Groen licht voor projecten Research Through Design
Groen licht voor projecten Research Through Design
17 november 2015
Negen onderzoeksprojecten die moeten leiden tot innovaties vanuit de ontwerpwetenschappen ontvangen gezamenlijk een investering van 2,6 miljoen euro. De projecten zijn gehonoreerd binnen het unieke onderzoeksprogramma Research Through Design. Het programma is een gezamenlijk initiatief van
Technologiestichting STW, NWO Geesteswetenschappen en Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA.
Van verkoelende grachten en slimme kleding tot doorzichtig isolatiemateriaal. Negen bijzondere onderzoeksvoorstellen die ontwerpwetenschap verbinden met innovatie krijgen financiering toegewezen binnen het programma NWO Creatieve Industrie: Research Through Design.
Het programma richt zich op onderzoek naar architectuur, mode en industrieel ontwerp. In totaal ontvangen de gehonoreerde projecten 2,6 miljoen euro. Daarvan is 2,1 miljoen euro afkomstig van STW en NWO Geesteswetenschappen. Het overige deel van ruim 500.000 euro wordt beschikbaar gesteld door
Regieorgaan SIA. De gehonoreerde onderzoeksprojecten hebben een looptijd van twee jaar.
Aandacht voor ontwerpend onderzoek
Research Through Design is opgericht na een onderzoek van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Die studie vraagt aandacht voor ontwerpend onderzoek - een onderzoeksmethodiek die eigen is aan de ontwerpwetenschappen. Naar aanleiding van die studie hebben STW, NWO
Geesteswetenschappen en Regieorgaan SIA de handen ineen geslagen, om samen te verkennen hoe je recht kunt doen aan het specifieke karakter van ontwerpend onderzoek bij het beoordelen van onderzoeksvoorstellen.
Samenwerking universiteit en hogeschool
Bijzonder aan het programma is ook dat het een platform biedt voor samenwerkingen tussen universiteiten en hogescholen. Bij zeven van de negen gehonoreerde voorstellen is zowel een universiteit als een hogeschool betrokken.
Kennis toegankelijk maken
Research Through Design past in het kader van de topsector Creatieve Industrie. Binnen die topsector vindt onderzoek plaats waar de creatieve industrie van kan profiteren. Ook wordt kennis toegankelijk gemaakt voor de sector en samenwerking bevorderd tussen onderzoekers en ondernemers.
Gehonoreerde projecten
Double Face 2.0
Hoofdaanvrager: Dr.ir. M.J. Tenpierik (Technische Universiteit Delft)
Medeaanvrager: M. Turrin (Technische Universiteit Delft)
Met nieuwe lichtgewicht en doorzichtige materialen willen onderzoekers in dit project nieuw leven blazen in een stokoud verwarmingsconcept, de zogeheten trombe-muur. De nieuwe materialen moeten de nadelen van de traditionele trombe-muur wegnemen.
Een trombe-muur is een passief systeem dat warmtestraling van de zon vasthoudt en geleidelijk weer uitstraalt, zodat een gebouw tot diep in de avond wordt verwarmd met `zonnewarmte'. Hoewel een trombe-muur in theorie gratis warmte levert, en huishoudens een flink lagere energierekening kan
opleveren, is het concept nooit op grote schaal doorgebroken. Het grote nadeel is de laag die de zonnestraling vasthoudt en weer uitzendt. Dat materiaal houdt vanzelfsprekend zonlicht tegen, waardoor het binnenshuis donker blijft.
De onderzoekers gaan een systeem ontwikkelen dat dezelfde warmte-eigenschappen heeft, maar transparant is. Om dat te bereiken zetten de onderzoekers allerlei nieuwe technieken en materialen in, waaronder 3D-printen, faseveranderingsmaterialen en aerogels. De thermische prestatie van het
systeem zal een belangrijk onderdeel vormen van de esthetiek van de wand.
Participatory City Making
Hoofdaanvrager: Dr. I.J. Mulder (Technische Universiteit Delft)
Medeaanvrager: Prof.dr. D.A. Loorbach (Erasmus Universiteit Rotterdam), drs. P. van Waart (Hogeschool Rotterdam)
De stedenbouwkundige is niet langer meer de enige partij in het `maken' van een stad. Steeds meer verschillende ontwerpers, academici, beleidsmakers en burgers geven vorm aan de stad. Het project Participatory City Making verbindt huidige plannen `van bovenaf' met bottom-up-initiatieven,
faciliteert het ontwikkelen van een gemeenschappelijke stedelijke visie, en geeft de nieuwe stadsmakers de mogelijkheid bij te dragen aan het realiseren van deze visionaire stadsconcepten. Anders gezegd: een overgang van stadsmanagement naar participerend stadsontwerp.
