Minderheden dwingen tot integratie gaat ten koste van samenwerking


29 december 2015

Diversiteit heeft een negatief effect op samenwerking en vertrouwen in een samenleving. Hoe meer een minderheid gedwongen wordt om te gaan met `een meerderheid', hoe slechter de samenwerking tussen de twee groepen verloopt: de leden van de minderheid trekken zich dan terug binnen de eigen
kleine groep in plaats van tot cooeperatie over te gaan met de grote groep. Dat ontdekte socioloog Ozan Aksoy met gebruikmaking van speltheorie tijdens zijn onderzoek naar sociaal gedrag, samenwerking en vertrouwen. Hij werkt met Rubicon-financiering van NWO Maatschappij- en
Gedragswetenschappen aan de Universiteit van Oxford. Het artikel `Effects of Heterogeneity and Homophily on Cooperation' is in december verschenen in de Social Psychology Quarterly van de American Sociological Association.

Lange eettafel met druk pratende personen van verschillende etnische komafFoto: Evelyne Jacq / Hollandse Hoogte

Spelrondes

Ozan Aksoy richt zich in zijn onderzoek op drie vragen. Gaat een toename van diversiteit ten koste van de sociale cohesie - samenwerking en vertrouwen - in een samenleving? Of vormt diversiteit alleen belemmering voor cohesie wanneer zij gepaard gaat met een ongelijke verdeling van personen
uit een sociale groep? Lastige kwesties, omdat hier ook segregatie een rol speelt: in een heterogene samenleving, bestaande uit vele etnische en culturele groepen, zullen vanzelf homogene, lokale deelgroepen ontstaan. En hoe gedragen die deelgroepen zich dan weer binnen de samenleving als
geheel? Die invloed van afscheiding op de samenbindende factoren binnen een veelkleurige maatschappij is de derde actuele vraag.

Aksoy gebruikte het prisoner's dilemma-spel en het public goods-spel, die beide in kaart brengen in hoeverre deelnemers bereid zijn samen te werken, te investeren dan wel geneigd zijn over te lopen. Aan dit onderzoek namen 186 personen deel, van wie de helft Brits en de rest uit 33 andere
landen. Driekwart van de participanten waren Oxford-studenten. De gemiddelde leeftijd was bijna 30 jaar. Zij werden soms gedwongen samen te werken, zowel met personen uit hun eigen groep als uit andere, maar er waren ook spelrondes waarin ze zelf mochten kiezen.

Aksoy: `Zodra deelnemers zelf mogen kiezen met wie ze in zee gaan, is het negatieve effect van diversiteit kleiner: men kiest immers sneller voor de `eigen groep' waarbinnen samenwerking en vertrouwen groot zijn. Er ontstaat dan wel een grotere kloof tussen de minderheid en de meerderheid.
Echter, een beperkte hoeveelheid van op samenwerking gerichte `multiculturele' personen kiest toch voor interactie met de `andere groep'. Dat zorgt er in zijn algemeenheid voor dat vrijwillige samenwerking groter is. Anders gezegd, in situaties waarin keuzemogelijkheden zeer beperkt zijn -
denk aan de buurt waarin je woont of het bedrijf waar je werkt - zal cohesie lijden onder de diverse bevolkingsopbouw. Verhuizen of van baan veranderen is niet zo makkelijk. In een fluide omgeving, waarin de keuze met wie je omgaat aan jezelf is, zoals in verenigingen of een persoonlijk
netwerk, ontstaat geen negatief effect.'

Gedwongen samenwerking?

Vooroordelen binnen de eigen groep (de `in-group bias') zijn groter als het om een minderheid ten opzichte van een meerderheid gaat, zo vonden de onderzoekers. Komt dat doordat de kleine groep zich `bedreigd' voelt? `Wij vonden iets anders,' aldus Aksoy. `Kleine groepen zijn gedwongen om te
interacteren met grotere groepen en dat aspect zorgt voor versterking van de ingroup bias. Hoe meer een minderheid tot samenwerking moet overgaan met een grote groep, hoe beperkter die juist zal zijn.'

Een andere conclusie uit het artikel is de selffulfilling prophecy die Aksoy aantrof. Zodra de negatieve effecten van diverse bevolkingsopbouw breeduit worden besproken en getoond, ontstaat groeiende spanning die een verslechterende invloed op samenwerking in de hand werkt. `Dat zegt dus wat
over het effect van de prominente plek die dit onderwerp inneemt in de media en het publieke debat. Praten over de negatieve aspecten van diversiteit werkt averechts.'

Meer informatie

Ozan Aksoy (1980) verricht sinds 2013 onderzoek aan het Centre for Experimental Social Sciences of Nuffield College and the Department of Sociology, University of Oxford. Het project `Understanding modern societal problems: The effects of diversity, inequality, and segregation on social
cohesion' is mogelijk gemaakt door financiering uit het NWO-programma Rubicon.

* Project van dr. Ozan Aksoy in de projectendatabase

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bron: NWO