Speech burgemeester Niederer Dodenherdenking 2016
Ieder jaar vindt op de avond van 4 mei de Nationale Dodenherdenking plaats. Op die avond worden in vrijwel alle gemeenten in Nederland al degenen herdacht, die sinds 10 mei 1940 in het belang van het Koninkrijk der Nederlanden zijn gevallen of door oorlogshandelingen en terreur zijn
omgekomen. Binnen het meerjarenthema Vrijheid geef je door legt het Nationaal Comite in 2016 het accent op de relatie tussen vluchtelingen nu en de Tweede Wereldoorlog.
Burgemeester Jacques Niederer sprak tijdens de herdenking de volgende woorden:
Dat nooit meer
"Dat nooit meer!", was het ferme besluit dat de wereld nam na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. Het besluit verenigde de wereld en leidde direct tot de oprichting van de Verenigde Naties in 1945 en de aanvaarding van de Universele Verklaring van de Rechten van de
Mens in 1948. Alle lidstaten onderschreven het beginsel dat ieder mens moet kunnen leven in vrede, veiligheid en vrijheid.
Helaas is onze aardbol sindsdien nog geen dag vrij geweest van oorlog of terreur. Er zijn momenteel ruim vijftig grote conflicten in de wereld en het aantal mensen dat hierdoor op drift is geraakt, is sinds de Tweede Wereldoorlog voor het eerst weer boven de vijftig miljoen: ruim zestig
miljoen mensen zijn op de vlucht voor geweld, vervolging en oorlog.
Wereldvrede lijkt verder weg dan ooit. Alleen al sinds de 4mei-herdenking vorig jaar werden er wereldwijd minstens zeventig terroristische aanslagen gepleegd. Brussel, Parijs, Istanbul en Ankara liggen nog vers in ons geheugen, maar we hoeven maar een klein beetje dieper te graven om
Kopenhagen, Londen en Madrid weer voor de geest te halen.
Deze aanslagen brengen niet alleen de terreur en het geweld onbehaaglijk dichtbij, maar onderstrepen ook eens te meer de noodzaak van de morele kernwaarden in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Vaak denken we daarbij aan verre landen. Maar mensenrechten beginnen juist dichtbij huis en om ons heen; de buurt waarin je woont; de school waar je naar toe gaat; de fabriek, het bedrijf of het kantoor waar je werkt. Dat zijn de plekken waar elke man, elke vrouw en elk kind gelijke rechten,
gelijke kansen en een gelijke behandeling nastreven. Als deze rechten daar geen betekenis hebben, hebben ze nergens betekenis. Als we er niet met zijn allen ons best voor doen om deze rechten dichtbij huis na te leven, zal het in de rest van de wereld ook slecht gesteld zijn.
Helaas worden ze ook in onze eigen samenleving vandaag de dag flink op de proef gesteld.
Het is verleidelijk om de haat die uit de terroristische aanslagen spreekt met gelijke munt te beantwoorden. Met spierballentaal: `oog om oog, tand om tand', vergeldingsacties. Het is gemakkelijk om onze angst de bovenhand te laten krijgen. Om ons dagelijks leven door de terreur te laten
ontwrichten. Om mensen in nood te weren, uit angst om de vijand binnen te halen. Voordat je het weet word je net als je tegenstander en laat je los wie je zelf wilt zijn.
Moeilijker is het om, juist nu ze getest worden, vast te blijven houden aan onze principes en waarden. Om -juist nu- de haat te blijven afwijzen. Om -juist nu- vast te houden aan de inclusieve principes van onze democratische rechtsstaat. Om -juist nu- mensen die op de vlucht zijn uit volle
morele overtuiging bescherming te bieden.
Dat kan soms beangstigend zijn. Maar die angst moeten we ombuigen naar terechte zorgen en feitelijke kwesties, om die vervolgens aan te pakken. We mogen ons vrij-zijn niet laten afbakenen door degenen die de vrijheid tarten. Dat is onze eigen waarden onwaardig. Wie zijn principes meteen
inruilt als ze daadwerkelijk worden getest, heeft ze nooit gehad.
Ook al verandert de wereld razendsnel, onze waarden en principes blijven dezelfde. Het enige dat wellicht is veranderd, is dat onze herinneringen aan een historische les beginnen te vervagen.
Zo meteen zijn we twee minuten stil en herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van oorlogsgeweld sindsdien. En griffen we een ding goed in ons geheugen:
Toen niet.
Nu niet.
Morgen niet.