"EU loopt met energiestrategie nog achter feiten aan"

26-02-2016

Het nieuwe plan van aanpak door de Europese Commissie om de EU minder afhankelijk te maken van energielevering uit niet-Europese staten geeft duidelijk aan dat Brussel nog steeds in een ivoren toren leeft.

Energie- en veiligheidsexpert Cyril Widdershoven: "Brussel moet gasbedrijven meer bijstaan bij gebruik van (vloeibaar)aardgas als transitiebrandstof"

Cyril Widdershoven

De afhankelijkheid van Rusland zal de komende jaren nog steeds op een zeer hoog niveau liggen zolang de Commissie en de lidstaten niet bereid zijn om andere bronnen effectief aan te boren. De roep om grotere energie-onafhankelijkheid is lovenswaardig, maar zal op korte en midden-lange termijn
niet haalbaar zijn. Alternatieve energie zal een deel van onze afhankelijkheid kunnen verminderen, maar NW-Europa kan niet als voorbeeld dienen voor de rest van de lidstaten. Harde geopolitieke keuzes zijn dan ook noodzakelijk.

De gascrises in 2006 en 2009 hebben niet alleen grote delen van Europa geconfronteerd met een zeer koude winter, maar zouden ook alle ambtenaren en politici ervan moeten hebben doordrongen dat de huidige gasafhankelijkheid van Rusland moeten worden doorbroken. Het tegendeel is nog steeds het
geval. Nordstream 1 en 2 zijn op dit moment de voorbeelden van hoe Rusland (Gazprom) instaat is gebleken om de Europese lidstaten tegen elkaar uit te spelen. Nederland en Duitsland hebben niet aan de reuk van Russisch gas kunnen weerstaan. Diverse Oost-Europese staten hebben hier al jaren
tegen gewaarschuwd, maar hun belangen en bezwaren zijn niet mee genomen in de discussie.

In de ijskast

Er kan een verontschuldiging voor worden gezocht. Men had namelijk nog Groningen en Noorwegen. Deze beide gasproducenten zouden elke mogelijkheid van conflict met Rusland kunnen opvangen. Deze situatie is echter schrikbarend veranderd. Noorwegen is op dit moment geconfronteerd met een lage
olie- en gasprijs, waardoor additionele projecten in de ijskast worden gezet. Nederland, de flexibiliteitsmanager van de Europese gassector, heeft unilateraal besloten om de gasproductie van Groningen, het grootste onshore Europese gasveld, naar beneden bij te stellen. Veel Europese partijen
maken zich hierover zorgen omdat de totale flexibiliteit van het systeem in het gedrang komt. Berichten over mogelijke verdere productieverlaging doen hier ook nog een duitje in de zak.

Ontregeling tegengaan

Deze ontwikkelingen veroorzaken een situatie waarin Europa opzoek moet naar nieuwe gasproductie buiten het eigen grondgebied, zeker zolang als schaliegas uit den boze is. Wereldwijd is en zal Europa de komende decennia nog de grootste gasimporteur ter wereld blijven. Rusland is met 39% de
grootste gasleverancier aan Europa, gevolgd door Noorwegen (30%) en Algerije (13%). Qatar levert het meeste LNG (vloeibaar aardgas). Nigeria, Maleisie, Indonesie en Australie zijn ook grote producenten, maar hun LNG volumes staan onder druk.

Een vermindering van de Europese gasproductie dwingt de EU dan ook nieuwe maatregelen te nemen om een ontregeling van Europa tegen te gaan. De Russisch-Oekraiense crisis is een van de ijkpunten waarop een nieuwe strategie zou moeten worden gebaseerd, zeker gezien Moskou's huidige agressieve
militaire aanpak van conflicten in en rondom het Europese grondgebied. Het schijnt dat de visie van de NAVO met betrekking tot Rusland nog niet wordt geaccepteerd door de bureaucraten in Brussel.

"Vraag blijft of LNG energieleveringszekerheid van EU versterkt of verzwakt"

In 2014 heeft de EU een stresstest uitgevoerd, waaruit blijkt dat het Europese gasnetwerk nog steeds te kwetsbaar is voor grote onderbrekingen in de gastoevoer. Miguel Arias Canete, EU Commissaris Klimaatverandering en Energie, heeft dit dan ook nu weer eens toegegeven. Maatregelen zijn wel
genomen maar blijken nog steeds niet voldoende om gasaanvoer naar Oost-Europa en Zuid Europa te garanderen. Brussel roept dan nu ook op om meer energie binnen Europa te gaan produceren. Alternatieve energiestromen zijn noodzakelijk om de kwetsbaarheid te verminderen. Dit gaat echter zeker nog
vele jaren duren en zal zeker vooral worden geimplementeerd in regio's waar al voldoende andere energiestromen zijn, vooral NW-Europa en het Iberisch schiereiland. De rest is het probleem, niet voldoende financiele middelen en geen infrastructuur. Een verbeterd netwerk (gas, stroom) kan
hierbij echter gaan helpen.

