Filmmaker Louis van Gasteren
13 mei 2016
Den Haag
Filmregisseur en filmproducent Louis van Gasteren overleed op 10 mei. In verschillende archieven van het Nationaal Archief heeft hij zijn sporen nagelaten.
Filmgroep
In 1949 organiseert Louis van Gasteren een filmgroep bij het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs. Elke dinsdag hangen 90 leerlingen aan zijn lippen als hij over filmkunst in de `meest ruime zin' vertelt. Na de lezing wordt een film vertoond. Van Gasteren schrijft in zijn rapport voor het
ministerie van Onderwijs, Kunsten en wetenschappen (OKW), dat zijn `streven er steeds op gericht is geweest, het verscherpen van de film-critische zin der leerlingen'. Het initiatief valt goed, ook omdat hiermee de gevreesde immorele invloed van de film op de jeugd wordt tegengegaan.
Subsidie
Van Gasterens kwaliteiten als filmmaker dringen ook tot het ministerie van OKW door. Voor de documentaire Railplan 68, over de vervanging van tramrails in Amsterdam, krijgt hij in 1954 fl. 10.000, - subsidie. Het ambtelijk advies is positief. Met een eerdere bedrijfsfilm heeft Van Gasteren al
aangetoond, dat hij 'uit het goede hout gesneden is'. Het is ook noodzakelijk om, naast uitblinkers als Haanstra, `jonge talentvolle krachten op te kweken en daarom zeer gewenst de heer Van Gasteren een kans te geven'.
Stranding
Blijkbaar bevalt de samenwerking goed, want in 1955 krijgt Van Gasteren een opdracht voor de film Stranding, het verhaal van het vrachtschip Ecuador dat strandt bij Terschelling. Het ministerie van OKW vindt het toegestuurde scenario aanvankelijk `vrij slap', maar na uitgebreid intern overleg
gunt men hem toch het voordeel van de twijfel en krijgt hij een subsidie van fl. 60.000, -. Er is haast bij; Van Gasteren heeft al opnamen gemaakt en het is, volgens het Bureau Film van het ministerie, dus wel gewenst `met dit schip verder te gaan'. Bovendien is de `kans dat er dit voorjaar
nog een schip strandt wel heel gering'. Er is daarnaast grote behoefte aan filmmakers met speelfilmervaring.
Cuba
Met zijn film Het Huis uit 1961 gooit Van Gasteren (inter)nationaal hoge ogen. Hij wint prijzen op verschillende filmfestivals in Europa en Amerika. In oktober 1961 verschijnt er een artikel in De Telegraaf waarin staat dat Van Gasteren mogelijk vanuit San Francisco naar Cuba afreist om met
filmmaker Joris Ivens filmplannen te maken. Een bezoek aan het socialistische Cuba is in deze tijd zeer omstreden. Het ministerie van Buitenlandse Zaken schrijft dan ook dat een eventueel subsidieverzoek van Van Gasteren zal worden afgewezen. Als Nederlander is hij echter vrij om te gaan waar
hij wil. Bij vragen kan geantwoord worden dat hij een `veel belovende Nederlandse cineast' is.
Staatsprijs
In 1969 ontvangt Van Gasteren de Staatsprijs voor Filmkunst uit handen van Marga Klompe, minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. De prijs wordt hem toegekend voor zijn film Bericht uit Biafra waarin hij vastlegt hoe de miljoenen guldens geschonken voor de hongersnood in Biafra
in concrete hulp worden omgezet.
Er zouden nog vele onderscheidingen en prijzen voor de inmiddels gevestigde cineast volgen.
Nationaal Archief
2.14.69 OKW/Afdeling Kunsten, inv.nrs. 1028-1035
2.27.19 Ministerie van CRM, inv.nrs. 4618-4620
2.05.118 Ministerie van Buitenlandse Zaken, Codearchief 1955-1964, inv.nr. 14102
2.15.26 Hulpverlening Oorlogsgetroffenen, inv.nr. 197
2.21.205.48 Le Poole, inv.nr. 43