Jongeren en drugs: geen straf, wel hulp
13 januari 2016, Den Haag
Vandaag praat UNICEF Nederland met Tweede Kamerleden over kinderrechten en drugs. Jongeren die drugs gebruiken moeten niet gestraft worden maar hebben juist recht op hulp, vindt UNICEF.
Het gesprek met de Tweede Kamer vindt niet voor niets nu plaats. In april organiseren de Verenigde Naties UNGASS on Drugs. Tijdens deze speciale bijeenkomst in New York maken de deelnemers de balans op naar aanleiding van richtlijnen die de VN-lidstaten in 2012 hebben opgesteld om het
drugsgebruik in de wereld aan te pakken. Regeringsvertegenwoordigers, VN- en maatschappelijke organisaties zullen bekijken welke successen sindsdien zijn behaald en welke problemen nog moeten worden aangepakt.
Het thema van UNGASS on Drugs is A Better Tomorrow for the World's Youth. Drugsgebruik onder jongeren zal tijdens de bijeenkomst dan ook extra aandacht krijgen. UNICEF is daar blij mee, want de themakeuze laat zien dat de Verenigde Naties dit onderwerp serieus nemen. Dat is hard nodig, omdat
het drugsgebruik onder jongeren nogal verschilt van dat van volwassenen. Bovendien hebben drugsgerelateerde problemen van jongeren tot nu toe veel te weinig aandacht gekregen.
UNGASS 540
Blinde Vlek
Om met dat gebrek aan aandacht te beginnen: landen hebben zo weinig gegevens en documentatie over drugsgebruik onder jongeren verzameld, dat er sprake is van een blinde vlek. Zo is bijvoorbeeld volstrekt onduidelijk hoeveel jongeren onder de 18 jaar wereldwijd drugs gebruiken. Ook komt deze
problematiek amper aan de orde in maatschappelijke en politieke debatten.
Wel is duidelijk dat jongeren op een heel andere manier drugs gebruiken dan volwassenen. Ze experimenteren meer met verschillende soorten drugs en de manier waarop ze die bij zichzelf toedienen wisselt. Ze gebruiken injectienaalden, maar slikken en roken de drugs ook. De ontremmende werking
van drugs als ecstasy en speed kan seksueel risicovol gedrag in de hand werken, waardoor hiv-infecties op de loer liggen. Daarbij komt dat jongeren vaak in groepsverband drugs gebruiken en dan injectienaalden met elkaar delen. Ook dat werkt de verspreiding van hiv in de hand.
Aantrekkelijke afleiding
Helaas weten jonge gebruikers meestal weinig over de gevolgen van drugs. Hun eerste ervaring op dit gebied gebeurt vaak op initiatief van iemand die ouder is dan zij en die hen niet wijst op de gevaren. Deze jongeren leven vaak in een omgeving waar drugs vrij makkelijk te krijgen zijn. In het
gemarginaliseerde bestaan dat ze leiden - als straatkind, sekswerker, school drop out, of als lid van een achtergestelde bevolkingsgroep - vormen die bovendien een aantrekkelijke afleiding van hun dagelijkse problemen. In Roemenie bijvoorbeeld, is 1 op de 4 drugs gebruikende jongeren lid van
de - gemarginaliseerde - Roma-bevolking.
Ook meisjes zijn extra kwetsbaar. In bijvoorbeeld Nigeria en Nepal moeten zij zich vaak in ruil voor drugs prostitueren en hebben ze amper toegang tot hulp. Daardoor lopen zij - en hun baby's - een grote kans om hiv te krijgen.
Angst voor uitsluiting
Voor drugs gebruikende jongeren, die niet op de hoogte zijn van hun rechten, is de drempel om hulp te zoeken vaak (te) hoog. Ze zijn bang voor uitsluiting en stigmatisering en denken dat ze vanwege hun drugsgebruik, eventuele hiv-infectie en andere problemen geen hulp krijgen, maar ervoor
worden gestraft en misschien zelfs achter de tralies belanden.
UNICEF wil jongeren die drugs gebruiken helpen en ondersteunt daarom via zijn gezondheidsprogramma Harm Reduction maatregelen, die de gevolgen van drugs inperken. We roepen landen op hieraan mee te werken en zich te houden aan artikel 33 in het Kinderrechtenverdrag, waarin staat dat zij alle
mogelijke maatregelen moeten nemen om kinderen te beschermen tegen drugs(gebruik). Dit betekent ook dat jongeren ongehinderd toegang moeten hebben tot hulp. Overheden werpen hiervoor nu nog te veel wettelijke en beleidsmatige drempels op. Zo hebben jongeren nu vaak nog toestemming van hun
ouders of een andere volwassene nodig om bijvoorbeeld een hiv-test te kunnen doen.