Beantwoording vragen gesprek Actal
Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal
Postbus 20018
2500 EA 's-Gravenhage
Ons kenmerk: RR/2009/164 M
Betreft: Antwoorden op vragen naar aanleiding van openbaar gesprek met Actal-college
Geachte voorzitter,
Op 3 april 2009 ontvingen wij het Verslag van een schriftelijk overleg naar aanleiding van het openbaar gesprek op 19 februari 2009 van de vaste commissies voor Financiën, voor Economische Zaken en voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties met het nieuw samengestelde Actal-college, waarin vragen en opmerkingen van de leden van de fracties van CDA, PvdA, VVD en D66 zijn opgenomen. Met deze brief ontvangt u daarop onze reactie. Een groot aantal vragen wordt beantwoord in de reguliere voortgangsrapportages over regeldruk voor bedrijven en voor burgers, professionals en instellingen. In deze brief gaan we in op de onderwerpen die daarin niet aan bod komen.
Cultuuromslag bij departementen
De fracties van CDA, D66, PvdA en VVD hebben gevraagd naar de mate en voortgang van verinnerlijking, de betekenis van Actal alsook de Actal-toets daarbij.
Zoals toegezegd in het AO Regeldruk Bedrijven op 17 december 2008, gaat het kabinet in de voortgangsrapportage regeldruk bedrijven van dit voorjaar[1] in op de manier waarop Actal verinnerlijking dan wel cultuuromslag bewerkstelligt, alsook wat departementen zelf doen. Actal is daarbij het ‘aanjaaginstrument’ van het kabinet.
We benadrukken dat Actal een onafhankelijk adviescollege is. Wat betreft de eventuele ‘naming and shaming’ van departementen die volgens Actal achterblijven, geldt dan ook dat dit aan Actal is. Het kabinet verantwoordt zich uitgebreid over de bijdrage van de verschillende departementen in de eerder genoemde voortgangsrapportages.
Integraal afwegingskader / Impact assessment
Door de leden van de fracties van PvdA, CDA en VVD is gevraagd naar diverse aspecten van het Integraal Afwegingskader. Ook hierover wordt het parlement elk halfjaar geïnformeerd in de voortgangsrapportage regeldruk voor bedrijven.
In het voorjaar van 2007 is een interdepartementale werkgroep onder leiding van Justitie gestart met als opdracht een integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK) tot stand te brengen. Het IAK zal al in de beleidsvormingsfase toegepast worden en speelt zowel een rol bij de beleidsvoorbereiding als bij de beleidsverantwoording. Het IAK bevat informatie over beleidsinstrumenten, hetgeen het kiezen van een vanuit regeldruk minst belastende variant mogelijk maakt, en biedt de informatie die verantwoording over kwaliteit van beleid en wetgeving mogelijk maakt. Actal is sinds het najaar van 2007 lid van deze werkgroep.
Het kabinet vindt de aanbevelingen in het advies van Actal van 12 juni 2008 nuttig, maar deelt niet de mening van Actal dat het IAK qua ambitie beperkt is in vergelijking met de Europese Regulatory Impact Assessment (RIA). Het IAK is sterk geënt op de Europese RIA en die van het Verenigd Koninkrijk, maar legt in de vereiste verantwoordingsinformatie accenten die we in Nederland belangrijk vinden, en is daarmee beter toegesneden op het Nederlandse beleid- en wetgevingsproces.
Zoals weergegeven in de u onlangs toegezonden voortgangsrapportage regeldruk bedrijven wordt al geëxperimenteerd met een testversie van het IAK. Het kabinet streeft naar een snelle invoering van het IAK, zoals Actal wenst, zonder uit het oog te verliezen dat het IAK werkbaar moet zijn. Met Actal onderstreept het kabinet het belang van voldoende voortgang van het IAK-project, maar daarvoor is inzet van alle betrokken partijen nodig. Daarom hecht het kabinet sterk aan een goede samenwerking met Actal.
