De omgeving waaraan we worden blootgesteld laat sporen achter in ons DNA

De omgeving waaraan we worden blootgesteld laat sporen achter in ons DNA

7 april 2016 | PERSBERICHT

De omgeving waaraan mensen worden blootgesteld tijdens hun leven laat zijn sporen achter in hun DNA. Dat blijkt uit onderzoek van het Nederlands Tweelingen Register van de Vrije Universiteit Amsterdam in samenwerking met onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Avera Institute for Human Genetics (Verenigde Staten).

DNADe onderzoekers ontdekten dit verband door informatie die rond het DNA zit - het zogenaamde epigenoom - van eeneiige en twee-eiige tweelingen te analyseren. De bevindingen dragen bij aan een beter begrip van de onderliggende processen van ziektes zoals diabetes type 2, verslaving en psychiatrische aandoeningen die ontstaan door een samenspel van de omgeving en erfelijke factoren. De resultaten zijn vandaag gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Nature Communications.

Epigenoom verschilt tussen personen

De werking van het DNA verschilt aanzienlijk tussen mensen. De volgorde van de DNA-code (het genoom) is namelijk niet bij iedere persoon hetzelfde (met uitzondering van eeneiige tweelingen). Daarnaast zijn er schakelaars in het genoom die bepalen hoe genen staan afgesteld (het epigenoom). En die staan niet bij iedereen hetzelfde afgesteld, zelfs niet bij eeneiige tweelingen. Een onderdeel van die schakelaars is DNA-methylatie. Dit houdt in dat een methylgroep aan het DNA wordt bevestigd. VU-onderzoeker Jenny van Dongen: "DNA-methylatie geeft aan welke genen 'aan' staan en welke genen 'uit' staan. De ene persoon kan meer methylatie op een bepaalde plek van het DNA hebben dan de andere persoon en daardoor verschilt het per persoon welke genen aan en uit staan."

Invloed van omgeving op het epigenoom

De onderzoekers vergeleken het DNA van tweelingen en ontdekten hierdoor dat een deel van de verschillen in DNA-methylatie tussen personen wordt veroorzaakt door de DNA-code zelf en dus erfelijk is. Het genoom regelt dus ten dele, los van omgevingsinvloeden, welke genen "aan" en welke "uit" staan. Maar de omgeving kan ook invloed uitoefenen op de schakelaars. Uit eerder onderzoek is bekend dat blootstelling aan sigarettenrook en wat mensen eten een effect heeft op de methylatie van bepaalde genen. Van Dongen: "Dit nieuwe onderzoek laat zien dat er duizenden locaties in het epigenoom zijn waar door invloeden uit de omgeving verschillen in methylatie tussen personen optreden. Deze verschillen worden groter naarmate mensen ouder worden. Dit geldt bijvoorbeeld voor genen die betrokken zijn bij cholesterolniveaus en genen die gevoelig zijn voor blootstelling aan sigarettenrook. De volgende vraag is nu wat de consequenties zijn voor gezondheid."