Reactie Artsen zonder Grenzen op Amerikaans Kunduz-rapport
vrijdag 29 april 2016
Het Amerikaanse leger publiceerde vandaag zijn onderzoek naar de aanval op het ziekenhuis van Artsen zonder Grenzen in Kunduz, Afghanistan op 3 oktober 2015. Bij die aanval kwamen 42 mensen om het leven, waaronder 14 medewerkers van Artsen zonder Grenzen. Tientallen anderen raakten gewond.
Inzage in VS-rapport Kunduz
Artsen zonder Grenzen kreeg vandaag omstreeks vijf uur `s middags inzage in het rapport, op hetzelfde moment als de publicatie online. Gisteren kreeg Artsen zonder Grenzen een twee uur durende mondelinge briefing door het hoofd van het Central Command van het Amerikaanse leger, Generaal Joseph
Votel en zijn team, over de voornaamste bevindingen en de aanbevelingen van het onderzoek. Artsen zonder Grenzen zal de nodige tijd nemen om het rapport door te nemen en te bepalen of het Amerikaanse onderzoek de vele vragen beantwoordt die zeven maanden na de aanval nog steeds openstaan.
Niet tevreden met louter militair onderzoek
Artsen zonder Grenzen erkent de inspanning van het Amerikaans leger om een onderzoek te doen naar het incident. Vandaag ervaart Artsen zonder Grenzen, samen met andere hulporganisaties op de frontlinie van gewapende conflicten, constant aanvallen op haar medische voorzieningen, die niet
onderzocht worden door de strijdende partijen. Voor Artsen zonder Grenzen was het echter al vanaf het begin duidelijk dat zij zich niet zou neerleggen bij een louter militair onderzoek naar de aanval. Op de vraag van Artsen zonder Grenzen voor een onafhankelijk en onpartijdig onderzoek door de
Internationale Humanitaire Fact-Finding Commissie (IHFFC) is tot dusver niet ingegaan.
Een Artsen zonder Grenzen hulpverlener loopt over het terrein van het Artsen zonder Grenzen ziekenhuis in Kunduz, uren nadat het aangevallen is. 3 oktober 2015. (c) MSF
Slecht gecooerdineerd en onbegrijpelijk
`De briefing komt neer op toegeven dat het ging om een slecht gecooerdineerde militaire operatie, in een drukbevolkt stedelijk gebied, waarbij de Amerikaanse troepen nalieten de regels voor oorlog te volgen,' zegt Meinie Nicolai, voorzitter van Artsen zonder Grenzen Belgie die het ziekenhuis
in Kunduz runde. `Als we het relaas van de VS erop naslaan, is het onbegrijpelijk dat de aanval niet werd afgeblazen.'
Geen gewapende strijders in ziekenhuis
Het ziekenhuis was volledig operationeel op het moment van de luchtaanval. Het onderzoek van de VS erkent dat er zich geen gewapende strijders bevonden in het gebouw, en dat er niet gevuurd werd vanaf het ziekenhuisterrein.
Verantwoordelijkheid niet ontlopen
`Of de aanval op ons ziekenhuis nu bewust is uitgevoerd of niet, doet niet ter zake om dit dodelijke incident als een ernstige inbreuk op het internationaal humanitair recht te kwalificeren,' aldus Nicolai. `Met alle multinationale coalities die met verschillende regels vechten in een breed
spectrum van oorlogen - zoals Afghanistan, Syrie, of Jemen - kunnen gewapende groepen hun verantwoordelijkheid in het veld niet uit de weg gaan door simpelweg te stellen dat het niet de bedoeling was om een beschermd ziekenhuis aan te vallen.'
Veiligheidsgaranties nodig
De manier waarop het ziekenhuis in Kunduz werd aangevallen, en steeds nieuwe aanvallen op de medische voorzieningen, vraagt van alle partijen in het conflict een duidelijke herbevestiging van de beschermde status van medische zorg in Afghanistan. Voor Artsen zonder Grenzen is het een
prioriteit om de nodige garanties te krijgen in Afghanistan, voordat enige beslissing gemaakt kan worden voor een heropstart van de medische hulpverlening in Kunduz.
Elke dag zonder garanties leidt tot meer doden
`We kunnen onze teams - en dus ook de collega's die de traumatische aanval overleefden - niet in Kunduz weer aan het werk zetten zonder sterke en expliciete garanties van alle strijdende partijen dat dit niet meer zal gebeuren,' zegt Nicolai. `We hebben duidelijke garanties nodig van alle
strijdende partijen, dus zowel van de Afghaanse overheid en het leger van de VS, dat er geen militaire actie meer ondernomen zal worden tegen gezondheidsfaciliteiten, personeel, patienten en ambulances van Artsen zonder Grenzen. Ook garanties dat Artsen zonder Grenzen medische zorg kan bieden
aan alle mensen, gebaseerd op hun medische behoeften, zonder discriminatie, en ongeacht hun religieuze, politieke of militaire affiliatie. Iedere dag die voorbijgaat zonder deze garanties, verzwaart de dodental van het bombardement op het ziekenhuis, omdat er geen medische zorg meer is voor de
bevolking in de regio.'
Sancties staan niet in verhouding
De disciplinaire maatregelen die door het leger van de VS vandaag werden aangekondigd, zijn niet in overeenstemming met een sterk verantwoordingsproces. De sancties zijn helemaal niet in verhouding tot de vernietiging van een beschermde medische voorziening, de dood van 42 mensen, de
verwonding van tientallen mensen en het volledige verlies van cruciale medische diensten voor honderdduizend mensen. Het gebrek aan een betekenisvolle verantwoording stuurt een verkeerd signaal naar de strijdende partijen, en werkt niet als afschrikking voor toekomstige inbreuken op het
oorlogsrecht.
Geen juridische stappen voor slachtoffers mogelijk
Tegelijkertijd is ook duidelijk geworden dat de slachtoffers en hun families geen mogelijkheid gegeven zal worden om juridische stappen te ondernemen tegen het leger van de VS, niet in Afghanistan of in de VS, noch een compensatie zullen kunnen claimen voor het verlies van het leven van hun
dierbaren.