BET en Toetsingskader Vergunningen
De leden van de PvdA-fractie hebben gevraagd of en in hoeverre de Bedrijfs Effecten Toets (BET) en het Toetsingskader Vergunningen aan de verwachtingen voldoen. Het Toetsingskader Vergunningen is eind 2007 opgenomen in de BET en is daarmee een integraal onderdeel van de effecttoetsing van voorgenomen regelgeving. Beide instrumenten zijn opgenomen in het IAK.
De Bedrijfseffectentoets (BET) stelt het kabinet in staat om informatie over de verschillende economische effecten van wetgeving goed mee te nemen in haar besluitvorming en voldoet daarmee aan de verwachtingen. Deze informatie wordt met het parlement gedeeld in de memories van toelichting.
Verbreding regeldruk aanpak naar andere terreinen
De leden van de fracties van CDA en VVD hebben vragen gesteld over verbreding van de regeldruk-aanpak naar andere terreinen. Met hen is het kabinet van mening dat een brede aanpak, met name op het terrein van bedrijven en medeoverheden, onmisbaar is voor succesvolle vermindering van de regeldruk. Om die reden is dan ook in 2007 in het programma regeldruk bedrijven[2] voor een brede opzet gekozen en is in 2008 bij de voortzetting van Actal[3] de adviestaak van het college daarmee in lijn gebracht en derhalve verbreed. De vorderingen bij deze verbrede aanpak staan vermeld in de voortgangsrapportages[4] van de regeldruk-vermindering-programma’s voor bedrijven, burgers, professionals en medeoverheden.
Decentrale overheden
De fracties van CDA, VVD en D66 hebben vragen gesteld met betrekking tot diverse aspecten van het terugdringen van de lokale regeldruk en de verbetering van dienstverlening.
Het kabinet en de VNG hebben afspraken gemaakt in het Bestuursakkoord “SAMEN AAN DE SLAG” en in een aanvullend convenant met 33 grote steden. Om de verschillende projecten in samenhang en geprioriteerd aan te bieden aan gemeenten is het programma Minder Regels, Meer Service gestart. De aanpak vergt het doorlichten van regels, verbeteren van de uitvoering en dienstverlening aan burgers en bedrijven en verminderen van toezichtlasten. 40 projecten met pioniergemeenten zijn integraal onderdeel hiervan en ondersteunen gemeenten bij de implementatie op verschillende terreinen. De 40 producten zijn maatwerk en vraaggericht opgesteld. De coördinatie tussen VNG en het kabinet is erop gericht te voorkomen dat per onderwerp en per doelgroep meerdere producten worden aangeboden. Gemeenten kunnen zelf bepalen welke projecten zij in hun situatie nodig hebben om de doelstellingen te halen.
Daarnaast is het Nationaal Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en e-overheid (NUP) gesloten tussen kabinet en VNG om een verdere invulling en prioritering te geven aan de bijdrage van ICT aan de dienstverleningsagenda en aan de bouwstenen die bijdragen aan de vermindering van de administratieve lasten.
De meeste gemeenten zijn bezig met de aanpak van regeldruk en met de verbetering van de dienstverlening. Om de implementatie van de lokale verbeterplannen te stimuleren zijn 7 regionale ambassadeurs Minder Regels, Meer Service aangesteld onder voorzitterschap van Burgemeester Wolfsen.
De voortgangsrapportage regeldruk bedrijven van dit voorjaar[5] gaat in op de tot nu toe door gemeenten bereikte resultaten.
Actal is ingesteld om een cultuuromslag bij regelgevers te bewerkstelligen. Actal heeft expliciet de taak gekregen te adviseren over de vermindering van de lokale regeldruk met focus op een cultuuromslag bij gemeenten. Voor meer informatie over de bijdrage die Actal op dit terrein levert, verwijzen we naar het werkplan en jaarverslagen van Actal die u zijn toegezonden[6].
