Turkije en Israel hebben een overeenkomst bereikt die de banden tussen de landen moet `normaliseren'. Dit werd op 26 juni bekend gemaakt; de officiele ondertekening van het akkoord zou in juli moeten volgen. Dit beeindigt een zes jaar durende diplomatieke crisis die ontstond na de Mavi Marmara affaire, waarbij Israelische commando's een schip van de `Gaza-flotilla' enterden. Daarbij kwamen tien Turkse activisten om en raakte een aantal Israelische militairen zwaar gewond.

Tot de Mavi Marmara-aff aire in 2010 hadden Israel en Turkije sterke betrekkingen op politiek, commercieel en veiligheidsgebied. Een herstel zat al enige tijd in de pen. De Turkse krant Hurriyet en de Israelische Haaretz berichtten al bij voorbaat dat vertegenwoordigers van Israel en Turkije, de diplomaten Joseph Ciechanover en Feridun Sinirlioglu, de overeenkomst tijdens de laatste besprekingen op 26 juni bekend zouden maken.

Voorwaarden

De belangrijkste Turkse voorwaarden waaraan een overeenkomst voor normalisatie van de banden met Israel moest voldoen, waren een verontschuldiging van Israel voor de inval en het betalen van compensatie voor de slachtoff ers. Bovendien eist Turkije dat Israel de blokkade op de Gazastrook, die in handen is van de terroristische Hamas-beweging, opheft. Dit laatste was het grootste obstakel dat bij de laatste bespreking moest worden beslecht.

De Turkse vicepremier Numan Kurtulmus zei tijdens een live uitzending op de Turkse televisiezender NTV dat er vooruitgang was geboekt, maar de vrijdag voor de verwachte aankondiging was de zaak nog niet rond. De vicepremier sprak in verband met de Gaza-blokkade van het "verlichten of volledig opheff en van de blokkade van Gaza" door Israel.

Ziekenhuis, water en humanitaire hulp

Conform de voorwaarden van de deal, zal Israel de voltooiing toestaan van een ziekenhuis in Gaza, evenals de bouw van een nieuwe elektriciteitscentrale en een of meer installaties om drinkwater te destilleren uit zeewater, meldt Hurriyet. In de overeenkomst staat ook dat Israel Turkije toestaat om hulpgoederen naar de Gazastrook te sturen, en dat Turkije ermee instemt om deze goederen eerst naar de Israelische haven van Ashdod te sturen, vanwaar ze naar de Gazastrook zullen worden vervoerd.

Toekomst

In maart 2013 heeft premier Netanyahu al aan een voorwaarde van de Turken voldaan. Hij heeft in een telefoongesprek met de toenmalige Turkse premier en huidig president Erdogan zijn spijt betuigd voor de tien verloren Turkse levens op de `Gaza-flotilla'.

Als de overeenkomst een feit is, zullen Israel en Turkije meer gezamenlijke militaire oefeningen gaan houden, energieprojecten opzetten en investeren in duale projecten op het gebied van veiligheid, meldt Hurriyet. De landen zullen weer ambassadeurs uitwisselen, en alle juridische claims tegen Israelische militairen die betrokken waren bij het enteren van de Mavi Marmara worden geseponeerd. Tevens zullen de families van de dodelijke slachtoffers op de `Gaza-fl otilla' door Israel worden gecompenseerd met een totaalbedrag van ongeveer 18 miljoen euro.

De eerste tekenen van samenwerking op militair gebied en regionale veiligheid zijn al zichtbaar. NAVO-lid Turkije en Israel, dat onlangs een kantoor in het NAVO-gebouw heeft betrokken, hebben de afgelopen week al gezamenlijke militaire oefeningen gehouden.

Rusland

Samenwerking op het gebied van energie lijkt in een stroomversnelling te raken doordat Turkije afhankelijk is van Russisch gas. Ankara denkt dat Moskou de kraan dicht zal gaan draaien: de spanning tussen de landen liep hoog op na de Russische inmenging in de burgeroorlog van Syrie. De Russen schenden volgens Turkije met grote regelmaat het Turkse luchtruim tijdens bombardementen op doelen in Syrie. Na het neerhalen van een Russisch gevechtsvliegtuig door de Turkse luchtmacht op 24 november 2015 staat de relatie onder grote druk.

Israel en Turkije waren al in 2010, na de ontdekking van het gigantische gasveld Leviathan voor de kust van Israel, van zins om een gaspijpleiding aan te leggen naar Turkije. Maar door de politieke spanning tussen de twee landen kwam het project stil te liggen. Met de op handen zijnde normalisering van de betrekkingen staat de gasleiding weer op de agenda. De pijpleiding zal 500 kilometer lang worden en lopen vanaf het gasveld naar de Turkse haven Mersin. Mocht Turkije een overschot aan gas importeren, dan zal het dit overschot van daaruit weer verder naar de EU exporteren. Voor Israel is de export van gas naar Turkije een grote kans want Turkije is een van de snelst groeiende gasverbruikers in de wereld.