Professor Anne van den Ban overleden


Gepubliceerd op
11 mei 2016

Prof. Anne van den Ban, stichter van de voorlichtingskunde in Wageningen, is zaterdag 7 mei op 88 jarige leeftijd overleden. De familie heeft dit bekendgemaakt.

Anne van den Ban is de grondlegger van het vakgebied van de voorlichtingskunde in Wageningen. Hij studeerde van 1945 tot 1953 aan de toenmalige Landbouwhogeschool in Wageningen, studierichting Landbouweconomie. Voor zijn afstudeervak Rurale sociologie schreef hij een scriptie over de contacten
tussen boeren en landbouwvoorlichters in een agrarisch dorp. Dit was de eerste studie over dit onderwerp in Europa en hij zette deze lijn voort met zijn visionaire proefschrift in 1963: "Boer en landbouwvoorlichting: de communicatie van nieuwe landbouwmethoden", geschreven onder de supervisie
van de eminente hoogleraar E.W. Hofstee en mede gebaseerd op het pionierswerk van de grondlegger van het onderzoek naar de verspreiding van vernieuwingen, de Amerikaanse hoogleraar Everett Rogers.

Van den Ban doorbrak daarmee bestaande inzichten waarbij kennis, gegenereerd door onderzoek, werd `doorgegeven' aan de gebruiker, zonder veel acht te slaan op ervaringen en meningen van die gebruikers. Als eerste toonde hij aan dat juist het uitgaan van die ervaringen tot betere resultaten
leidde. Benoemd als hoogleraar in de Voorlichtingskunde in 1964, stichtte hij een nieuwe afdeling waar hij werkte tot 1983.

Hij zag al vroeg in dat de gevorderde methoden die ontwikkeld waren voor de landbouwvoorlichting ook zeer toepasbaar waren in de preventieve gezondheidszorg. Samen met Wilma Rouwenhorst heeft hij in Nederland aan de wieg gestaan van een wetenschappelijk onderbouwde professionele
gezondheidsvoorlichting, inclusief tabak- en alcoholpreventie, preventie van caries, gezinsplanning en voedingsvoorlichting. Daarnaast heeft hij de toepassing van de voorlichtingskunde in ontwikkelingslanden steeds actief ondersteund.

Geloof in mensen

Een van de bijzondere eigenschappen van Anne van den Ban was zijn geloof in mensen en de kansen die hij ze bood om zich te ontplooien. Dat gold zowel voor zijn staf als voor de studenten. De laatsten werden gestimuleerd om zich te richten op datgene waar zij belangstelling voor hadden.
Hierdoor kwamen veel scriptiestudenten naar de Vakgroep. Hij was een van de eersten aan de universiteit die in zijn colleges (van honderden studenten) systematisch gebruik maakte van discussiegroepen.

In 1983 sloeg hij op eigen initiatief een heel nieuwe weg in gericht op de ontwikkeling van de internationale voorlichtingskunde. Na 1983 heeft Van den Ban, mede in opdracht van UNESCO, advies uitgebracht in meer dan 25 ontwikkelingslanden en landen in voormalig Oost-Europa.

Anne van den Ban Fonds

In 1992 richtte Van den Ban samen met G.J. Kerkhoven de Stichting Redelijk Studeren op die financiele steun gaf aan MSc studenten uit ontwikkelingslanden om een studie in Wageningen mogelijk te maken. Hun initiatief sprak ook anderen aan en meer mensen werden donateur. In 2005 werd de naam van
de Stichting gewijzigd in de meer aansprekende naam: Stichting Anne van den Ban Fonds (ABF) en werd het een fonds op naam onder het universiteitsfonds. Nu, bijna 25 jaar later, heeft het fonds bijna duizend donateurs en laten de middelen een jaarlijkse ondersteuning van ongeveer 20 studenten
toe. Anne van den Ban was tot januari dit jaar actief bestuurslid.

Hij stond voor zijn overtuiging dat goed opgeleide mensen uit ontwikkelingslanden zelf hun land het meest effectief vooruit kunnen helpen. In zijn eigen woorden in een interview voor Wageningen World: "In hun land van herkomst verwacht men vaak dat de student de kennis van de docent kan
reproduceren; in Wageningen leren ze, met behulp van kennis en inzicht, zelfstandig nieuwe oplossingen te bedenken voor de ontwikkeling in hun land. (...) Kijk, in vergelijking met veel andere mensen heb ik goed verdiend. Ik vind het redelijk als mensen die goed werk leveren, goed verdienen,
maar een belangrijke oorzaak van mijn goede inkomen is dat ik in Nederland geboren ben. Dat is niet mijn prestatie maar mijn geluk. Een deel van dat inkomen mag dan wel gebruikt worden om het inkomen van mensen in arme landen te verhogen."

Prof. Van den Ban was een inspirerend voorbeeld voor medewerkers maar vooral ook voor de studenten waarmee hij steeds intensieve contacten onderhield. Zijn gastvrije woning stond open voor studenten en menigeen wist de Generaal Foulkesweg te vinden. De studenten zijn dankbaar voor hun
studiebeurs maar uit hun reacties blijkt dat ze ook in hoge mate geinspireerd zijn door de dienende voorbeeldfunctie die Anne van den Ban vervulde. Een toenemend aantal alumni van het fonds steunt in eigen land studenten aan een lokale HAS of landbouwuniversiteit en sommigen doneren inmiddels
zelf aan het fonds. Anne van den Ban laat een leegte achter maar blijft een inspirerend voorbeeld.

(Met dank aan Pim Brascamp, Cees Leeuwis en Johan Bouma)

mailen
Tweet

* drs. JA (Jac) Niessen
Contactpersoon drs. JA (Jac) Niessen
Contactformulier