Toespraak van minister De Croo voor het Belgisch Ontwikkelingsagents..
Datum: 28 januari 2016
Toespraak Nieuwjaarsreceptie BTC
28 jan 2016
Alexander De Croo
Vicepremier en minister van Ontwikkelingssamenwerking
Dames en heren,
Laat mij beginnen met u en uw naasten het allerbeste toe te wensen. Januari is de maand bij uitstek om terug te blikken en vooruit te kijken. Laat mij eerst even in de achteruitkijkspiegel kijken.
Bij mijn aantreden 14 maanden geleden nam ik me voor om niet al te veel wittebroodsweken in te lassen.
Precies een jaar geleden, op deze plaats, tijdens de BTC-receptie heb ik de krachtlijnen uiteengezet van het ontwikkelingsbeleid dat ik wil voeren.
Et nous mettons tres clairement l'accent sur deux points en termes de contenu : les pays les moins developpes et les Objectifs de Developpement durable.
Notre politique est articulee autour de deux piliers fondamentaux : l'approche fondee sur les droits dans laquelle les progres en matiere de droits humains occupent une position centrale et ou la croissance economique est durable et profite `a l'ensemble de la population.
Tout cela avec une attention particuliere pour deux choses : le soutien au secteur prive local et la mobilisation des ressources nationales.
Nous disposons, pour ce faire, de deux outils : la numerisation comme levier de developpement et une approche integree.
Ik zei u vorig jaar ook dat ik 2015-2016 beschouwde als jaren van de omslag. Jaren waarin ik het Belgische ontwikkelingsbeleid dat ik "erfde" tegen het licht wilde houden, kritisch evalueren op zijn impact en veranderen waar nodig.
Waarom? Het antwoord is eenvoudig. De wereld verandert en de uitdagingen waar we voor staan veranderen mee.
Hoe ziet die verandering eruit? Het voorbije jaar gaf ons alvast een aantal hints.
Financing for Development in Addis legde een nieuw financieringskader vast, met een grotere rol voor de privesector en meer aandacht voor alternatieve financieringsstromen dan de klassieke ODA.
En septembre, nous avons defini, dans l'enceinte des Nations Unies avec 193 pays, un tout nouveau cadre de developpement, les nouveaux Objectifs de Developpement durable (ODD) pour eradiquer la pauvrete d'ici 2030 et proteger notre planete.
Les accords sur le climat passes dans le cadre de la COP21 ont egalement marque le debut d'une nouvelle ere.
La maniere de concevoir le developpement evolue elle aussi. Je citerai `a cet egard le dernier prix Nobel de l'economie Angus Deaton qui se montre assez critique `a l'egard de l'aide au developpement classique.
Deaton zijn stelling is dat klassieke ontwikkelingshulp zoals we dat lang hebben gedaan echte en duurzame groei in de weg staat.
Hulpafhankelijke landen slagen er veel minder goed in om hun economisch ontwikkelingspotentieel tot volle wasdom te laten komen. De verklaring daarvoor is dat buitenlands geld de verhouding tussen een regering en een bevolking grondig verstoort. Buitenlands geld - het geld van donoren - zet
het sociaal contract tussen beiden op de helling.
Een regering die om de boel draaiende te houden, aangewezen is op haar bevolking, op het innen van belastingen, op een sterk en veerkrachtig economisch weefsel heeft een veel grotere prikkel om het algemeen belang voorop te plaatsen.
En revanche, les gouvernements qui restent sous perfusion d'aide au developpement et tirent une part importante de leurs revenus des bailleurs de fonds etrangers, sont beaucoup moins enclins `a tenir compte de leur population.
Een uitdagende vaststelling die ons dwingt om als donoren veel meer op onze strepen te staan.
Als donorhulp inderdaad de `normale' relatie tussen een overheid en zijn bevolking verstoort, dan is het aan ons, aan donorlanden, om even kritisch te zijn als burgers.
Dat betekent dat we aan onze hulp duidelijke voorwaarden koppelen op het vlak van mensenrechten. Niet uit nieuwbakken kolonialisme of misplaatst interventionisme. Maar wel omdat ontwikkeling draait om menselijke ontwikkeling. En zonder respect voor mensenrechten kunnen onze
ontwikkelingsinspanningen nooit duurzaam zijn.
