Gemeenten zijn alert op financien

De Provincie Limburg heeft in 2016 de financiele toestand van zes gemeenten in Parkstad (Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Simpelveld en Voerendaal) met een verdiepingsonderzoek in kaart gebracht. Dat gebeurt bij elke Limburgse gemeente eens in de vier jaar. Op basis van de onderzoeken concludeert de Provincie Limburg als toezichthouder dat zij hun financiele huishouding dusdanig op orde hebben dat alle zes gemeenten tot en met 2019 de meest lichte vorm van toezicht, het repressieve toezicht krijgen.

Voorwaarden voor drie gemeenten

Voor drie van de zes gemeenten, Brunssum, Kerkrade en Landgraaf zijn er voorwaarden verbonden aan het besluit om meerjarig repressief toezicht te verlenen. Deze gemeenten hebben onder meer als voorwaarde dat na vaststelling van de begroting 2017 ten minste de jaren 2017-2019 een structureel en reeel evenwicht moeten laten zien. Uit het onderzoek 2016 van deze drie gemeenten blijkt namelijk dat er na 2016 meerjarige tekorten zijn. Er zijn ook andere voorwaarden geformuleerd. Deze hangen vooral samen met het onderhoud van gemeentelijke kapitaalgoederen. Er ontbreken soms actuele beheerplannen of plannen worden niet meer volledig gevolgd. Daardoor is het onzeker of de begrotingen reeel sluitend zijn. De drie gemeenten moeten aan deze voorwaarden voldoen om hun repressieve toezicht tot en met 2019 te kunnen behouden.

Bij de overige drie gemeenten, Heerlen, Simpelveld en Voerendaal, zijn geen voorwaarden verbonden aan het besluit om meerjarig repressief toezicht te verlenen.

Alert

Gedeputeerde Van Rijnsbergen: "Het algemene financiele beeld van de begroting 2016 en de meerjarenraming 2017-2019 is dat gemeenten te maken hebben met grote risico's die vooral verband houden met rijksbezuinigingen en de decentralisaties met forse kortingen. Dit is ook het beeld dat ik heb geconstateerd bij de financieel verdiepingsonderzoeken in Parkstad. Gemeenten zullen hier alert op moeten reageren en de noodzakelijke maatregelen moeten voorbereiden en nemen, om hun begroting en meerjarenraming sluitend te krijgen en te houden. Daarnaast zijn bij het gemeentefonds, de belangrijkste inkomstenbron van gemeenten, grote veranderingen doorgevoerd die voor een aantal Limburgse gemeenten voordelig uitpakt en voor een aantal Limburgse gemeenten nadelig. Het gaat dan over wijzigingen in de verdeling van de algemene uitkering en de gelden voor de gedecentraliseerde taken. Toch heb ik het vertrouwen dat gemeenten op nieuwe tegenvallers alert zullen reageren."

Voorbehoud

Gedeputeerde Staten maken bij elk besluit om een gemeente meerjarig repressief toezicht te verlenen een algemeen voorbehoud. Dit voorbehoud is dat Gedeputeerde Staten op hun besluit kunnen terugkomen als een gemeente in de periode dat zij meerjarig repressief toezicht heeft, door in- of externe omstandigheden het financiele evenwicht volledig kwijt raakt. Door de huidige grote onzekerheden, waar gemeenten mee te maken hebben, is de kans groot dat zo'n situatie zich zal voordoen.

Systematiek

Sinds 2006 beoordeelt de Provincie elke gemeente een keer in de vier jaar met een verdiepingsonderzoek. De financiele situatie en de financiele functie komen in dit onderzoek uitgebreid aan de orde. Dit onderzoek is uitgebreider dan het jaarlijkse standaardonderzoek van de gemeentelijke begroting. Met het onderzoek wordt bekeken of het mogelijk is de gemeente voor vier jaar onder het lichte, repressieve toezicht te laten vallen.

Bij repressief toezicht mag een gemeente de plannen uit de begroting en eventuele wijzigingen daarin uitvoeren. De Provincie Limburg heeft daar dan geen rol in. Bij de andere vorm van toezicht, preventief toezicht, zouden GS van Limburg eerst moeten instemmen met de begroting en met eventuele wijzigingsvoorstellen. Bij het beoordelen van een begroting door de Provincie vanuit de toezichthoudende taak moet sprake zijn van een structureel en reeel evenwicht voor dat begrotingsjaar of voor de periode van de meerjarenplanning.