15jun2016

17.00 - 18.00

How can you expect to be taken seriously? Popmuziek in kunst en wetenschap

AAA-lezing door Jaap Kooijman

15jun2016 17.00 - 18.00

Lezing

Jaap Kooijman, die in maart dit jaar optrad als spreker op het Pet Shop Boys symposium, gaat in deze lezing in op het grensgebied waar de hogere kunsten en de popcultuur in elkaar overvloeien. Naast uiteraard het esthetische plezier wat we uit muziek en kunst halen, zorgt deze kruisbestuiving ook voor commerciele successen en maatschappijkritiek. Aan de hand van artiesten als Pet Shop Boys, Andy Warhol, Lady Gaga en David Bowie bespreekt Jaap Kooijman de relatie tussen kunst en popcultuur.

`Hoe kun je verwachten serieus te worden genomen?', zingen de Pet Shop Boys. Het Britse popduo staat bekend om zijn zelf-reflexieve perspectief op de relatie tussen popmuziek en kunst. Ze hebben samengewerkt met kunstenaars zoals Derek Jarman; ze schrijven popsongs met dubbelzinnige titels en verwijzingen naar highbrow-cultuur; en hebben nieuwe filmmuziek gecomponeerd - en uitgevoerd met het Dresdner Sinfoniker - voor de klassieker Pantserkruiser Potjomkin (1925) van regisseur Sergej Eisenstein. Tegelijkertijd maken de Pet Shop Boys elektrodansmuziek die expliciet voortbouwt op disco; twee genres die binnen de popmuziekwetenschap vaak als triviaal en commercieel worden afgedaan.

Kunst en triviale popcultuur

Popart, de kunststroming die in de jaren vijftig van de twintigste eeuw in Groot Brittannie en de Verenigde Staten opkwam, opereert op eenzelfde snijvlak tussen kunst en triviale popcultuur als de Pet Shop Boys. Kunstenaars als Richard Hamilton, Roy Lichtenstein en Andy Warhol lieten zich inspireren door de verlokkende beelden van de consumptiemaatschappij, maar kritiseerden deze tegelijkertijd. Popcultuur is enerzijds massacultuur, bestaande uit commerciele produkten die gemaakt zijn voor een breed publiek dat deze kritiekloos consumeert. Anderzijds is popcultuur een vorm van cultuur bestaande uit produkten waaraan mensen niet alleen plezier beleven, maar ook betekenis toekennen. Popart maakt de esthetiek van de popcultuur - waaronder reclamebeelden die eindeloos worden herhaald - zichtbaar.

Reclame en kritische reflectie

Hoewel pop in popart naar meer verwijst dan alleen popmuziek, staat in deze AAA-lezing de relatie tussen kunst en popmuziek centraal. Aan de hand van een aantal sprekende voorbeelden bespreekt Jaap Kooijman deze relatie. Zo trad Barbara Streisand op in het Philadelphia Museum of Art, waarbij zij zelf onderdeel werd van de tentoongestelde kunst. Popartkunstenaars Andy Warhol, Keith Haring en Jeff Koons gebruikten de sterimago's van popartiesten als Michael Jackson en Madonna in hun werk. Hun kunst kon dienen als promotiemateriaal voor de artiest maar tegelijkertijd worden beschouwd als kritiek op de oppervlakkigheid van het popsterrendom. Hedendaagse popartiesten als Beyonce en Lady Gaga gebruiken beelden uit de popart in hun muziekvideo's en versterken daarmee hun artistieke imago. De tentoonstelling David Bowie is.. was - al lang voor Bowie's overlijden - een groot artistiek en commercieel succes in, onder andere, het Victoria and Albert Museum in Londen, het Museum of Contemporary Art in Chicago en het Groninger Museum. Vanzelfsprekend zullen ook de Pet Shop Boys aan bod komen.

Promotie, plezier, politiek

Deze en andere voorbeelden laten zien dat de grens tussen kunst en popcultuur, tussen inhoud en vorm, en tussen kritische reflectie en reclame, voortdurend wordt overschreden en zodoende ter discussie gesteld. Jaap Kooijman gebruikt hierbij drie termen als leidraad: promotie, plezier en politiek. Promotie staat voor het commerciele karakter van popcultuur, waarbij culturele objecten worden gereduceerd tot reproduceerbare produkten met een marktwaarde. Plezier staat voor de audiovisuele verleiding die deze culturele objecten bieden. Politiek staat voor de kritische en democratiserende potentie van popcultuur. Op deze wijze kan pop serieus worden genomen, zonder daarbij het triviale uit het oog te verliezen.

Muziek

De lezing wordt voorafgegaan door een muzikale introductie: Tjeerd Top (viool) speelt Led Zeppelin`s Stairway to Heaven (1971).

Over de spreker

Jaap Kooijman is universitair hoofddocent Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam en auteur van Fabricating the Absolute Fake: America in Contemporary Pop Culture (Amsterdam University Press, 2013).

AAA

De festivalreeks AAA is een interdisciplinaire programmareeks voor Actuele, Avontuurlijke en Aangrijpende muziek. Het Koninklijk Concertgebouworkest werkt daarbij samen met culturele instellingen in Amsterdam, waaronder het VondelCS (AVROTROS), Muziekgebouw aan 't IJ en het EYE Filmmuseum. Voor meer informatie, zie hier.

Aanmelden

Toegang tot de activiteiten van SPUI25 is gratis. Aanmelden is niet vrijblijvend. Wij rekenen op uw komst. Bent u verhinderd, dan graag doorgeven via spui25@uva.nl | T: 020 525 8142.

AANMELDEN

* www.spui25.nl

* Spui 25

Spui 25-27 | 1012 XM Amsterdam +31 (0)20 525 8142

Gepubliceerd door Spui25