Voil`a ce qu'on peut dire de Deaton.
Citons aussi le Peer Review (l'examen par les pairs) realise l'an dernier. Lui aussi nous encourage `a continuer `a depoussierer notre politique.
Bovendien had ik het voorbije jaar ook het voorrecht om tijdens verschillende interessante zendingen intensief met mensen op het terrein te spreken. In Rwanda, Burundi, DRC, Ethiopie, Guinee en Burkina Faso.
Want ik vind het belangrijk om de ontwikkelingsrealiteit niet enkel te doorgronden in rapporten, maar ook om de problemen en uitdagingen vanuit eerste hand te horen.
Ja, we moeten als Belgen op de internationale fora in New York, Washington of Geneve onze stem laten horen - en dat mag wat mij betreft zelfs af en toe wat luider, maar het is cruciaal ook om daar te gaan waar maar weinigen komen.
Wat heb ik er geleerd? Ik zou vier lessen met u willen delen.
1. Nous devons abandonner le paternalisme
Trop souvent encore, nous partons de l'idee que nous savons ce qu'il y a de mieux pour les autres, et qu'avec notre soutien aux institutions et aux pouvoirs publics, nous pouvons imposer nos propres solutions.
A Ouagadougou, j'ai parle avec les representants d'ONG belges et avec la societe civile locale. Ces entretiens m'ont donne `a reflechir.
Non seulement, il y a eu deux Tables rondes distinctes : j'ai d'abord discute trois quarts d'heures avec la societe civile locale, puis, trois quarts d'heure avec les representants des ONG belges. A deux tables differentes. Ces deux groupes semblaient `a peine se parler. Les contacts entre,
d'une part, l'ambassade et la representation de la CTB, et d'autre part, la societe civile locale, etaient quasiment inexistants.
Daardoor ontstaat het beeld van een ontwikkelingsindustrie die vooral met zichzelf bezig is, die beleidsnota's produceert, gemeenschappelijke contextanalyses bij elkaar pent, sectordialogen voert en institutionele versterkingsprojecten uitdoktert.
Het zijn bijna letterlijk de woorden van de mensen van het lokale middenveld die ik sprak - onder hen een aantal, niet de minste, die in Burkina aan de basis lagen van de vreedzame revolutie.
En nochtans: is het ons uiteindelijk niet te doen om hen? Om de lokale bevolking, de lokale private sector, de lokale civiele maatschappij. Zij zijn het die onze aandacht en onze steun verdienen. Zij zijn het die we moeten versterken, zodat ze als mondige burgers, sterke bedrijven en legitieme
civiele organisaties in dialoog kunnen gaan met hun politieke elites.
Wij moeten dat niet in hun plaats doen. Maar we moeten wel de mogelijkheden scheppen zodat zij dat zelf kunnen doen.
2. Lec,on numero deux : nos pays partenaires ne veulent plus non plus etre dependants de l'aide
On l'a tres clairement senti `a Addis, mais aussi `a Kigali et `a Conakry.
Bien sur, ces pays sont contents de nous voir venir avec notre APD. Et c'est vrai aussi que la plupart de nos pays partenaires ont toujours besoin d'APD pour se remettre debout. La Belgique va d'ailleurs `a contre-courant de la tendance en se focalisant sur les pays les moins developpes.
Mais d'une fois `a l'autre, je constate que mes interlocuteurs ne sont interesses que lorsque l'on evoque les possibilites plus vastes de commerce et de developpement. C'est aussi pour cela que la mission en Guinee et au Burkina, avec mon collegue De Crem en charge du Commerce exterieur, a ete
aussi reussie.
Onze focus was niet om Belgische producten te slijten of nieuwe afzetmarkten voor onze producten te verkennen. We kennen allemaal de fouten die in het verleden in dat verband zijn gemaakt. Niemand - maar dan ook echt niemand - is bereid om die te herhalen. De Belgische
Ontwikkelingssamenwerking stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen.
