Doorgeschoten Fraudewet vorig kabinet versoepeld

door John Kerstens op 24 mei 2016

Vandaag stemt de Tweede Kamer voor versoepeling van de door het vorige kabinet (VVD, CDA met gedoogsteun van de PVV) ingevoerde Fraudewet. Dat is goed nieuws: niet langer worden mensen die door de bomen het bos niet meer zien of een formuliertje een dag te laat inleveren behandeld als doorgewinterde criminelen die de boel willens en wetens besodemieteren.

Natuurlijk: fraude moet worden aangepakt. Ook fraude met uitkeringen. Zulke fraude ondergraaft het draagvlak onder ons sociale zekerheidsstelsel, dat immers op solidariteit is gebaseerd. Die solidariteit en dus dat draagvlak om er aan mee te betalen nemen af als fraude niet wordt bestraft. Bovendien komt door fraude het geld niet terecht bij de mensen die 't het hardst nodig hebben.

Maar de Fraudewet van het vorige kabinet, waar destijds zowat alleen de Partij van de Arbeid tegen stemde (en bijvoorbeeld naast CDA, PVV en VVD ook D66, ChristenUnie en Groen Links voor) schoot veel te ver door. Goedwillende burgers die een kruisje verkeerd zetten of niet uit de soms ingewikkelde brei aan regels kwamen, kregen daarvoor zonder pardon torenhoge boetes. Boetes die regelmatig in de duizenden euro's liepen. Torenhoge boetes waardoor mensen die het toch al niet breed hadden (een uitkering is geen vetpot ten slotte) nog dieper in de ellende wegzakten en er bovenop komen zo goed als onmogelijk werd.

Vanaf het moment dat ik in de Kamer zit, heb ik erop aangedrongen de wet eerlijker te maken. Door ervoor te zorgen dat bij het bepalen van of een boete moet worden opgelegd en hoe hoog die moet zijn wordt gekeken naar de omstandigheden waaronder een mogelijke overtreding plaatsvindt en of iemand daarvan een verwijt te maken valt. Zo wordt onderscheid gemaakt tussen echte fraudeurs en mensen die zich vergissen. Zo kan maatwerk worden geleverd. En keert 'de menselijke maat' weer een stapje terug in het contact tussen overheid en burger.

Ik heb er bij de wetsbehandeling opnieuw voor gepleit die menselijke maat, dat rekening houden met de persoonlijke omstandigheden van mensen, weer leidend te laten zijn in alle contacten van de overheid met burgers. Met name ook bij het weer aan het werk helpen van mensen die aangewezen zijn op een uitkering. Niet iedereen die een bijstandsuitkering komt aanvragen een week achter de vuilniswagen of jaren zonder perspectief en zonder loon papieren bloemen laten vouwen. Wel zorgen dat je je mensen kent, weet wie ze zijn, wat ze kunnen, wat ze willen en wat er voor nodig is om daar te komen. Niet mensen op voorhand wantrouwen en ze de schuld geven dat er onvoldoende banen zijn, maar ze fair en met respect behandelen.

De VVD stemt tegen de versoepeling van de wet. Reden: 'men wil fraude keihard aanpakken'. Bij uitkeringsgerechtigden dan. Ook als die dus niks te verwijten valt. Ach, het is in ieder geval helder.