Persconferentie na ministerraad van 10 oktober 2008

Goedemiddag.
Een terugkoppeling van wat vandaag in de ministerraad aan de orde is geweest. En laten we beginnen met stil te staan bij de discussie over de financiële markten. Een onderwerp dat zeer velen bezighoudt, en terecht. Mensen maken zich zorgen. In Nederland, in het buitenland, eigenlijk overal. En dit onderwerp heeft de voortdurende aandacht van het kabinet. Er is veel aan de hand. De ontwikkelingen dezer dagen zijn turbulent. Het vertrouwen binnen de financiële sector is ver te zoeken. De zaak zit op slot.

De beurzen zijn - ook vandaag - negatief gestemd. Het kabinet doet er alles aan om het vertrouwen te herstellen. En daarbij richten we ons niet op de beurskoersen - die zijn bij de huidige onrust geen goede graadmeter. U weet natuurlijk: koersen gaan omlaag en omhoog. Dat gebeurt vaker, maar financiële instellingen kunnen maar één keer omvallen. En daarom richten we ons op het behoud van de soliditeit van financiële instellingen zelf.

Nederlandse financiële instellingen zijn in de kern gezond, maar kunnen door de internationale onrust toch in problemen komen. En daarom hebben we samen met de Nederlandsche Bank een aantal belangrijke maatregelen getroffen. Eerder hebben we ingegrepen als banken in de gevarenzone kwamen, zoals bij Fortis en ABN Amro.

Maar nu richten we ons ook op preventieve maatregelen. Om alle gezonde financiële instellingen in Nederland, groot en klein, gezond te kunnen houden, worden deze instellingen ruimschoots van de nodige liquiditeiten voorzien. Ook hebben we op dit moment twintig miljard euro beschikbaar gesteld voor eventuele kapitaal- en balansversterking. Als zij het nodig hebben, kunnen ze een beroep doen op deze voorziening. En met dit geld - dat terugkomt - investeert het kabinet in de kracht van het financiële stelsel.

Verder weten Nederlandse spaarders dat hun spaargeld bij Nederlandse banken veilig is door de verhoogde garantie van 100.000 euro. Ook de Nederlandse Icesave-spaarders kunnen gerust zijn. Het vertrouwensherstel zal niet van de ene op de andere dag plaatsvinden. Uiteraard hopen we dat nieuwe problemen zich niet voordoen. Maar als de nood aan de man komt, kunnen we onmiddellijk handelen. Het gaat erom dat financiële instellingen in Nederland - in het ergste geval - een vangnet hebben. En dat spaarders en klanten erop kunnen vertrouwen dat hun bank of verzekeraar vandaag, morgen en overmorgen gewoon zijn werk blijft doen. We hebben altijd gezegd dat de gevolgen van de kredietcrisis niet ongemerkt aan Nederland voorbij zullen gaan.

De economie verslechtert. De zorgen van mensen over hun eigen situatie zijn dan ook begrijpelijk. Tegelijkertijd zeg ik: Nederland is ook weerbaar. Onze uitgangspositie is goed. We hebben een fundament dat sterk genoeg is om deze zware storm te doorstaan. Ook het IMF onderschrijft dit. Zij voorspelt nu voor Nederland een bovengemiddelde groei van 1% in 2009. En wat betreft het werkloosheidsniveau is het zo dat Nederland het laagste niveau kent van de westerse landen.

Verder gebeurde deze week ook iets anders belangrijks: het overleg met de sociale partners. Het overleg en de afspraken die zijn gemaakt, zijn wat het kabinet betreft een krachtig signaal. Werknemers, werkgevers en overheid trekken samen op om de Nederlandse concurrentiepositie sterk te houden. We hebben afspraken gemaakt over een verantwoorde loonontwikkeling. En we zorgen er samen voor dat mensen ook kunnen participeren. En dat is zeer waardevol in deze onzekere tijden. Onze kracht ligt traditiegetrouw in samenwerking.

Ook op internationaal niveau wordt intensief samengewerkt om de crisis het hoofd te bieden. Zo heeft de ECB - de Europese Centrale Bank - samen met de andere centrale banken krachtig opgetreden met een gecoördineerde renteverlaging. De centrale banken zorgen ook - zolang dat nodig is - dat er voldoende liquiditeit is. En daarnaast heeft de Ecofin belangrijke besluiten genomen, in het belang van de bankensector en van de spaarders. Daardoor trekken landen steeds meer gezamenlijk op. Eventuele steun moet in alle landen aan dezelfde randvoorwaarden voldoen. Daarmee worden verrassingen en negatieve effecten voor andere lidstaten voorkomen.

Dit weekend vindt in Washington de jaarlijkse bijeenkomst van het IMF plaats. Volgende week komen de Europese regeringsleiders bijeen als de Europese Raad vergadert. En daar zullen we verder bespreken hoe we gemeenschappelijk kunnen doen wat nodig is in deze turbulente tijden. Ik zal mijn Europese collega's ook informeren over wat de Nederlandse regering doet, wat onze aanpak is. Ik zal daar ook een brief over sturen aan mijn collega's. En vanzelfsprekend zal ook de Tweede Kamer worden geïnformeerd. Waarschijnlijk zal eind van de middag een brief naar de Kamer gaan. En voor het overige sluit ik aan bij datgene wat gisteren is gezegd door minister Bos en president Wellink van de Nederlandsche Bank. Een bijeenkomst waar ik - zoals u weet - om persoonlijke redenen niet aanwezig kon zijn. En verder heeft u de nodige persberichten kunnen aantreffen.

Een aantal belangrijke besluiten is genomen. Ik noem bijvoorbeeld het advies van de Alderstafel over de toekomst van Schiphol en de regio tot 2020. Het is mooi en goed dat alle betrokken partijen - ook met omwonenden - overeenstemming hebben bereikt over de manier waarop groei van Schiphol gepaard kan gaan met zo min mogelijk last voor de omgeving. Het belang van mainport Schiphol voor de Nederlandse economie is groot. Ik heb dat maandag ook nog eens onder woorden gebracht in mijn speech tijdens het Schipholdiner. De luchthaven mag zich in lastige omstandigheden niet uit de markt prijzen.

Verder heeft de ministerraad ingestemd met de structuurvisie voor de omgeving van snelwegen. Samen met de provincies willen we de omgeving van snelwegen verbeteren en de waardering voor ons landschap vergroten. En ook hier gaat het om goede balans. Het beschermen van de open ruimte en verrommeling tegengaan, maar tegelijk wel ruimte voor bedrijven bieden. Dat is een mooie uitdaging.

En dan ten slotte: de Nobelprijs voor de Vrede. U heeft het bericht allemaal gezien. De Nobelprijs voor de Vrede gaat naar de heer Martti Ahtisaari. En die prijs heeft hij zeer verdiend. Ahtisaari heeft jarenlang op vele plekken in de wereld gewerkt en bemiddeld in internationale conflicten. Nederland heeft zijn inzet daarbij altijd zeer gewaardeerd. In het bijzonder denk ik aan zijn waardevolle bijdrage aan het akkoord tussen de Indonesische regering en de rebellen in Atjeh. Ook heeft hij zich als gezant van de VN voortdurend constructief ingezet voor een oplossing voor de toekomst van Kosovo. Kortom, Ahtisaari is een zeer kundig bemiddelaar voor de vrede. En we zijn zeer ingenomen dat hij deze prijs zal krijgen.