Onze insteek was anders en draaide rond de vraag hoe we met de expertise van onze bedrijven de ontwikkeling in onze partnerlanden kunnen versnellen.
Voor onze Belgische bedrijven betekent dat bijvoorbeeld de Haven van Conakry bijstaan om performanter te zijn en zo een economische groeipool te worden in West-Afrika.
Of door regeringen bij te staan in het registreren van de identiteit van hun inwoners. Een cruciale opdracht. Want als je voor de overheid niet bestaat, zal die overheid voor jou ook geen onderwijs en gezondheidszorg voorzien.
Pourquoi refuser cette expertise belge `a nos partenaires?
Peu importe que cette expertise se trouve `a la CTB, dans les universites, dans nos ONG ou aupres de nos entreprises belges. La question qui prime, c'est comment mobiliser cette expertise.
Comme je le disais, cette mission conjointe a ete un vrai succes. Nos interlocuteurs locaux avaient enfin le sentiment d'etre respectes comme ils le meritent. En evoquant aussi le developpement du commerce et le renforcement de la croissance economique locale, comme leviers pour s'affranchir
de cette dependance de l'aide.
3. Dat brengt mij bij mijn derde les: we hebben behoefte aan een veel breder ontwikkelingsfront. We kunnen het met onze traditionele ontwikkelingssamenwerking niet alleen.
De Sustainable Development Goals staan synoniem voor een duidelijke verbreding van het ontwikkelingsfront, zowel geografisch als qua partners.
De SDG's breken met het Noord-Zuid verhaal. Alle landen zijn landen in ontwikkeling. Ook wij, in Europa, in Belgie, hebben een ontwikkelingstraject door te maken. Ook wij moeten onze economie duurzamer maken, ons verkeer veiliger en ons onderwijs sterker.
Tegelijk betekent deze mindshift dat ontwikkeling niet langer het exclusieve terrein is van de klassieke ontwikkelingsorganisaties. Nieuwe partnerschappen zijn nodig, nieuwe sterke partnerschappen. Met de private sector bijvoorbeeld.
De reden is eenvoudig. "We need trillions, not billions," zei Werelbankvoorzitter Jim Kim. Als we de nieuwe duurzame ontwikkelingsagenda succesvol willen uitvoeren, zullen we meer middelen moeten mobiliseren dan ooit. Middelen die de financiele capaciteiten van overheden ver overstijgen.
Le secteur prive jouera `a cet egard un role essentiel, y compris le secteur prive belge.
C'est la raison pour laquelle je souhaite ouvrir le capital de BIO, avec un levier de 5 millions d'euros pour attirer 45 millions d'euros de capitaux prives.
C'est aussi pour cela que je vais reunir un groupe d'entreprises privees qui veulent s'investir dans le domaine du developpement. La premiere table ronde est prevue mercredi. J'ai l'intention de structurer et de renforcer l'engagement de notre secteur prive autour des objectifs de
developpement durable. Regardez les Pays-Bas : le patron d'Unilever y est devenu l'une des icones de l'Agenda pour le Developpement durable.
In dezelfde geest moeten we durven nadenken over nieuwe financieringsmechanismen waarbij we overheidsmiddelen inzetten als hefboom om privemiddelen aan te trekken en de impact te garanderen. Een eerste concrete voorbeeld daarvan is de Humanitarian Impact Bond waarvan ik vorige vrijdag samen
met de voorzitter van het Internationale Rode Kruis de principes heb voorgesteld op het World Economic Forum in Davos.
4. Dat brengt mij bij een laatste les: de rol van innovatie en de kansen van digitalisering voor ontwikkeling
Uit contacten met organisaties die op het terrein actief zijn, ik denk bijvoorbeeld aan het gesprek dat ik in Ouagadougou had met UNFPA, neem ik mee dat digitale technologie een belangrijke hefboom is voor ontwikkeling, bijvoorbeeld om jongeren te sensibiliseren rond rechten van vrouwen en
meisjes.
