Afweersysteem veel complexer dan gedacht

11 mei 2016 | PERSBERICHT

Ons afweersysteem is veel complexer dan gedacht. Dat blijkt uit een publicatie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de TU Delft in Immunity. De onderzoekers gebruikten een jonge techniek, massacytometrie genaamd, om de verschillende soorten afweercellen in darmslijmvlies van gezonde en zieke mensen in kaart te brengen.

In de strijd tegen infecties kunnen we ons afweersysteem niet missen. Maar het afweersysteem is ook schuldig aan het ontstaan van ziekten als type 1 diabetes en reuma, waarbij gezonde cellen ten onrechte worden aangevallen, en van chronische ontstekingsziekten zoals coeliakie en de ziekte van Crohn. "We willen daarom goed begrijpen hoe het afweersysteem werkt: welke soorten cellen zijn er actief en wat is hun rol bij verschillende ziekten en in verschillende types weefsel?" vertelt immunoloog prof. Frits Koning (LUMC).

Nauwkeurig vaststellen

De gangbare manier om te onderzoeken hoeveel en welke soorten afweercellen er aanwezig zijn, is met flowcytometrie (FACS). Dat is een techniek waarbij cellen een voor een in een vloeistof langs een lichtstraal stromen. Tegenwoordig bestaat er een veel uitgebreidere methode: massacytometrie. Het LUMC beschikte hier als eerste in Nederland over. "We kunnen nu miljoenen cellen uit darmslijmvlies een voor een testen op wel 32 verschillende markers", legt Koning uit. Die markers zijn kenmerken aan de buitenkant van de cellen die kunnen verraden om welk type cel het gaat. In de toekomst zal op nog veel meer markers getest kunnen worden.

Slimme datatechnieken

Een cel kan meerdere - soms vele - markers hebben. Het vergt dus slimme datatechnieken om wijs te worden uit de gigantische hoeveelheid informatie. Onderzoeker Vincent van Unen (LUMC) vormde hierbij de schakel tussen de biomedische wereld en de beta's in Delft. "Ik ben biomedische wetenschapper, maar wilde in mijn promotie graag nog een discipline leren kennen", vertelt hij. Van Unen verdiepte zich daarom niet alleen in immunologie, maar ook in wiskunde, informatica en de gebruikte technologieen.

Nieuwe inzichten en diagnostiek

De onderzoekers vonden in totaal 142 verschillende soorten afweercellen in de weefsels die ze bestudeerden - veel meer dan verwacht. Bovendien bleken er duidelijk andere afweercellen te zitten in darmslijmvlies van patienten met coeliakie of Crohn dan in darmslijmvlies van gezonde mensen. "We hebben hierdoor nu al nieuwe inzichten verkregen in het ontstaan van deze ziekten", merkt Koning op. "Met vervolgonderzoek zullen we nog veel meer leren over het afweersysteem." De onderzoekers verwachten dat de techniek ook toepassingen zal krijgen voor patienten, zoals diagnostiek van ziekten en het vaststellen of een behandeling het gewenste effect heeft.

Dit onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door een NWO-investeringssubsidie.