Innovation Lecture
Toespraak door minister Van der Hoeven tijdens de Innovation Lecture 2009, op 8 december in de Ridderzaal te Den Haag
Koninklijke Hoogheid, mevrouw Rae, dames en heren,
De Amerikaanse econoom Ted Levitt zei over innovatie: 'Net zoals energie de basis van leven zelf is, en ideeën de bron van innovatie zijn; zo is innovatie de essentie van alle verandering, verbetering en vooruitgang'.
Een prachtig citaat, dat aangeeft wat we willen bereiken met de Innovation Lecture: verandering, verbetering en vooruitgang. Dat klinkt als een wel heel groot doel… maar hoe eet je een olifant? In kleine stukjes. Stap voor stap kunnen we grootse dingen bereiken!
Dames en heren, van harte welkom op de Innovation Lecture 2009!
Vandaag gaat het niet over beleid, over rapporten, over nota's. Vandaag gaat het over creativiteit. Over visie. Over lef. En nu moet me iets van het hart: Daar horen niet alleen successtory's bij, ook al horen we die natuurlijk graag.
Met lef bedoel ik ook dat je iets totaal nieuws aandurft waarvan je niet 100% zeker weet dat het een succes wordt. Dát wordt nogal eens vergeten, als het over innovatie gaat. Filmmaker Woody Allen zegt dat heel mooi: 'If you're not failing every now and again, it's a sign you're not doing ánything very innovative.'
Die manier van denken is niet automatisch Nederlands. De pieken worden wel besproken, maar de dalen; daar hoor je niet altijd over. Terwijl er genoeg succesvolle én vernieuwende ondernemers zijn die ooit flink onderuit zijn gegaan met een idee. Dat is geen falen, dat is leren en beter worden. Doorzetten.
Innoveren betekent de luiken open zetten en de boel eens stevig door laten waaien. Ogen en oren open houden en opvangen wat er in je omgeving speelt. Wat er nodig is. Wat er ontbreekt. 'Antennecreativiteit' noemt Rob Adams dat. Hij kan het weten, als lid van het Comité van Aanbeveling en eigenaar van het innovatieve bedrijf Six Fingers.
Je hoeft geen trendwatcher te zijn om die antennes te ontwikkelen. De essentie is openheid. Onbevangenheid. Je verwonderen over wat je ziet en hoort. Ik denk dat innoveren in eerste instantie niet uit het hoofd komt, maar uit het hart. Het hoofd komt later. Lang leve de rechter hersenhelft!
Ook wij houden de antennes open en luisteren naar wat er bij u leeft. Vandaag staat daarom een vorm van innovatie centraal, waar jarenlang weinig aandacht voor was: diensteninnovatie. Het thema is onderbelicht, de aandacht gaat meestal uit naar technologische innovatie. Naar de maakindustrie.
En dát terwijl dienstverlenende bedrijven voor meer dan 80 procent van de werkgelegenheid zorgen in ons land. Diensten leveren meer dan 70 procent van ons bruto nationaal product. Nederland is een dienstenland.
Diensten kunnen onze internationale concurrentiepositie versterken. Maar dan moeten we wél blijven innoveren! Dat ook diensten geïnnoveerd kunnen worden, zit nog niet in ieders systeem. Maar het kán.
Om diensten te kunnen innoveren, moet de mens centraal komen te staan. Mensen zijn de klanten, zíj nemen de diensten af. De eerste vraag die je dus moet stellen is: wat willen mensen? Waar hebben ze behoefte aan? Wat ontbreekt er? Hoe maken we hun leven fijner, veiliger, rustiger, makkelijker, veelzijdiger, rijker?
Als je zó denkt, ontstaan er nieuwe diensten.