Regeldruk burgers, professionals en medeoverheden
De leden van de fracties van VVD en D66 vroegen naar de instrumenten inzake regeldrukvermindering professionals.
De aanpak van de administratieve lasten van professionals in de openbare sector betreft de professionals in de domeinen veiligheid, onderwijs, sociale zekerheid en zorg. Er zijn herkenbare beroepen geselecteerd en er wordt per beroep een profiel opgesteld. Op de geselecteerde beroepen worden nulmetingen uitgevoerd naar administratieve handelingen en lasten. Per domein is een knelpuntenaanpak voor de professional opgesteld.[7] Over de voortgang wordt in het najaar van 2009 uitgebreid gerapporteerd. De bij deze domeinen betrokken ministeries pakken zelf diverse knelpunten aan en hebben al meerdere verbeterinitiatieven opgezet.
De leden van de fracties van D66 en VVD stelden voorts vragen omtrent de wijze van rapporteren over Administratieve lasten burgers (ook toenames vermelden), de effecten van ICT-projecten en de adviesrol van Actal daarbij.
Op de website www.minbzk.nl/onderwerpen/dienstverlening-van/regeldruk-en/reductievoorstellen zijn inmiddels zowel de AL- reducerende als AL-verhogende maatregelen weergegeven. In de volgende voortgangsrapportage Administratieve lasten burgers wordt een verwijzing naar dit actuele overzicht opgenomen.
U heeft gevraagd of het kabinet bereid is om van de in de voortgang opgevoerde ICT-reducties en bijbehorende reductieplannen alsnog – en in het vervolg vooraf – de effecten voor de administratieve lasten in kaart te brengen volgens het beoordelingskader ICT en om daarover advies te vragen aan Actal.
Voor de berekening van de administratieve lasten worden twee modellen gebruikt: het standaard kostenmodel (voor algemene en specifieke maatregelen) en het ICT-beoordelingskader (voor specifieke maatregelen). Het ICT-beoordelingskader brengt bij specifieke ICT-oplossingen (zoals het digitaal klant dossier werk en inkomen) de administratieve lasten in kaart, uitgesplitst naar doelgroep en naar tijdstip waarop de lasten merkbaar worden. Voor de algemene ICT-voorzieningen (zoals GBA en DigiD) zijn de effecten naar doelgroep en tijdstip niet vooraf te bepalen (de toepassing van een dergelijke ‘bouwsteen’ is immers niet op voorhand bekend); hier is derhalve alleen het standaard kostenmodel toepasbaar. De kwantitatieve effecten daarvan zijn reeds verwerkt in de cijfers die in de voortgangsrapportages regeldruk burgers, professionals en medeoverheden staan vermeld. De specifieke ICT-oplossingen en –diensten, of die nu wel of geen gebruik maken van algemene ICT-voorzieningen, worden met de bijbehorende administra-tieve lasten berekeningen conform de reguliere procedure voorgelegd aan Actal.
Ook heeft u op het terrein van burgers, professionals en medeoverheden gevraagd naar de voortgang van de reductie van administratieve lasten en inzicht in de toenamen van administratieve lasten in het licht van de netto reductiedoelstelling van 25%.
De stand van de reductiecijfers voor burgers is, per 1 mei 2009, als volgt. Bruto is er ten opzichte van 2002 rijksbreed 29,05 miljoen uur en 303,61 miljoen euro aan administratieve lasten gereduceerd. Er zijn echter 5,33 miljoen uur en 40,36 miljoen euro aan administratieve lasten bijgekomen, waardoor de netto reductie uitkomt op 23,71 miljoen uur en 263,25 miljoen euro. Uitgedrukt in percentages is dit een reductie van 23 respectievelijk 21 procent. Deze getallen zijn de optelsommen van de AL-cijfers behorend bij alle AL-verhogende en AL-verlagende maatregelen die van 1-1-2003 tot en met 1-5-2009 in werking zijn getreden. Deze worden door de departementen aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aangeleverd.
