PBLQ host Reuringcafe over leren en ontwikkelen


Wat hebben ambtenaren nodig om goed aan te blijven sluiten bij de samenleving en wat moeten ze daarvoor leren? Deze vragen waren aanleiding voor een geanimeerd Reuring debat tussen directeur PBLQ Leo Smits, filosoof Martijn Aslander, bestuurder Jeugdbescherming Amsterdam Sigrid van de Poel,
gemeentesecretaris Lelystad Nico Versteeg en oud minister en voorzitter van de NTRO Hans Hillen.

"Mensen leren en ontwikkelen zich de hele dag door. Dat gaat vanzelf, maar betekent niet automatisch dat de juiste dingen geleerd worden. Bij PBLQ vinden wij dat HR met het goed inzetten van 'leren en ontwikkelen' een cruciale rol in het realiseren van gewenste organisatieontwikkeling kan
nemen. Leren draagt dan bij aan professionalisering van ambtenaren, het verhogen van (team)prestaties en aan maatschappelijke innovatie", aldus Leo Smits.

Leren in het licht van het doel

Waar sta je als organisatie voor en hoe maak je met elkaar die ambitie waar? Dat was de leidende vraag in de verandering bij Bureau Jeugdbescherming Amsterdam. Deze organisatie stelde de veiligheid van het kind centraal en plaatste daarmee het werkproces dat gericht was op 'verantwoording' in
een ander perspectief. Zo'n verandering vergt lef. Je moet immers zowel je eigen rol kritisch durven bekijken, als ook het lef hebben om 'nee' te zeggen tegen je (politieke) opdrachtgever.

Een visie op leren wordt geboren uit de ambities van de organisaties en is daarmee voor elke organisatie anders, aldus de conclusie van de sprekers. Samen leren hoe je die visie vormgeeft is een kwestie van oefenen, elkaar vertrouwen geven, en een proces van trial en error durven doorlopen.
Daarbij is het, aldus Sigrid van de Poel, niet zo dat je daarbij moet doen 'alsof je net uit het ei komt'. Je bent wel verplicht om te leren wat er al geleerd is voordat jij er was.

Ruimte creeren voor leren

Een duidelijke visie op organisatiedoelen, output en outcome helpt mensen om zich anders te laten gedragen. De rem om te leren en ontwikkelen zit namelijk niet in de mensen, maar in het systeem. 'Mensen zijn doorgaans al volop in beweging; ze leren de hele tijd al, daar hoef je niks voor te
doen. Maar als er geen verbinding meer is tussen doel in het werk ende drive van een persoon, dan vallen mensen stil. Het is goed om te zien wat een bevrijding het is voor mensen als ze weer op hun eigen manier mogen werken. Ambitie en drive hebben dus ruimte nodig', aldus Nico Versteeg.
Hans Hillen onderschrijft het beeld dat de bureaucratie ambitie smoort. Wat moet een soldaat met zijn ambitie als hij in oorlogsgebied uitblinkt in het nemen van verantwoordelijkheid en eenmaal terug op kantoor niet eens zelf een potlood kan bestellen? Geef ambitie, nieuwsgierigheid en
leervermogen de ruimte en maak dat ook tot selectiecriterium als je nieuwe mensen binnenhaalt. Hetzelfde geldt overigens ook voor je zittende personeel. HR kan hier helpen om loopbanen te verleggen en zo ambitie weer te laten (op)bloeien.

Investeren in professionaliteit

'Ambtenaren zijn kenniswerkers. Zij moeten daarbij gebruik maken van alle kennis die over de hele wereld beschikbaar is. Dat gebeurt nog onvoldoende en daardoor wordt er heel veel werk dubbel gedaan. Zeggen dat je 'iets niet weet' en hulp durven vragen bij anderen - ook buiten je eigen
werkveld of eigen organisatie - dat zijn dan belangrijke vaardigheden om te leren', aldus Martijn Aslander. 'Digitale vaardigheden horen ook in dit rijtje thuis, want die maken het mogelijk om de kennis die je nodig hebt, of de vraag waar je het antwoord op zoekt, snel te vinden, te delen en
te gebruiken om aan nieuwe kennis te bouwen.'

Open staan voor de samenleving

'De samenleving bereidt zich organisch voor op nieuwe situaties. Zo heeft werkloosheid geleid tot een grote groep ZZP'ers. Die werkelijkheid was al een feit voordat Den Haag kon nadenken over wet- en regelgeving om dit proces in te kaderen'. Hillen en de andere sprekers delen de conclusie:
leren je open te stellen voor de wereld om je heen is een belangrijke leeropgave voor ambtenaren. Organisaties die die leeropgave weten te vertalen in concrete ontwikkeldoelen en professionaliseringsmogelijkheden, vergroten hun vaardigheid om de verbinding met de samenleving goed te maken.
Daarbij verdienen de Europese en internationale context, omgaan met culturele verschillen en het aanleren van digitale vaardigheid om kennisvergaring en - deling te versnellen zeker speciale aandacht en een plek op de strategische leeragenda van elke overheidsorganisaties.

Zoekt u naar handvatten om tot een visie op leren in uw organisatie te komen? Wilt u medewerkers laten groeien in hun professionele rol van verbinder tussen organisatie en samenleving? PBLQ adviseert, ontwerpt en begeleidt van visie tot praktijk.