Really cooling water bodies in cities
Hoofdaanvrager: Dr. S. Lenzholzer (Wageningen Universiteit & Researchcentrum)
Medeaanvrager: Dr.ir. J. Kluck (Hogeschool van Amsterdam)
Grachten, kanalen en meren in een stedelijke omgeving kunnen in warme weersomstandigheden 's nachts de stad nog verder opwarmen. Dat is te voorkomen door een zorgvuldig stedelijk ontwerp, maar hoe dat precies moet gebeuren is niet bekend.
Dit project moet antwoord geven op de vraag welke ontwerpen van stedelijk oppervlaktewater juist verkoeling bieden. De betrokken onderzoekers gaan onder meer modellen maken van stedelijk oppervlaktewater en omgevingsfactoren die de verkoeling beinvloeden, zoals bomen. Daarmee testen ze niet
alleen de verkoelende effecten van het ontwerp, maar ook de esthetische indruk die ze maken, evenals de functionele aspecten die daarbij komen kijken.
Resourceful Aging - A holistic approach to designing innovations that empower elderly people to age resourcefully
Hoofdaanvrager: Prof. dr. E. Giaccardi (Technische Universiteit Delft)
Mede-aanvragers: Dr. L.B.M. Neven (Avans Hogeschool Breda), Dr. H. Hung (Technische Universiteit Delft)
Bij producten die speciaal voor oudere mensen zijn ontworpen, wordt de inventiviteit en zelfredzaamheid van ouderen regelmatig onderschat. Ontwerpers van `fool-proof' producten gaan ten onrechte vaak uit van een stereotype oudere die fragiel en passief is, en niet met techniek kan omgaan.
In dit project gaan onderzoekers achterhalen hoe je het ontwerp van een product optimaal kunt afstellen op de vindingrijkheid van ouderen. Denk aan een eenvoudige wandelstok, die niet alleen wordt gebruikt als ondersteuning bij het wandelen, maar ook om dingen aan te wijzen of om een knopje in
te drukken. In een zogeheten `levend lab' van huishoudens brengen de onderzoekers in kaart hoe ouderen alledaagse voorwerpen en gezamenlijk ontworpen prototypes gebruiken en `misbruiken'. Ze gebruiken daarvoor onder meer draadloze sensoren en etnografisch veldwerk, zoals observaties en
interviews.
Smart clothing for thermal control of the human body
Hoofdaanvrager: Prof.dr.ir. K.M.B. Jansen (Technische Universiteit Delft)
Medeaanvrager: Prof.dr. H.M. Daanen (Hogeschool van Amsterdam)
In dit project richten onderzoekers zich op de ontwikkeling van kleding die de lichaamstemperatuur meet en op peil houdt. Dergelijke kleding kan een enorme uitkomst zijn voor mensen die werken in extreme hitte (ebola-verzorgers of staalarbeiders) of kou. Ook mensen die onder snel wisselende
omstandigheden werken, zoals heftruckchauffeurs die continu naar binnen en buiten rijden, kunnen er baat bij hebben.
De onderzoekers gebruiken daarvoor combinaties van nieuwe materiaaltechnieken en koeltechnologieen, zoals textiel dat de warmtegeleiding van de huid beinvloedt, hittebestendig garen, faseovergangsmaterialen en peltier-koelelementen.
Een dergelijke technologie biedt enorm veel toepassingen. Sporters kunnen beter presteren in extreme omstandigheden, heftruckchauffeurs hoeven niet meer steeds hun jasje aan en uit te trekken, en werknemers in bijvoorbeeld de staalindustrie kunnen langer en veiliger werken.
Symbiotic Machines for Space Exploration
Hoofdaanvrager: Dr. R.N. Frese (Vrije Universiteit Amsterdam)
Als je Mars of de maan bewoonbaar wilt maken, kun je tegelijkertijd de aarde helpen. Met dat uitgangspunt richten onderzoekers in dit project zich op de ontwikkeling van systemen die beide kunnen uitvoeren. Deze zogeheten Symbiotic Machines for Space Exploration (SyMSE) kunnen zowel de
atmosfeer van andere planeten geschikt maken voor leven, als vervuilde lucht op aarde leefbaarder maken. In de systemen groeien planten en algen die kooldioxide uit de lucht halen, en zuurstof erin brengen. Planten die zijn `uitgeput' worden vervolgens automatisch gebruikt als materiaal voor
biologische zonnecellen.
