Leerlingen die het willen en kunnen moeten het `expliciete' recht krijgen om schoolvakken op een hoger niveau te volgen en af te sluiten. Nu kan dat alleen als een middelbare school het aanbiedt. Scholieren moeten bovendien kunnen terugvallen op hun oude, lagere niveau bij herkansingen.

Dat schrijft staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs vandaag aan de Tweede Kamer. Hij kondigt verschillende maatregelen aan voor meer maatwerk om leerlingen extra te stimuleren.

Zo moeten scholieren die vakken op een hoger niveau afsluiten, bijvoorbeeld een vmbo-leerling die het vak economie op havo-niveau doet, een diploma krijgen met een vermelding erop. In het nieuwe Onderwijsblad (nummer 4 van 20 februari 2016) pleit Jeroen van Grunsven, rector op het Picasso Lyceum in Zoetermeer, voor een apart maatwerkdiploma. `Leerlingen zeggen anders: waarom zou ik die stap extra zetten als ik er niets van terugzie.' In een bijgaande analyse legt het Onderwijsblad uit dat het maatwerkdiploma het probleem niet oplost dat leerlingen in Nederland te vroeg (al in de brugklas) naar niveau worden ingedeeld.

Angst

Volgens Dekker durven leerlingen vaak geen examen te doen op het hogere niveau, uit angst dat ze dat examen niet halen. Hij wil leerlingen daarom toestaan om bij een herkansing alsnog terug te gaan naar het oude niveau.

De koepel van schoolbesturen in het voortgezet onderwijs, de VO-raad, begon in maart vorig jaar een stevige lobby voor het maatwerkdiploma. Dekker leek enthousiast, maar zag risico's. Hij vond het geen goed idee dat leerlingen het zichzelf makkelijker konden maken door vakken op een lager niveau te gaan volgen. De Onderwijsraad waarschuwde in een rapport voor ondoordachte en overhaaste stelselwijzigingen en schreef dat het instellingen in het vervolgonderwijs aanzet tot extra, eigen toelatingseisen. Terwijl een `gewoon' diploma leidt tot een duidelijk ijkpunt.

Experiment Nu blijkt dat Dekker blijft bij zijn standpunt en alleen maatwerk naar een hoger niveau stimuleert. Samen met minister Bussemaker wil hij een experiment starten, speciaal voor leerlingen die uitblinken in een soort vak, bijvoorbeeld wiskunde of een taal. Dekker wil kijken of ze met een havo-diploma en de vakken waarin ze goed zijn op vwo-niveau toch niet tot een universiteit kunnen worden toegelaten. Het geldt alleen voor die leerlingen waarvan het startniveau dusdanig goed is dat ze ook goede kans maken om af te studeren. `Wij willen het niveau van het hoger onderwijs absoluut niet verlagen door het experiment', schrijft Dekker.

De VO-raad is tevreden met de vermelding op het diploma en het experiment in het hoger onderwijs. `Dat de staatssecretaris dit nu beide mogelijk maakt is ontzettend belangrijk', zegt VO-raadvoorzitter Paul Rosenmoeller. `Scholen krijgen een stimulans om samen met het vervolgonderwijs meer maatwerk te bieden voor leerlingen en ik roep hen dan ook op om de geboden ruimte optimaal te benutten.

Lees hieronder de analyse uit Onderwijsblad 4 van 20 februari 2016: Maatwerkdiploma compenseert vroege selectie niet. Daarin vertellen ook twee schoolleiders van het Maarten van Rossem en het Picasso Lyceum waarom ze voor het maatwerkdiploma zijn.