Versplinterde markt

Op hetzelfde moment vraagt Brussel, voor de zoveelste keer de laatste jaren, om een diversificatie van energielevering. LNG wordt hierbij alweer aangemerkt als het "Ei van Columbus". Dit is een no-brainer, maar is in de praktijk niet makkelijk te implementeren. Op dit moment is Europa al een
grote importeur van LNG, maar veel regio's kunnen nog niet worden voorzien van vloeibaar gas wegens een gebrek aan aanlandingspunten of gasinfrastructuur. Dit laatste is noodzakelijk maar vergt naast grote investeringen de komende jaren ook nog de juiste leveringscontracten. In een vorige EU
rapport werd hier ook al aan gerefereerd. Tot op dit moment is hiervan nog weinig terecht gekomen. Voor veel potentiele leveranciers is de zeer versplinterde Europese markt een obstakel, terwijl gasleveringsclausules, splitsingswetgeving en eigendomsrechten ook niet meehelpen.

Risicovolle klant

De vraag blijft echter of LNG voor een versterking of verzwakking van de energieleveringszekerheid van de EU zal zorgen. Indien de Europese lidstaten en de desbetreffende energieconsumenten alleen LNG op de spotmarkt willen blijven halen zal er geen versterking van de leveringszekerheid
bestaan. De leveranciers (Afrika, Midden Oosten) zullen hun contracten altijd afsluiten op een economisch-geopolitiek basis, die nogal eens van dag tot dag kan verschillen. Onze toekomst leggen in de hand van landen zoals Libie, Iran, Irak, Mozambique of Qatar, is ook niet geheel zonder
risico's. De groeiende instabiliteit en geopolitieke conflicten in en rondom deze landen vergt een totaal nieuw risicoanalyse beleid, die op dit moment bij de Europese politici en bedrijven niet aanwezig is. Bij geen enkele analyse van de EU wordt bijvoorbeeld de rol van Azie als LNG importeur
meegenomen. Tevens wordt door velen vergeten dat Europa, als groenste jongetje van de klas, voor veel potentiele leveranciers langzamerhand een risicovolle klant aan het worden is. Geopolitieke strategieen zijn ook niet ten faveure van de EU. Veel Arabische staten, inclusief Iran, zien Europa
op dit moment niet meer als strategische partner, economisch of politiek gezien. De economische banden met Azie (China, India) zijn veel sterker, terwijl militaire samenwerking ook een rol speelt.

"Brussel wil wel meekijken maar geen verantwoordelijkheid, juridisch en/of commercieel"

Voor de Europese spelers zou het veel beter zijn om de beoogde gasexporteurs de mogelijkheid te bieden om LNG of pijpleidinggas te leveren aan hun eigen projecten of infrastructuur in de EU. Gazprom heeft dit geprobeerd en is gedeeltelijk succesvol hiermee (Wingas/Nordstream 1 + 2). Dit kan
ook voor Algerije (Sonatrach), Qatar en anderen interessant zijn. Jammer dat dit in het kader van EU-afspraken niet kan! De rol van de Europese Energie Unie is op dit moment nihil te noemen. In potentie is het een zeer goed idee, omdat Europa dan met een stem kan spreken en ook zo de markt kan
benaderen. Echter, de meerderheid van de Europese partijen (politici en gas/stroomleveranciers) ziet dit niet zitten. Het feit dat Brussel een rol wil krijgen in de contractonderhandelingen tussen Europese energieklanten en niet-Europese leveranciers is een doorn in het oog van velen. Het is
natuurlijk ook niet juist om ambtenaren invloed te geven in commerciele onderhandelingen.

Noodzaak

Dit is het volgende idee waar geen visie of strategie uit blijkt. Brussel wil wel meekijken maar geen verantwoordelijkheid, juridisch en/of commercieel. Weer blijkt dat Europese ideeen op de rotsen klappen door de eigen, totaal achterhaalde wet- en regelgeving van Brussel. Een Europese Energie
Unie is een noodzaak. De uitdagingen de komende jaren op het gebied van energieopwekking en leveranties zijn te groot om dit door de diverse nationale regeringen te laten organiseren. De Duitse Energie Wende is het voorbeeld van een goedbedoeld idealistisch alternatief waarvan de buurlanden nu
de zure druiven van plukken.

Lichtpuntje

Brussels nieuwe energiestrategie is op dit moment er nog steeds een van pappen en nathouden. Er worden geen nieuwe maatregelen genomen, waarbij de markt wordt opengebroken en leveringszekerheid wordt bevorderd. Het enige lichtpuntje na een lange arctische winter van alternatieve energiefocus
is dat schoorvoetend de deur voor gas weer is opengegaan. Eindelijk geeft ook Brussel, en hopelijk volgen er meer, toe dat de rol van conventionele energie nog lang niet is uitgespeeld. Gas als transitiebrandstof wordt weer op de kaart gezet. Nu is het aan Brussel om dan ook hiervoor de
instrumenten te geven en gasbedrijven de mogelijkheid te geven om dit te implementeren. Zonder gasaanvoer (en productie) valt de energievoorzieningszekerheid van Europa toch stil.

Cyril Widdershoven is onafhankelijk energie en security expert voor de regio Europa, Midden-Oosten en Afrika



Bron: www.energiepodium.nl

Meer nieuws

* 27-02-2016 GasTerra publiceert jaarcijfers 2015
* 26-02-2016 De verwarrende schaal der dingen
* 26-02-2016 Update REMIT: meer duidelijkheid over rapportageverplichti..
* 18-02-2016 GasTerra werkt mee aan `De Amelander'
* 25-01-2016 EnTranCe, the movie