Tools to Support Thinking About Personal Futures
Hoofdaanvrager: Dr. ir. F. Sleeswijk Visser (Technische Universiteit Delft)
Medeaanvrager: Dr. B. Raijmakers (Design Academy Eindhoven), Prof.dr. P.J. Stappers (Technische Universiteit Delft)
Wat allemaal in de toekomst gaat gebeuren, is lastig te voorspellen. Toch is het nodig om in zekere mate je eigen toekomst vorm te geven. De overheid verlangt dat ook steeds meer van haar burgers, door in te zetten op een participatiesamenleving. Voor veel mensen is het echter geen
gemakkelijke opgave om hun toekomstige wensen en behoeften in kaart te brengen, evenals voor zorgverleners die uiteindelijk in die toekomst actief zijn.
In dit project gaan onderzoekers middelen ontwikkelen waarmee mensen hun eigen toekomst kunnen ontwerpen. Een van de uitgangspunten daarbij is context mapping, een methode om de beleving van mensen in kaart te brengen. Door mensen iets te laten maken - bijvoorbeeld een collage - worden ze zich
bewust van wat voor hen belangrijk is. Ze krijgen daarmee inzicht in bijvoorbeeld hun waarden, behoeften en wensen.
De onderzoekers willen dit samen ontwikkelen met ouderen, chronisch zieken, mantelzorgers en zorgverleners. Na het project hopen de onderzoekers een hulpmiddel in handen te hebben waarmee mensen zelfstandig hun toekomst kunnen vormgeven.
Beyond The Current: User preference tested design solutions for energy efficient housing renovation
Hoofdaanvrager: Prof.dr. ir. V.H. Gruis (Technische Universiteit Delft)
Medeaanvragers: Prof.dr. M.F. Asselbergs (Technische Universiteit Delft), prof.dr. A. van den Dobbelsteen, (Technische Universiteit Delft), Dr. I. Opstelten (Hogeschool Utrecht)
Bij het ontwerpen van energiebesparende renovaties aan woningen draait het tegenwoordig vooral om rijtjeshuizen. Met name in grotere steden is echter een grote behoefte aan aantrekkelijke en betaalbare ontwerp-oplossingen voor andere soorten woningen, zoals naoorlogse appartementencomplexen of
monumentale panden. Bovendien worden huidige oplossingen vooral ontwikkeld vanuit aannemers, gericht op professionele opdrachtgevers. Daarbij ligt de nadruk op technologische prestaties, en niet op esthetische aspecten, geschiktheid voor cultureel erfgoed en voorkeuren van bewoners.
Het project Beyond The Current moet leiden tot nieuwe ontwerpmogelijkheden voor het renoveren van woningen die niet te classificeren zijn als rijtjeshuis. De onderzoekers ontwikkelen virtuele 3D-modellen van hun ontwerpen en testen de aantrekkelijkheid daarvan bij gebruikers.
Mycelium-based materials for product design
Hoofdaanvrager: Prof.dr. H.A.B. Woesten (Universiteit Utrecht)
Medeaanvragers: Dr. E. Karana (Technische Universiteit Delft), M. Montalti (Design Academy Eindhoven)
Netwerken van schimmeldraden, ook wel mycelium genoemd, kunnen de basis vormen van nieuwe milieuvriendelijke materialen. Schimmels produceren mycelium onder meer als ze groeien op organische afvalstoffen, zoals zaagsel en compost. Als de groei wordt gestopt voordat de afvalstoffen volledig
zijn afgebroken, ontstaat er een composietmateriaal van afval en mycelium.
In dit project gaan onderzoekers een breed scala aan materiaaleigenschappen van mycelium-composieten ontwikkelen, van elastisch tot stevig, van waterabsorberend tot waterafstotend en van poreus tot compact. Om dat te bereiken gaan de onderzoekers na hoe diverse schimmelstammen reageren op
natuurlijke kweekomstandigheden, voedselbronnen en milieuvriendelijke behandelmethoden. Daarnaast willen de onderzoekers bestuderen in hoeverre materiaaleigenschappen van mycelium te beinvloeden zijn met gentechnieken.
Contactpersoon
[IMG]
Anne van der Ham MSc