de Waterschapsdag
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren,
In de uitnodiging voor deze Waterschapsdag hebt u kunnen lezen dat ik namens de staatssecretaris zal ingaan op de nieuw ontstane politieke realiteit. Dat is een ruim begrip waar u en ik van alles onder kunnen verstaan. Maar wat ligt er, als het om water gaat, meer voor de hand dan dat we daarbij aan de Watervisie denken, die de staatssecretaris begin september namens het kabinet heeft gepresenteerd? En laat de Watervisie nu naadloos aansluiten op het thema dat voor vandaag is gekozen, te weten water en duurzaamheid.
Met de Watervisie kijkt het kabinet niet alleen naar de korte termijn, maar ook naar de lange termijn. De visie geeft een richting aan voor de manier waarop we de uitdagingen op watergebied waar ons land zich voor gesteld ziet tegemoet kunnen treden. Die aanpak mogen we gerust bestempelen als ‘van de nood een deugd maken’. We kunnen het wassende water wel als een bedreiging beschouwen, maar waarom zouden we niet de kansen grijpen die de nieuwe situatie in petto heeft? De gevolgen van de klimaatverandering scheppen kansen voor economie, natuur én een duurzame leefomgeving. Maar: eerst komt de veiligheid, die gaat voor.
Nederland voorbereiden op de gevolgen van de klimaatverandering heet wel de grootste ruimtelijke uitdaging van de eenentwintigste eeuw. Of dat inderdaad zo is, zal de toekomst leren, maar duidelijk is wel dat het om een reusachtige opgave gaat. U hoort daar vanochtend ongetwijfeld nog veel meer over. Wel is het zeker dat we er al ons vernuft voor zullen moeten aanspreken en dat we eendrachtig zullen moeten samenwerken tussen iedereen die in dit land op welke manier dan ook bij het water betrokken is.
Dus speelt ook u, waterschapsbestuurders, in dat werk een belangrijke rol. Niet alleen voert u veel van de plannen uit, u bent ook partner en stimulator van andere partijen, vanwege uw grote kennis op het terrein van waterbeheer.
U bent verantwoordelijk voor de waterhuishouding en wij verwachten veel van u. U kunt met de toegenomen politieke en maatschappelijke aandacht uw voordeel doen. Als we ons land klimaatbestendig willen maken, moeten we het slim inrichten. U beschikt over belangrijke instrumenten om daaraan bij te dragen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de watertoets, maar ook aan het beheer van het waterpeil.
Wat de watertoets betreft: die is inmiddels geëvalueerd, en we gaan voorstellen doen om de effectiviteit ervan te verbeteren. Dat kunnen we niet zonder uw inbreng vanuit de praktijk. En wat het waterpeil betreft: een goed peilbeheer is van groot belang om verdere bodemdaling tegen te gaan. Het automatisme dat het waterpeil moet worden aangepast aan de gebruiksfunctie van het gebied, moet worden losgelaten. Dus moet een waterschap steeds goed afwegen of een functie geaccommodeerd kan worden. Er zijn al een paar projecten in het westen van het land waar de filosofie van ‘functie volgt peil’ wordt toegepast. Als je per gebied een afweging maakt in de afstemming tussen gebruiksfunctie en peilbeheer, dan kom je tot een duurzamere aanpak. Hier ligt een actieve rol voor de waterschappen, in samenwerking met provincies en gemeenten.
Dames en heren,
Zoals u weet, ligt de Waterwet op dit moment voor bij de Tweede Kamer. De wet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater, en verbetert de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Daarnaast draagt de wet bij aan kabinetsdoelstellingen als vermindering van regels, vergunningenstelsels en administratieve lasten.
Met de Waterwet bent u straks goed toegerust om integraal waterbeheer te kunnen voeren. Natuurlijk doet u dat niet op eigen houtje: ook de gemeenten en de provincies doen mee. Ik ben me ervan bewust dat er bij velen van u bezorgdheid bestaat over uw rol bij de indirecte lozingen. Ik weet dat daar veel discussie over geweest is, maar ik hoop dat ik iets van uw ongerustheid kan wegnemen als ik u zeg dat het voor het Rijk van groot belang is dat de waterschappen daar voldoende zeggenschap over hebben en houden. U hebt een stevig adviesrecht gekregen, dat zelfs verplicht moet worden overgenomen als het gaat om bescherming van de waterzuivering en de kwaliteit van het oppervlaktewater. Uw expertise op dit terrein zal ook in de toekomst benut blijven. En ook daarmee levert u, indachtig het thema van vandaag, een bijdrage aan de duurzaamheid.
