Leerlingen in de laagste vmbo-niveaus, basisberoepsgericht en kaderberoepsgericht, maken nog steeds sprongen in lezen en schrijven. Dit gaat tegen de verwachting in, stelt Mirjam Trapman, die gisteren promoveerde op het onderwerp.

In een persbericht laat de onderzoekster weten: 'Het is belangrijk dat leraren zich realiseren dat vmbo-leerlingen zich nog steeds ontwikkelen in het lezen en schrijven. Docenten moeten die verwachting dan ook blijven uitspreken.'

In haar proefschrift wijst Trapman op een onderzoek van de Onderwijsinspectie uit 2008. Daaruit blijkt dat vmbo-leerlingen in het begin van hun schoolloopbaan juist slechter worden in bijvoorbeeld tekstbegrip. Ook haalt ze het `Matthew effect' aan. Dat zou ervoor zorgen dat slechte lezers een slechte leesvaardigheid ontwikkelen en daardoor in een vicieuze cirkel terechtkomen die hun leesontwikkeling doet stagneren, of zelfs terugdraaien.

Significante vooruitgang

Haar eigen resultaten laten een ander beeld zien. Trapman volgde zo'n zestig vmbo-leerlingen op elf verschillende scholen drie jaar op rij. De leerlingen mochten geen specifieke taalstoornis, of leerproblematiek hebben. Ook werden ze verdeeld in twee groepen: leerlingen die van jongs af aan thuis Nederlands spreken en leerlingen die met een andere eerste taal zijn opgegroeid. Bijvoorbeeld Berbers, Turks, of Surinaams. De totale groep vmbo'ers boekte in drie jaar significante vooruitgang op zowel lees- als schrijfvaardigheid. Meest opvallend is dat de `meertalige' kinderen hun aanvankelijke taalachterstand op autochtone leeftijdsgenoten inhaalden.

De promovenda heeft de vorderingen van de leerlingen getest en geanalyseerd. Haar inzichten bieden mogelijkheden voor verder onderzoek, maar ook voor de praktijk van taalonderwijs op vmbo-scholen, stelt ze in haar proefschrift. Bij allochtone leerlingen lijkt bijvoorbeeld het vergroten van de woordenschat, hun prestaties op het gebied van tekstbegrip te verbeteren. Ook is er een link tussen kennis van grammatica en een toename van de schrijfvaardigheid.

Trapmans onderzoek valt onder het zogenaamde Salsa-project: Studie naar Achtergronden van Lees- en Schrijfontwikkeling bij Adolescenten, gefinancierd door het de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en gestart in 2007.

Het proefschrift is via deze link te lezen. De Nederlandse samenvatting begint op pagina 137.

Zie het origineel.