De leden van de fractie van D66 hebben gevraagd of het kabinet het een taak van Actal acht te kijken naar de verdeling van de administratieve lasten over verschillende bestuurslagen. Actal heeft tot taak te adviseren over de doelstellingen van het kabinet rond de vermindering van regeldruk voor bedrijven en voor burgers, professionals en medeoverheden. Deze adviestaak is opgenomen in het vorig jaar vernieuwde instellingsbesluit Actal[8]. Dat betekent dat Actal ook adviseert over interbestuurlijke lasten, in concreto het met 25% verminderen van de administratieve lasten die rijksregelgeving bij gemeenten veroorzaakt.
De leden van de D66-fractie vroegen naar de stand van zaken bij het verminderen van de bestuurlijke drukte.
Tijdens de behandeling van de BZK-begroting in november vorig jaar is toegezegd dat het kabinet een aparte brief zou sturen over de manier waarop het kabinet werkt aan het terugdringen van bestuurlijke drukte in ons openbaar bestuur. Deze brief zal kort na de zomer van 2009 aan de kamer worden toegestuurd.
Vooruitlopend op deze brief kunnen wij u melden dat het twee bestuurslagen uitgangspunt onder andere is gehanteerd bij het opstellen van de bestuursakkoorden met provincies en gemeenten. Daarnaast zet het kabinet fors in op de implementatie van het kabinetsstandpunt op het rapport van de commissie Oosting over interbestuurlijk toezicht. Dubbel toezicht wordt hiermee afgeschaft, hetgeen ook een toepassing van dit uitgangspunt is. Wanneer minder bestuurslagen bij een beleidsterrein betrokken zijn, zal dit ook leiden tot een vermindering van interbestuurlijke informatiestromen. Neveneffect is dus dat niet alleen de bestuurlijke drukte wordt verminderd, maar dat ook de interbestuurlijke administratieve lasten zullen dalen.
De leden van de VVD-fractie vroegen naar de stand van zaken wat betreft de nulmeting interbestuurlijke lasten.
Eind februari heeft u conform toezegging de brief over interbestuurlijke lasten naar aanleiding van de nulmeting ontvangen[9]. In de 2e helft van mei 2009 zal het kabinet, als reactie op uw vraag, het rapport nulmeting met begeleidend schrijven aan u doen toekomen.
Reductie van de administratieve lastendruk bedrijven
De leden van de fractie van D66 vroegen naar de voortgang op dit dossier en de mogelijkheid om inzicht te krijgen in toenames. De leden van de fractie van de VVD vroegen naar het in kaart brengen van de administratieve lasten voor individuele ondernemers.
Conform eerdere toezeggingen, onder andere tijdens het AO Regeldruk bedrijven van 17 december 2008, worden wat betreft de administratieve lasten voor bedrijven in de integrale voortgangsrapportage regeldruk bedrijven niet alleen de individuele reducties maar ook de toenames weergegeven. Ook de merkbaarheid voor individuele ondernemers komt daarin aan bod.
Europese regelgeving en regeldruk-aanpak
De leden van de fracties van D66, CDA en VVD hebben vragen gesteld over de bijdrage van het EU-actieprogramma aan de nationale exercitie en omgekeerd over de Nederlandse bijdrage aan de EU-aanpak van regeldruk. Hiervoor verwijzen we graag naar de recent toegezonden voortgangsrapportage regeldruk bedrijven[10].
Voor wat betreft de gevraagde sterkere adviesrol van Actal over voorgenomen EU-regelgeving, kan de Europese Commissie niet worden verplicht een nationale toezichthouder in te schakelen. Onder druk van o.a. Nederland, zijn in Europa zowel de Impact Assessment Board (IAB) als de ‘Groep Stoiber’ opgericht. De taken die Actal in Nederland verricht zijn grotendeels bij deze twee instellingen ondergebracht.
