Beantwoording vragen van de leden Halsema, Peters en Azough over sluiting van de gevangenis te Guantánamo Bay
Graag bieden wij u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door de leden Halsema, Peters en Azough over de sluiting van de gevangenis te Guantánamo Bay. Deze vragen werden ingezonden op 15 januari 2009 met kenmerk 2009Z00409 / 2080909620.
De Minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
De Staatssecretaris van Justitie,
Mw. mr. N. Albayrak
Antwoorden van de heer Verhagen, Minister van Buitenlandse Zaken en de mevrouw Albayrak, Staatssecretaris van Justitie op vragen van de leden Halsema, Peters en Azough (GroenLinks) over de sluiting van de gevangenis te Guantánamo Bay 2009Z00409 / 2080909620.
Vraag 1
Kent u het bericht 1) dat de binnenkort te beëdigen volgende president van de Verenigde Staten van Amerika zal besluiten om de gevangenis te Guantanamo Bay op afzienbare termijn te sluiten, maar dat het lot van de huidige gevangenen problematisch is nu terugkeer naar het herkomstland vaak onmogelijk is wegens de reële risico’s op mensenrechtenschendingen? 1)
Antwoord
Ja.
Vraag 2
Bent u bereid, gezien uw klemmende pleidooi 2) richting de toekomstige president om de gevangenis te Guantanamo Bay te sluiten en uw toezeggingen bij de plenaire behandeling van de Begroting voor Buitenlandse Zaken voor 2009 3), een substantiële bijdrage te leveren om Guantanamo Bay te sluiten?
Vraag 3
Bent u bereid gedetineerden over te nemen en verblijf in Nederland toe te staan indien de Verenigde Staten van Amerika daar zelf niet toe in staat zijn en de Nederlandse openbare orde zich daartegen niet verzet? Wat neemt u zich precies voor om bij te dragen aan deze sluiting? Kunt u de Kamer daarover snel berichten?
Antwoord
Nederland heeft steeds gepleit voor sluiting van Guantánamo Bay en is daarom verheugd met de beslissingen die president Obama direct na zijn inauguratie heeft genomen. Hij heeft inmiddels de sluiting van de detentiefaciliteit op Guantánamo aangekondigd. Daarnaast heeft hij een Executive Order getekend die de betreffende Amerikaanse autoriteiten gebiedt om alle gevangenen die in de macht zijn van de VS in alle gevallen humaan te behandelen, deze niet te onderwerpen aan marteling en zich te houden aan het Army Field Manual 2-22-3 waarin dit expliciet vermeld staat. De nieuwe Amerikaanse president gaf verder de Central Intelligence Agency (CIA) opdracht zo spoedig mogelijk alle geheime detentiefaciliteiten te sluiten en in de toekomst geen gebruik te maken van geheime detentiefaciliteiten. Tevens heeft hij de militaire aanklagers gevraagd de zaken tegen de gevangenen in de detentiefaciliteit voor 120 dagen te bevriezen. Nederland volgt met belangstelling hoe de onderscheiden diensten aan deze opdracht gevolg zullen geven.
Het wordt als de verantwoordelijkheid van de VS gezien om zorg te dragen voor een goede afwikkeling van de sluiting. Dat geldt zowel voor eerlijke berechting van diegenen die strafrechtelijk zullen worden vervolgd, als voor de repatriëring en opname van diegenen die zullen worden vrijgelaten, inclusief de bescherming van hun mensenrechten.
Nederland is niet voornemens ex-gevangenen uit Guantánamo Bay op te nemen. Tijdens de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen (RAZEB) van 26 januari jl. bleek dat Nederland hierin geenszins alleen staat. Uit de informele gedachtewisseling kwam naar voren dat er EU-breed grote waardering bestaat voor de besluiten van president Obama rondom Guantánamo Bay. Er was overeenstemming dat de VS de eerste verantwoordelijkheid draagt voor de goede afwikkeling van de sluiting. De Ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken van de EU-lidstaten zijn gevraagd zich te beraden over de veiligheids- en juridische aspecten die verbonden zijn aan mogelijk toelaten van ex-gevangenen uit Guantánamo Bay in EU-lidstaten voor het vrije verkeer van personen.
Nederland is bereid om, onder andere in EU-kader, met de VS en landen van herkomst zoals Jemen na te denken over mogelijkheden om opname van ex-gedetineerden in landen van herkomst of derde landen te faciliteren. Daarnaast blijft Nederland zich actief tonen in de internationale dialoog over het belang van de naleving van het internationale recht, waaronder mensenrechten, bij de bestrijding van terrorisme en daarmee samenhangende juridische vraagstukken.
1) NRC Handelsblad 12 januari 2009: “Obama sluit Guantanamo Bay snel”
2) Pauw en Witteman, 12 januari 2009
3) Handelingen II 2008-2009, nr. 24, blz. 1990