwijs zijn uitgebannen, ook al worden inmiddels meer bestuurders onder de aanstaande beloningsgrens van de Wet normering topinkomens gebracht. Lees ook: Top 15 beloningen 2010.

* 2013: Bestuurders-cao moet rem zetten op wildgroei aan beloningen

In het basisonderwijs is een lappendeken ontstaan van bestuursbeloningen. De eerste cao voor po-bestuurders moet met nieuwe salarisnormen die wildgroei beteugelen. Maar in tegenstelling tot de Wet normering topinkomens heeft de cao een beperkte reikwijdte en mag je ervan afwijken. "Als ik er zoveel bij zou krijgen, zou ik dat niet kunnen verdedigen."

* 2014: Het is een rommeltje met bestuursbeloningen

Topsalarissen ver boven de twee ton verdwijnen dankzij de Wet Normering Topinkomens zoetjesaan uit het hbo en mbo. Maar onder die harde bovengrens is het een rommeltje met bestuursbeloningen. Ook bij recente herbenoemingen blijken hbo-bestuurders hoger ingeschaald dan de eigen code voorschrijft.