De IAB is verantwoordelijk voor de interne kwaliteitsbewaking van impact assessments op voorgenomen regelgeving. Deze aanpak geldt momenteel binnen Europa als een best practice. De Groep Stoiber ondersteunt de Commissie bij de uitvoering van het actieprogramma ter reductie van de AL met 25 %. Het Kabinet zal zich blijven inzetten voor een versterkte rol van zowel de IAB als de groep Stoiber op het terrein van de kwaliteitsbewaking van de effecttoetsing op voorgenomen regelgeving.
Zoals gemeld in de Voortgangsrapportage regeldruk bedrijven mei 2009 heeft Nederland dit voorjaar -middels een brief van premier Balkenende aan Commissievoorzitter Barroso[11] - een pakket reductiemaatregelen aan de Europese Commissie aangeboden om het Europese AL-actieprogramma voor bedrijven een impuls te geven en als bijdrage aan het economisch herstelplan van de EU.
Bij die gelegenheid heeft de premier er bij de Commissie tevens op aangedrongen rekening te houden met de administratieve lasten voor burgers. Eerder had staatssecretaris Bijleveld daar bij de Commissie al op gewezen. Het kabinet dringt er wat betreft burgers bij de Commissie overigens eerder op aan nieuwe belastende regelgeving voor burgers te voorkomen dan bestaande lasten voor deze doelgroep te verminderen.
Lex Silencio Positivo
De leden van de D66-fractie vroegen zich af in hoeverre het kabinet van plan is de Lex Silencio Positivo (LSP) voor meer vergunningsstelsels in te voeren, of in ieder geval een heroverweging te maken voor de 564 vergunningsstelsels die eerder niet in aanmerking kwamen. Deze vraag ligt in het verlengde van de motie Van Dijk c.s.[12], waarin het kabinet wordt gevraagd om de Kamer vóór 15 juni 2009 te informeren hoe de LSP in de buiten de Dienstenwet vallende vergunningstelsels wordt ingevoerd, dan wel welke doorslaggevende redenen er bestaan om hier niet toe over te gaan. Vóór 15 juni 2009 kunt u een reactie van het kabinet op deze motie verwachten.
Rol parlement
De leden van de fractie van het CDA hebben gevraagd hoe de rol van het parlement vergroot resp. uitgebreid kan worden bij het dossier administratieve lasten reductie en regeldruk vermindering.
Uiteraard is het primair aan het parlement zelf om te bepalen hoe deze rol kan worden vergroot of uitgebreid. Belangrijk is, dat over de volle breedte het belang van een zo laag mogelijke regeldruk onderkend wordt. Zo zou onder andere een ruimhartige uitvoering van de motie 29 515 nr. 228[13] van de leden Blanksma-Van den Heuvel en Smeets, alsook ‘zendingswerk’ vanuit de vaste commissies voor Financiën, voor Economische Zaken en voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar de andere (vaste) commissies een rol kunnen spelen. Voorts kan het parlement vanzelfsprekend ook de doorrekening van moties aan Actal ter toetsing aanbieden.
Rol Actal
De leden van de fracties van CDA, PvdA en VVD hebben gevraagd naar het verplichtstellen van een kabinetsreactie op Actal-adviezen, naar de website van Actal en naar optimalisatie van de inzetbaarheid van Actal.
Op Actal-adviezen wordt door het kabinet in beginsel altijd gereageerd. De reactie op adviezen over individuele wetsvoorstellen wordt standaard opgenomen in de memorie van toelichting. Ook reageert het kabinet op Actal-adviezen in de periodieke voortgangsrapportages over regeldruk.
