17jun2016

10.00 - 12.30

Bijna familie. Else Boehler, de baboe, Martha, Anna, Florence, de downstairs en Sophie

Symposium in samenwerking met de Faculteit der Geesteswetenschappen (UvA)

17jun2016 10.00 - 12.30

Lezing

Ena Jansen's boek 'Bijna familie' verschijnt ter gelegenheid van haar afscheid als bijzonder hoogleraar Zuid-Afrikaanse letterkunde aan de UvA. Op uitnodiging geven vrienden en collega's inzicht in de rol van huishoudsters in romans van J.M. Coetzee en Simon Vestdijk. Ook de baboe in de Nederlands-Indische literatuur en de 'downstairs' in Britse tv-series komen aan bod. Marlene Dumas vertelt over haar schilderij `Martha - die bediende' en Adriaan van Dis over Sophie in 'Het beloofde land'.

Het in dienst nemen van huishoudelijke hulpen is een eeuwenoud gebruik in Zuid-Afrika, een historische constante die alle veranderingen in de tumultueuze geschiedenis heeft overleefd. Ena Jansen heeft onderzoek gedaan naar de sporen van deze vrouwen in de literatuur: zij zijn vaak de belangrijkste link tussen wit en zwart, rijk en arm, stad en platteland.

Tijdens een symposium voorafgaand aan haar afscheidscollege schetsen vrienden en collega's van Ena Jansen in korte bijdragen van telkens tien minuten een veelkleurige spiegel van de ambivalente machtsrelaties tussen werkgevers en huishoudsters in zowel de Zuid-Afrikaanse omgeving als de

Nederlandse, Britse en Nederlands-Indische wereld.

1. Jacqueline Bel: Else Boehler en andere dienstmeisjes in de Nederlandse literatuur

2. Pamela Pattynama: `Wie zijn kind liefheeft, laat het niet aan de baboe over ...'

3. Marlene Dumas: `Martha - die bediende'

4. Carrol Clarkson: `Wisselbare woorde'- Magda en Anna in In the Heart of the Country

5. Hanneke Stuit: `Van achter het glas' - Florence in J.M. Coetzee's Age of Iron

6. Esther Peeren: (On)zichtbare bedienden in Upstairs, Downstairs

7. Adriaan van Dis: `Zij lacht als ze stoft, ze lacht als ze dweilt'- Sophie in Het beloofde land

Eva Cossee biedt Ena en vertaler Riet de Jong-Goossens ieder een exemplaar van Bijna familie. Huishoudsters in het Zuid-Afrikaanse gezin (Cossee, 2016) aan. Vervolgens geeft Ena een exemplaar aan Myrtle Witbooi, algemeen secretaris van de vakbond SADSAWU en presidente van de International Domestic Workers Federation.

Het boek verschijnt in september, maar is vandaag als primeur te koop voor EUR24,95.

(Om 15.00 uur precies geeft Ena Jansen haar afscheidscollege getiteld Van Thandi de nanny tot Thandi de madam in de Aula van de UvA. Daarna wordt een receptie aangeboden door de Stichting Zuid-Afrikahuis Nederland.)

Over de sprekers

Ena Jansen was 14 jaar hoogleraar Zuid-Afrikaanse letterkunde aan de UvA. De neerslag van haar zoektocht naar sporen van huishoudsters in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis en literatuur, Soos familie (2015), werd bekroond met de UJ-prijs voor het beste Afrikaanstalige boek. De Nederlandse vertaling Bijna familie verschijnt ter gelegenheid van haar afscheid.

Myrtle Witbooi is algemeen secretaris van de vakbond SADSAWU en presidente van de International Domestic Workers Federation. Terwijl zij in Kaapstad als huishoudster werkte was zij in 1965 stichterslid van de eerste actiegroep voor `domestic workers'. Als arbeidsactiviste heeft zij jaren lang gestreden voor betere dienstvoorwaarden en een minimumloon.

Jacqueline Bel, universitair hoofddocent Neerlandistiek VU, is schrijver van Bloed en rozen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1900-1945 (2015, Bert Bakker). Het boek is buitengewoon goed ontvangen. Zo schreef Elsbeth Etty in NRC.next : `Bloedstollend verhaal over literatuur in tijden van crises, wereldoorlogen, dekolonisatie en emancipatie. Cultuurgeschiedenis op haar best.'

Pamela Pattynama is cultuurwetenschapper en sinds 2013 emeritus hoogleraar koloniale en postkoloniale literatuur- en cultuurgeschiedenis van de UvA. Zij publiceert over Indische literatuur, foto's en films, speciaal in verband met de Indische gemeenschap. In 2014 verscheen haar boek Bitterzoet Indie. Herinnering en notsalgie in literatuur, foto's en films (Prometheus).

Marlene Dumas woont sinds 1976 in Amsterdam. De Zuid-Afrikaanse is een van de invloedrijkste schilders van dit moment. Zij ontving onder meer de Johannes Vermeerprijs in 2012. In 2014 begon haar restrospectieve tentoonstelling The Image as Burden in het Stedelijk Museum, Amsterdam en ging daarna naar Tate Modern, en Fondation Beyeler, Riehen/Bazel.

Carrol Clarkson was hoogleraar en hoofd van het departement Engels in Kaapstad voordat zij in 2015 hoogleraar moderne Engelse literatuur aan de UvA werd. Zij publiceert veel over de Zuid-Afrikaanse kunst en literatuur. Recente boeken zijn J.M. Coetzee: Countervoices (2009) en Drawing the Line: Toward an Aesthetics of Transitional Justice (2013).

Hanneke Stuit doceert Literary and Cultural Analysis aan de UvA. In 2016 verschijnen Ubuntu Strategies: Creating Spaces of Belonging in Contemporary South African Culture (Palgrave MacMillan) en, samen met Peeren en Van Weyenberg, een samengesteld boek Peripheral Visions in the Globalizing Present. Zij was redacteur van een themanummer van TNTL over Afrikaanstalige letterkunde.

Esther Peeren is universitair hoofddocent Globalisering bij Mediastudies, tevens vice-directeur van het Amsterdam Centre for Globalisation Studies en van de ASCA. In The Spectral Metaphor (Palgrave Macmillan, 2014) onderzoekt zij de relatie tussen spectraliteit, precariteit en agency in culturele representaties van gemarginaliseerde groepen die gezien worden als `spookachtig' (migranten, bedienden, mediums en vermiste personen).

Adriaan van Dis debuteerde met Nathan Sid (1983) en schreef in de beginjaren negentig een aantal reisromans, waaronder Het beloofde land en In Afrika. In 1994 verscheen zijn bekroonde roman Indische duinen en tal van andere succesvolle boeken, waaronder De wandelaar (2007), Tikkop (2010) en Ik kom terug (2014). Zijn boeken zijn in vele talen vertaald.

Aanmelden

Toegang tot de activiteiten van SPUI25 is gratis. Aanmelden is niet vrijblijvend. Wij rekenen op uw komst. Bent u verhinderd, dan graag doorgeven via spui25@uva.nl | T: 020 525 8142.

AANMELDEN Meer over het boek Bijna Familie

* www.spui25.nl

* Spui 25

Spui 25-27 | 1012 XM Amsterdam +31 (0)20 525 8142

Gepubliceerd door Spui25