En het kán:
Albert bezorgt de boodschappen al thuis. Nierpatiënten krijgen een sms'je als het tijd is voor hun dialyse. Bol.com weet wat voor boeken nog meer bij je passen, als je je favoriete titel aanklikt. Via Greenwheels rijd je schoner, goedkoper en zonder rompslomp het hele land door. Ziekenhuizen werken er aan om intake, diagnose en behandeling in één bezoek te regelen. Op de luchthaven hoef je niet meer in de rij, als je vooraf online incheckt. Studenten rijden je in je eigen auto terug naar huis, na een feestje met wat wijntjes. De stomerij komt je kleding ophalen op je werk en brengt het brandschoon terug.
En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Een mooi voorbeeld dat gezien de vergrijzing erg actueel is, is het idee van ondernemer Erwin Miedema. Hij was in een Frans kasteel en dacht; 'hier wil ik wel oud worden'. Eenmaal terug bedacht hij dat het idee helemaal zo gek nog niet was: er zijn genoeg senioren die aardig wat te besteden hebben en méér willen dan een verzorgingstehuis. Ze willen hun oude dag in stijl doorbrengen, en hebben het geld om dat te betalen. Miedema wilde zijn droom werkelijkheid laten worden en een luxe zorginstelling opzetten; Domus Magnus.
Er lag een hele jungle aan wet- en regelgeving voor hem, want ondernemerschap in de zorg was nieuw. Velen moesten aan het idee wennen, lagen dwars. Maar het is gelukt. De Magistraat in Rotterdam is één van de Domus Magnus zorginstellingen, en als u het van buiten ziet snapt u meteen dat dit diensteninnovatie is, vanuit de klant geredeneerd. Het ziet er uit als een luxe hotel, maar het is toch echt een zorginstelling. Een mooi voorbeeld van 'dromen, durven én doen'!
Beste mensen,
'Innovatie is dátgene wat leiders van volgers onderscheidt', aldus Steven Jobs van Apple. En hij kan het weten. Apple staat op nummer één van innovatieve bedrijven. Neem nou de I-phone, waarvoor non-stop nieuwe 'apps' worden ontworpen. Dankzij die applicaties kun je op je I-phone internetten, spelletjes doen, filmpjes kijken, fotograferen, routes plannen, huizen zoeken, en nog veel meer. Je kunt zelfs je I-phone laten luisteren naar muziek, en dan vertelt een programmaatje wie de zanger is en waar je de cd kunt kopen. Het lijkt wel science fiction!
The Economist heeft uitgezocht wat de succesfactoren van Apple zijn. Die wil ik u niet onthouden... De vier belangrijkste:
- netwerkinnovatie: de bereidheid om andermans ideeën en uitvindingen te omarmen, en te combineren met de eigen producten
- beginnen bij de gebruiker: denk vanuit de consument
- toon lef: zet in op nog niet bestaande, maar toekomstige behoeften
- 'fail wisely': falen mag, maar doe het met wijsheid. Leer er van. Overigens zegt ook de Economist dat we daar in Europa nog een inhaalslag te maken hebben...
Bij Apple gaan technologieën en diensten hand in hand. Het is mijn overtuiging dat technologische innovatie en diensteninnovatie elkaar kunnen versterken. ICT kent vele toepassingen. Juweeltjes, die ingezet kunnen worden bij het innoveren van diensten. Het is dus niet het één of het ander, het is én-én. Maar welke technologie je er ook bij gebruikt; de eindgebruiker blijft degene voor wie je het allemaal doet.
Dames en heren,
Hoe innoveren we onze diensten? Door de mens centraal te stellen, lef te tonen, vooruit te denken, te durven falen, ons netwerk in te zetten én door onze rechterhersenhelft te koesteren. Als we ons hart volgen en ons hoofd blijven gebruiken, komen de mooiste pareltjes tot stand. Zoals Einstein al zei: 'Logica brengt je van A naar B. Verbeelding brengt je overal'.
I look forward to Mrs. Rae's lecture. Thank you for accepting our invitation to be this year's guest speaker! It is wonderful to have you among us. Ik wens u allen een inspirerende Innovation Lecture toe vol verbeelding!
Dank u wel.