Dames en heren,
In november 2008 worden de waterschapverkiezingen gehouden. Dat zal voor het eerst in het hele land tegelijkertijd gebeuren, en wel volgens het zogeheten lijstenstelsel. Dat zijn allebei grote veranderingen voor het waterschapsbestuur. Het is voor ons allemaal afwachten wat er precies gaat gebeuren. Welke organisaties gaan een lijst indienen, en hoe worden de verhoudingen in het bestuur?
Ook politieke partijen kunnen voortaan meedoen. Ik weet dat sommigen van u zich daar zorgen over maken, omdat het waterschapsbestuur op die manier gepolitiseerd zou raken. Ik ben daar eerlijk gezegd niet zo bang voor. Waterschapsbesturen beslissen immers over zaken die tot hun functionele taak horen. Dat geldt ook voor deelnemende politieke partijen. Het zou zo kunnen zijn dat deelname van politieke partijen aan het waterschapsbestuur een positief bijeffect heeft: via de partijkanalen kunnen de banden met bestuurders en politici van andere overheidslagen worden versterkt. Dat komt de bekendheid van het waterschapswerk alleen maar ten goede. Water, ruimte en natuur zijn belangrijke elementen in de politieke afweging en de politieke besluitvorming op verschillende niveau’s.
De nieuwe opzet van de waterschapsverkiezingen biedt u overigens ook de gelegenheid het belang van het waterbeheer en van uw eigen werk onder de aandacht van de kiezers, en dus de burgers, te brengen. Het lijkt me een uitgelezen kans om een einde te maken aan gemopper dat je soms hoort over de onzichtbaarheid van de waterschappen. Verkeer en Waterstaat is bereid u te ondersteunen met tv-spotjes die deel uitmaken van de campagne van ‘Nederland leeft met water’.
U maakt zich natuurlijk al op allerlei andere manieren steeds beter zichtbaar. Soms gebeurt dat met een klein gebaar, dat niettemin een groot verschil maakt. Een mooi voorbeeld vind ik dat sommige waterschappen oevers toegankelijk maken voor recreatief gebruik. Daarvan profiteren de mensen die in zo’n waterschap wonen direct. Het uitgangspunt van de watervisie is dat we de kansen grijpen die water biedt op allerlei terreinen, bijvoorbeeld energie, huisvesting, landbouw, natuur, mobiliteit en bedrijvigheid.
Dames en heren,
Ik zei eerder al dat u over een grote kennis op het gebied van waterbeheer beschikt. Het is mij bekend dat velen van u die graag in het buitenland willen uitdragen. Een van de speerpunten van de Watervisie is dat Nederland landen in de hele wereld helpt met waterkennis. Daarom bekijkt Verkeer en Waterstaat hoe belemmeringen kunnen worden weggenomen die waterschappen en drinkwaterbedrijven nu nog ondervinden als ze hun knowhow willen verspreiden. We zoeken daarvoor mogelijkheden binnen het programma met de titel ‘Partners voor water’. Als ‘Waternatie’ willen we landen die niet over die kennis beschikken, maar die in de toekomst hard nodig hebben, een handje helpen. Onze kroonprins doet op dat gebied al belangrijk werk.
Ik verwacht dat we met onze duurzame benadering voor innovatieve oplossingen zullen kiezen, waarmee we onze positie als koploper en vernieuwer in het waterbeheer kunnen blijven waarmaken. We hebben andere landen daar echt iets mee te bieden. Dat geldt bijvoorbeeld voor uw ervaringen met concrete, vernieuwende oplossingen op het gebied van regionaal waterbeheer.
Dames en heren,
De politieke en maatschappelijke realiteit biedt de waterschappen nieuwe kansen. U kunt uw kennis uitdragen, u kunt zich beter verstaan met de mensen in uw waterschap en u kunt zich volledig richten op waar u goed in bent. Er verandert het een en ander, maar verandering betekent in dit geval vooruitgang, niet alleen voor u, maar ook voor het waterbeheer in ons land en voor de voorbereiding van ons land op de gevolgen van de klimaatverandering. ‘Nederland veroveren op de toekomst,’ luidt de titel van de Watervisie. Daar hebben we als vanouds de kennis, de kunde en de ervaring van de oudste instituties in ons staatsbestel hard voor nodig – die van de waterschappen dus.
Ik dank u voor uw aandacht en wens u mede namens de staatssecretaris heel veel succes met uw belangrijke werk.