Volgende week woensdag lanceert de Wereldbank het World Development 2016. Zoals u weet slaagt het World Development Report erin om trendsettend te zijn. Het voelt zeer goed aan welke discussies de volgende jaren de ontwikkelingsagenda zullen domineren. De focus op de dividenden van de digitale
revolutie is absoluut de juiste.
Hoe zorgen we ervoor dat de digitale revolutie niet leidt tot nieuwe ongelijkheden, maar er net voor zorgt dat we de ontwikkelingskloof sneller kunnen dichten?
Cela sera une des discussions importantes au cours des prochaines annees.
Hasard politique : dans notre pays, les portefeuilles du Developpement international et de l'Agenda numerique sont concentres chez une seule personne. Mettons `a profit ce hasard et faisons-en un atout.
Dames en heren,
Eigenlijk zijn deze vier lessen samen te vatten tot vier woorden: "een wereld in verandering".
Vraag is: wat betekent dit voor de Belgische Ontwikkelingssamenwerking?
Darwin had al het antwoord: verander of verdwijn.
Si nous voulons que la Cooperation belge au developpement reste pertinente, nous devrons aussi changer. Et je suis convaincu que si nous gerons de maniere intelligente ce changement, notre politique de developpement international gagnera meme en pertinence et en impact.
Mais qu'est-ce que cela veut dire dans la pratique? Ou en sommes-nous dans la reforme de notre propre organisation?
Ik begrijp dat er hierover onrust is. Dat is bij verandering altijd het geval, zeker wanneer er verregaande hervormingsplannen op de tekentafel liggen.
Ik begrijp die onrust. Mensen willen weten of er in die nieuwe plannen nog een plaats is voor hen, of er nog een uitdagende job overblijft. Mijn antwoord is een duidelijk ja. Ik zou zelfs zeggen: meer dan ooit!
De plannen zijn gemaakt, de voorstellen liggen op tafel. Ik wil hier nu binnen de regering het debat over aangaan en tegen Pasen duidelijkheid scheppen.
Ten eerste is er de versterking van BIO. Het voorstel om de wet op BIO te wijzigen, wordt deze week binnen de regering besproken. Het wetsontwerp heeft volgende doelstellingen:
* L'adaptation de la mission et des objectifs de BIO au nouveau contexte instaure par les conferences d'Addis Abeba et de New York.
* La precision de l'interdiction faite `a BIO de realiser des interventions dans les centres financiers offshore, les paradis fiscaux, les pays qui refusent l'echange d'informations fiscales. Les budgets de developpement ne peuvent pas etre detournes pour organiser la fuite des capitaux, la
fraude fiscale ou les pratiques de blanchiment.
* L'ouverture de BIO aux investisseurs prives interesses par l'impact investment (l'investissement avec impact), c'est-`a-dire par les investissements associant un objectif de developpement et un rendement financier correct.
Ten tweede. Na de krokusvakantie zal ik aan de regering een wetsontwerp voorleggen dat het akkoord dat eind augustus 2015 met de actoren van de niet-gouvernementele samenwerking werd bereikt, omzet in de wet op de Belgische ontwikkelingssamenwerking. De teksten zijn nagenoeg klaar.
Het akkoord met de ANGS legt de basis voor een geintegreerd ontwikkelingsbeleid van alle Belgische ontwikkelingsorganisaties. Het akkoord vermindert het aantal doellanden van de niet-gouvernementele samenwerking van 52 tot 32 en biedt zo een antwoord op de versnippering van de Belgische
ontwikkelingsinspanningen.
Bovendien opent het de deur voor een belangrijke administratieve vereenvoudiging waardoor zowel de niet-gouvernementele actoren als DGD zich op hun core business kunnen toeleggen.
Pour terminer, il nous reste encore `a parler de la reforme de la CTB. A la fin du mois d'octobre dernier, j'ai rec,u une proposition ambitieuse du conseil d'administration. Un mois plus tard, j'ai rec,u de mon administration, la DGD, un avis circonstancie quant `a cette proposition.
En decembre et en janvier dernier, quatre reunions ont eu lieu entre mon cabinet, la DGD et la CTB, la reunion de cloture s'est tenue avant-hier. L'objectif etait de d'identifier les points de convergence entre la DGD et la CTB.
En een beetje tot verbazing van iedereen blijkt dat over heel veel te zijn. Ik heb me er dan ook toe verbonden om de punten waarover DGD en BTC het eens over te nemen.
Uiteraard zijn er ook enkele punten waar DGD en BTC het niet over eens zijn geraakt, belangrijke punten. Daarover zal ik tijdens de krokusvakantie eens goed nadenken, de voor- en nadelen van de verschillende pistes afwegen en vervolgens een voorstel doen en dat binnen de regering bespreken.
Wat ik u nu reeds kan zeggen is het volgende: een nieuwe institutionele set-up is absoluut nodig. We moeten af van de onderlinge concurrentie, van de overlap, van het dubbele werk, van de wederzijdse controledwang. Er is zowel voor DGD als voor BTC een eigen plaats en een boeiende rol
weggelegd. En daarin is er ook voor alle medewerkers van DGD en BTC een plaats.
Certains collaborateurs de la nouvelle DGD prefereront peut-etre la nouvelle CTB. Et inversement, certains collaborateurs de la CTB souhaiteront peut-etre rejoindre la nouvelle DGD. Je pense que nous devons aborder ces questions avec un esprit ouvert, c'est pourquoi je prevois des possibilites
de transition.
Ce n'est un secret pour personne : les mesures d'economies touchent aussi le budget de la cooperation au developpement. C'est une decision qui a ete prise lors de la formation du gouvernement, avant que je ne sois nomme ministre. Cette decision, je vais la mettre en oeuvre de maniere loyale.
Mais en meme temps, nous voulons travailler dans les pays les plus pauvres et les Etats les plus fragiles. Cela implique des risques accrus et des interventions plus difficiles. La CTB doit donc disposer des moyens pour gerer ces risques et mener ces interventions. Dans la proposition de la
CTB, on trouve des choses interessantes `a cet egard.
Dat de personeelsbestanden slinken, is evenmin een geheim. Dat is een gevolg van de vergrijzing van het personeelsbestand van DGD en BTC, gecombineerd met de regeringsmaatregelen inzake pensioenen en de bezuinigingen op de personeelskredieten waardoor de vele pensioneringen niet volledig
gecompenseerd worden door rekruteringen.
Dit zijn algemene regeringsbeslissingen die ook voor DGD en BTC gelden, niets minder maar ook niets meer. Deze hervorming is voor mij geen middel tot bijkomende personeelsreducties. Ik weet dat dit beweerd wordt, maar ik ontken dat formeel.
La reforme que j'envisage est axee sur le nouveau paradigme de developpement des ODD (Sustainable Development Goals) et la question de savoir si la politique belge de developpement international ne preserve uniquement pas mais la renforce aussi.
Car avec environ 140 collaborateurs `a la DGD, 180 `a la CTB, 50 chez BIO et 12 `a mon cabinet, nous sommes capables de beaucoup de choses, enormement de choses.
Et soyons honnetes, nous devons reconnaitre qu'avec 380 collaborateurs au total, nous pouvons creer encore plus de valeur ajoutee qu'actuellement.
Op voorwaarde dat we uit onze silo's kruipen, dat we intens samenwerken in plaats van elkaar controleren, dat we vertrouwen geven in plaats van wantrouwen.
Dames en heren,
Een ding is duidelijk. 2016 wordt - zeker ook voor de Belgische Ontwikkelingssamenwerking - een ontzettend boeiend jaar.
2016 zal voor de Belgische Ontwikkelingssamenwerking het jaar van de verandering zijn. Een jaar waarin we meer dan ooit de toekomst voorbereiden. Door onze eigen organisatie slagkrachtiger te maken, door ons af te stemmen op het nieuwe ontwikkelingskader om zo in 2030 armoede te bannen en onze
planeet te beschermen.
Ik wens u daarom niet alleen heel veel creativiteit en inspiratie om de dingen eens vanuit een ander perspectief te bekijken, maar ook veel vertrouwen. Het vertrouwen dat deze verandering ons brengt bij een Belgisch internationaal ontwikkelingsbeleid dat meer impact heeft in de wereld van
morgen.
Ik dank u.