Pleidooi voor heroverweging fusietoets in het mbo
09-12-2015 - Vier jaar na de inwerkingtreding is de Wet fusietoets in het onderwijs geevalueerd. ResearchNed heeft dit onderzoek in opdracht van het ministerie van OCW uitgevoerd en in samenwerking met SEO Economisch onderzoek en het lectoraat Goed Bestuur en Innovatiedynamiek in
Maatschappelijke Organisaties van de HAN.
Algemene conclusies
De Wet fusietoets in het onderwijs is volgens de onderzoekers te zien als een reactie op de schaalvergroting die zich heeft voltrokken in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs. Na de inwerkingtreding in 2011 heeft de wet echter in overgrote mate toepassing gekregen in het funderend
onderwijs. Veruit de meeste aanvragen kwamen uit het primair en voortgezet onderwijs; voor het mbo zijn slechts twee aanvragen voor fusie ingediend. Juist in het funderend onderwijs is de noodzaak tot samenwerking en fusie in de afgelopen jaren door verschillende omstandigheden (bijvoorbeeld
leerlingendaling en passend onderwijs) gegroeid. In deze sectoren is de behoefte aan (bestuurlijke) fusies en samenwerking toegenomen om te kunnen blijven voorzien in een breed en gevarieerd onderwijsaanbod. De wetsevaluatie bevestigt dit.
Gelet op de korte tijd dat de fusietoets actief is, is volgens de onderzoekers nog niet alle informatie beschikbaar om een goede evaluatie van de lange-termijneffecten mogelijk te maken. Toch concluderen de onderzoekers wel dat het toetskader van de wet op een aantal punten veel vragen
oproept, zoals bij de menselijke maat, de feitelijke keuzevrijheid op lokaal niveau en de aanpak van krimp.
De werking van de Wet fusietoets in het onderwijs moet niet uitsluitend worden afgemeten aan de afgekeurde fusies. Het is ook belangrijk om te kijken naar de gerealiseerde versterking van de positie van de medezeggenschap en de preventieve werking van de toets. Per saldo adviseren de
onderzoekers een fundamentele heroverweging van de Wet fusietoets in het onderwijs en de Beleidsregels fusietoets.
Mbo
Van de twee aanvragen uit het mbo in de afgelopen vier jaar is er een afgekeurd (Summa College en ROC Ter AA) en een niet getoetst vanwege de evidente noodzaak (Berechja College en ROC Friese Poort). Voor het mbo adviseren de onderzoekers een heroverweging van de aanpak van de fusietoets, in
nauwe afstemming met de Wet macrodoelmatigheid in het mbo.
De MBO Raad is tijdens het onderzoek geconsulteerd en heeft enkele gesprekken met de Commissie Fusietoets in het Onderwijs gevoerd. Tijdens deze contacten is er op aangedrongen de scherpte van het beoordelingskader nader te bezien en meer rekening te houden met regionale omstandigheden en de
speelruimte die mbo-scholen in de regionale context nodig hebben. De Wet fusietoets zou nieuwe bestuurlijke constellaties in de regio mogelijk moeten maken en niet moeten verhinderen. De MBO Raad ondersteunt daarom het pleidooi voor een heroverweging van de fusietoets in het mbo.
Vervolg
Het kabinet hecht groot belang aan breed draagvlak in het onderwijsveld voor de verdere ontwikkeling van beleid gericht op menselijke maat, keuzevrijheid en legitimiteit; begrippen die per sector moeten worden ingevuld. Het kabinet wil daarom aan de hand van het eindrapport van ResearchNed, de
aanbevelingen van de CFTO en de beleidsreactie vanuit OCW (zie bijlagen) met deskundigen, ouders en leerkrachten en andere betrokkenen uit het veld tot een nadere uitwerking komen. Er wordt naar gestreefd voor 1 maart 2016 de Tweede Kamer de conclusies hiervan te sturen.
Bijlagen
Onderzoeksrapport ResearchNed
Bevindingen en aanbevelingen CFTO
Kamerbrief 11 november 2015
Bron/Auteur: