Monitor Vrouwelijke Hoogleraren 2015

Doorstroom vrouwelijke wetenschappers onder de maat

Vrouwelijk wetenschappelijk talent is er genoeg en werkt vaak fulltime. Toch is het salaris van vrouwelijke wetenschappers minder dan van hun mannelijke collega's en gaan veel hoogleraarposities aan hun neus voorbij. Dit blijkt uit de vijfde Monitor Vrouwelijke Hoogleraren die het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH) op 19 november presenteert aan een vertegenwoordiging van Nederlandse wetenschappelijke instellingen en hoogleraren.

Goed nieuws en slecht nieuws

"Het goede nieuws is dat de vertegenwoordiging van vrouwen in alle wetenschappelijke functies in vrijwel ieder wetenschapsgebied is gestegen", vertelt LNVH-bestuurder, hoogleraar Marise Born. "Je ziet steeds meer vrouwen doorstromen van promovendus naar universitair docent, en vervolgens naar universitair hoofddocent. Ook het percentage vrouwelijke hoogleraren-fte is 2,3% hoger sinds de monitor van 2012. Het slechte nieuws is dat maar 16,9% van de hoogleraren vrouw is. Vrouwen zijn nog altijd zwaar ondervertegenwoordigd in de hogere regionen van de wetenschap. Bij elke hogere functiecategorie neemt het percentage vrouwen af. Nederland doet het wat dat betreft het slechtst van alle Noordwest-Europese landen."

Potentieel stroomt niet door

“Er is genoeg potentieel, daar ligt het niet aan”, aldus Born. “Ruim 550 vrouwelijke universitair hoofddocenten staan klaar om hoogleraren die met emeritaat gaan op te volgen, maar met de huidige groei duurt het nog tot 2055 voordat er evenveel vrouwen als mannen hoogleraar zijn. Dat is een verspilling van bijna twee generaties vrouwelijk wetenschappelijk talent. Universiteiten zijn daarmee ook geen representatieve afspiegeling van de maatschappij."

Voldoende instroom leidt niet tot meer hoogleraren

De monitor laat ook zien dat een hoger aantal vrouwelijke studenten niet automatisch leidt tot een hoger percentage vrouwelijke hoogleraren. In wetenschapsgebieden die al jarenlang relatief veel vrouwelijke studenten kennen, zoals Gedrag & Maatschappij en Taal & Cultuur, is de verhouding tussen vrouwelijke studenten en vrouwelijke hoogleraren met 2,7 en 2,2 vrijwel gelijk aan die voor het wetenschapsgebied Techniek (2,3). Born: “Aan de instroom van vrouwen ligt het dus niet. Blijkbaar zijn er andere mechanismen die het tekort aan vrouwen in de hogere functies in stand houden.”

Full time werken

Vrouwelijke universitair (hoofd)docenten en hoogleraren werken vaak fulltime. Toch krijgen zij minder betaald dan hun mannelijke collega’s: Het gros van de vrouwelijke hoogleraren (77%) heeft een salaris in schaal 16, tegenover iets meer dan de helft van de mannen (57,8%), die vaak hoger ingeschaald zijn. Van de mannelijke hoogleraren krijgt 40,6% schaal 18, van de vrouwen is dat slechts 21,2%.

Het kán wel

Toch staat er ook goed nieuws in de Monitor Vrouwelijke Hoogleraren. Het aantal vrouwelijke bestuurders in wetenschappelijke organisaties groeit. Bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) zijn inmiddels twee van de vier bestuursleden en meer dan 25% van de gebiedsbestuurders vrouw. Ook benoemde de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) in 2015 voor het eerst sinds de oprichting een vrouw als president én een vrouwelijke algemeen directeur in 2014. De Jonge Akademie heeft gelijke gendervertegenwoordiging al sinds de oprichting in 2005 hoog in het vaandel staan: 47% van de leden is vrouw.

Universiteiten aan zet

Wat moet er gebeuren om een evenredige vertegenwoordiging van vrouwen aan de Nederlandse universiteiten te realiseren? Born: "Het is nu zaak dat colleges van bestuur, decanen en HR-afdelingen van universiteiten gaan handelen. Zij hebben een sleutelrol, door alert te zijn op discriminatie van vrouwelijke wetenschappers en door krachtige streefcijfers te stellen voor een evenredige man/vrouwvertegenwoordiging in alle lagen van de organisatie. Er is een enorm potentieel aan vrouwelijke kwaliteit dat op een hoger wetenschappelijk niveau kan worden ingezet."

Er valt dus nog veel winst te behalen door het talent van vrouwelijke wetenschappers beter te benutten. Het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren spreekt regelmatig met universiteiten, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de VSNU en met wetenschapsorganisaties als NWO, NFU en KNAW over de mogelijkheden om de vertegenwoordiging van vrouwen in universitaire functies en commissie- en bestuursfuncties te bevorderen. Ook het gezamenlijk nomineren van vrouwelijke wetenschappers voor wetenschapsprijzen, grants en posities is belangrijk.

Pump Your Career

"Het LNVH ondersteunt vrouwen in diverse activiteiten die met het hoogleraarschap samenhangen", vertelt Born. "Dat doen we bijvoorbeeld door de band tussen junior en senior vrouwelijke hoogleraren te versterken. Pump your Career, de talent- en carrièredag voor vrouwen in de wetenschap, waar we de monitor vandaag presenteren, is hier een mooi voorbeeld van. Meer dan 500 (inter)nationale wetenschapsters zijn aanwezig bij dit evenement dat we samen met NWO organiseren."

Over de monitor zie ook: http://www.lnvh.nl/monitor2015/

De Monitor Vrouwelijke Hoogleraren geeft inzicht in het actuele percentage vrouwelijke wetenschappers en bestuurders aan de Nederlandse universiteiten, universitair medische centra en in andere bestuurlijke organisaties. Deze vijfde Monitor werd uitgevoerd door het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH).