Tumorcellen doden omringend weefsel om groeiruimte


Proces van celdood stopzetten zou kanker kunnen bestrijden.

9 februari 2016

Kankercellen doden het omringende weefsel om ruimte voor de eigen groei te maken. Dat blijkt uit onderzoek van Rubicon onderzoeker Saskia Suijkerbuijk, gepubliceerd in Current Biology. Hoewel er slechts fruitvliegen werden gebruikt, zou het onderzoek toch kunnen wijzen op een effectieve maner
van kankerbestrijding: door medicijnen te gebruiken die celdood voorkomen in plaats van aanmoedigen, zoals veel gangbare chemogeneesmiddelen doen.

In de jaren '70 kwam men erachter dat verschillende populaties lichaamscellen met elkaar concurreren, met winnaars en verliezers. Dit mechanisme van kwaliteitscontrole zou het weefsel verlossen van beschadigde of slecht functionerende cellen. Nadat bleek dat bij kanker betrokken genen dit
proces stimuleren, gingen onderzoekers ervan uit dat de cel competitie zou kunnen verklaren waarom tumoren in weefsel groeien.

Ellebogenwerk

Drosophila darm (c) Saskia SuijkerbuijkDrosophila darm (c) Saskia Suijkerbuijk

Onderzoeker Saskia Suijkerbuijk maakte aan de universiteit van Cambridge gebruik van genetisch gemodificeerde fruitvliegen die darmtumoren ontwikkelden. Deze lieten voor het eerst zien dat terwijl de tumor groeide en kankercellen zich verspreidden, de kankercellen de omringende gezonde cellen
doodden. Zo maakten ze met ellebogenwerk ruimte om verder te kunnen groeien.
Onderzoeksleider dr. Eugenia Piddini denkt dat dit onderzoeksresultaat een al oude vraag over kanker kan beantwoorden. 'We weten dat wanneer kanker zich verspreidt in het lichaam - metastase - organen kunnen stoppen met functioneren. Dit onderzoek biedt een mogelijke verklaring: als de tumor
omringende cellen doodt, dan komt er een punt waarop er onvoldoende gezonde cellen overblijven voor het blijven functioneren van een orgaan.'

Geneesmiddelen

De kankercellen stimuleren het proces van celdood in omringende cellen - apoptose - hoewel het exacte mechanisme daarachter nog onbekend is. Door de omringende cellen genetisch zo te wijzigen dat ze apoptose tegengaan, konden de onderzoekers de tumor in toom houden en verdere uitgroei
voorkomen. Dat suggereert dat geneesmiddelen die hetzelfde doen, namelijk celdood tegengaan, effectief het uitgroeien van sommige kankertypen kunnen voorkomen. Dit gaat in tegen de huidige manier van kankerbestrijding: de meeste geneesmiddelen die in chemotherapie worden gebruikt stimuleren
celdood in tumoren juist. Door de bijkomende schade aan gezonde cellen worden patienten vaak ziek van de behandeling. Sommige geneesmiddelen die celdood tegengaan worden al klinisch getest voor de behandeling van bijvoorbeeld leverschade. Mocht dit veilig zijn dan opent het de deur voor
vervolgonderzoek naar kankergeneesmiddelen.
Dr Eugenia Piddini: 'Voor het gevoel is het tegenstrijdig om celdood niet te stimuleren omdat je dan de tumor zelf niet aanvalt. Maar zie het als een leger dat vecht tegen een Titaan. Wanneer je je soldaten beschermt tegen de dood, zal het leger uiteindelijk winnen.'

Fruitvlieg

Dr. Saskia Suijkerbuijk gebruikte fruitvliegen omdat ze veel eenvoudiger te bestuderen zijn dan mensen. Maar veel van de onderzochte genen en in functie aanverwante genen komen ook in andere soorten voor, zoals zoogdieren.
Ze deed het onderzoek aan het Wellcome Trust/Cancer Research UK Gurdon Instituut, universiteit van Cambridge met een Rubicon beurs, het financieringsinstrument van NWO waarmee jonge onderzoekers in het buitenland werkervaring kunnen opdoen.

Suijkerbuijk, SJE et al. Cell competition drives the growth of intestinal adenomas in Drosophila. Current Biology; Online 4 februari, publicatie 22 februari 2016. (Open Access)

Bron: Universiteit van Cambridge