De website van Actal is in de beginjaren door het toetsingscollege zelf opgezet, met de verwachting dat Actal slechts een paar jaar zou bestaan. Inmiddels is het bestaan van Actal meerdere malen verlengd. De website is daarmee qua vormgeving, structuur en mogelijkheden aan vernieuwing toe. Actal zal voor de zomer van 2009 een nieuwe website lanceren, met bijvoorbeeld een betere zoekfunctie om sneller de weg te vinden in de vele onderzoeken en adviezen die in de afgelopen jaren zijn uitgebracht en zijn gepubliceerd op de website “www.Actal.nl”.
Actal kan gevraagd en ongevraagd advies geven aan het parlement en het kabinet over alle aspecten van regeldruk. Actal is vrij om in dit kader zelf prioriteiten te stellen. Deze prioriteiten worden beschreven in het Werkprogramma 2009 en in het Jaarverslag 2008 / Visie 2009 van Actal.
Aanvullend beleidsakkoord
De leden van de fracties van PvdA en D66 hebben gevraagd op welke manier uitvoering wordt gegeven aan de motie Pechtold-Rutte, waarin wordt verzocht de uitwerking van het aanvullend beleidsakkoord voor te leggen aan Actal. [14]
Zoals gevraagd in de motie en uiteengezet door het kabinet bij monde van de minister-president in het debat over de maatregelen in het kader van de economische crisis, zal de uitwerking van het aanvullend beleidsakkoord ter advisering worden voorgelegd aan Actal.[15] Het merendeel van de maatregelen uit het aanvullend beleidsakkoord wordt via de reguliere procedure in de uitwerking aan Actal ter toetsing voorgelegd. Maatregelen uit het aanvullend beleidsakkoord die gebruikelijk niet aan Actal ter toetsing worden voorgelegd (zoals nota’s van wijzigingen), zullen, ter invulling van de betreffende motie en voor zover de maatregelen een significante invloed op de administratieve lasten hebben, aan Actal worden voorgelegd. Daarnaast is aan Actal gevraagd vroegtijdig te signaleren voor welke maatregelen uit het aanvullend beleidsakkoord het college risico ziet op toename van regeldruk.
Hoogachtend,
Mede namens de minister van Justitie,
de staatssecretaris van Financiën,
mr. drs. J. C. de Jager
de staatssecretaris van Economische Zaken,
drs. F. Heemskerk
de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
drs. A.TH.B. Bijleveld-Schouten
[1] Zie http://www.ez.nl/verminderingregeldruk; nog geen Parlandonummer bekend
[2] Kamerstukken II, Vergaderjaar 2006-2007, 29 515 nr. 202H
[3] Staatsblad 2008 nr. 259
[4] Kamerstukken II, Vergaderjaar 2007-2008, 29 515 nr. 244 en Vergaderjaar 2008-2009, 29 515 nr. 269 Kamerstukken II, Vergaderjaar 2008-2009, 29 362 nr. 145
[5] Zie http://www.ez.nl/verminderingregeldruk; nog geen Parlandonummer bekend
[6] Recent: Actal jaarverslag 2008 / visie 2009; geen Parlandonummer; zie www.Actal.nl.
[7] Voor verdere toelichting zie brief 4 november 2008 (29362, nr. 145) “Voortgang verbetering dienstverlening en vermindering regeldruk burgers, professionals en medeoverheden.”
[8] Staatsblad 2008 nr. 259
[9] Kamerstukken II, Vergaderjaar 2008-2009, 29 362 nr. 153
[10] Zie http://www.ez.nl/verminderingregeldruk; nog geen Parlandonummer bekend
[11] Zie http://www.ez.nl/Onderwerpen/Ruimte_voor_ondernemers/Vermindering_Regeldruk/Berichten_en_documenten/
62_proposals_reducing_Administrative_Burdens_for_Europe
[12] Kamerstukken II, Vergaderjaar 2008-2009, 31 579, nr. 18
[13] Kamerstukken II, Vergaderjaar 2007-2008, 29 515 nr. 228
[14] Kamerstukken II, Vergaderjaar 2008-2009, 31 070 nr. 35
[15] Handelingen II, Vergaderjaar 2008-2009, blz. 69-5491.