Kamerbrief inzake geannoteerde agenda van de informele bijeenkomst van staatshoofden en regeringsleiders van 1 maart 2009
Graag bieden wij u hierbij, mede namens de minister-president, de geannoteerde agenda aan van de informele bijeenkomst van de staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten van de Europese Unie te Brussel op 1 maart 2009.
De Minister van Buitenlandse Zaken, Drs. M.J.M. Verhagen |
De Staatssecretaris voor Europese Zaken, Drs. F.C.G.M. Timmermans |
Geannoteerde agenda van de informele bijeenkomst van de staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten van de Europese Unie te Brussel op 1 maart 2009
De extra informele bijeenkomst maakt onderdeel uit van een serie van Europese en mondiale Toppen die dit voorjaar over de financiële en economische crisis zijn belegd. Jongstleden zondag 22 februari vond in Berlijn een bijeenkomst plaats van een aantal EU-landen om de Europese inzet voor de ‘London Summit’ van 2 april voor te bereiden. Tevens wordt op 19-20 maart tijdens de Voorjaarsraad verder gesproken over een gecoördineerde EU-aanpak van de economische crisis.
De informele bijeenkomst van 1 maart zal zich buigen over vier onderwerpen:
- Financiële sector
- Afstemming van de nationale inspanningen gericht op de reële economie
- Werkgelegenheid
- Voorbereiding G20-Top van 2 april 2009 in Londen
Financiële sector
De hoofdoorzaak van de huidige economische crisis is gelegen in de financiële sector. Door aanzienlijke problemen bij financiële instellingen over de hele wereld, is er sprake van een forse terugval in de kredietverlening aan bedrijven en huishoudens. Dit leidt tot een grote terugval in de economische groei.
Om de economische groei weer op gang te brengen, en banen in andere sectoren te redden, is het daarom eerst en vooral van belang de financiële sector te stabiliseren en de kredietverlening weer op gang te brengen. Door een snel en gecoördineerd ingrijpen in oktober 2008, zijn de EU-landen erin geslaagd om de werkelijke dreiging van het instorten van het financiële systeem te voorkomen en de spaartegoeden van individuele burgers veilig te stellen. Thans bevinden we ons in de volgende fase, waarin twee doelstellingen centraal staan: enerzijds het versterken van de soliditeit van het financiële stelsel en anderzijds het weer op gang brengen van de kredietverlening.
De informele bijeenkomst zal de stand van zaken bespreken, mede aan de hand van de voortgang die in de Ecofin Raad is gemaakt. Van groot belang is dat banken hun kapitaalstructuren versterken, zodat de kredietverlening weer op gang kan komen. Eventuele aanvullende maatregelen die lidstaten nemen, bijvoorbeeld ten aanzien van het vraagstuk van de zogeheten ‘impaired assets’ dienen zodanig vormgegeven te zijn dat zij niet leiden tot een verstoring van het ‘level playing field’ op de Interne Markt en niet de houdbaarheid van de overheidsfinanciën in gevaar brengen. Nederland zal naar voren brengen dat een zekere mate van afstemming goed is, maar dat lidstaten voldoende ruimte moeten houden om snel en effectief te handelen.
Voorts zal de informele bijeenkomst stil staan bij wat het voorzitterschap aanduidt als de ‘macro-financiële stabiliteit in Europa’. Het ligt in de rede dat daarbij aandacht zal worden besteed aan de situatie in een aantal lidstaten in Midden- en Oost-Europa. Tenslotte zal worden ingegaan op de verbetering van toezicht en regelgeving op financiële instellingen.
Afstemming van de nationale inspanningen gericht op de reële economie
In de meeste lidstaten zijn recent economische herstelpakketten aangekondigd of worden deze thans voorbereid. Ook via maatregelen voor de financiële sector en het laten werken van de zogenaamde automatische stabilisatoren dragen overheden bij aan publieke impulsen voor economisch herstel.
Terwijl de recessie in bepaalde sectoren (m.n. bouw, grondstoffen en auto-industrie) ernstige gevolgen heeft voor bedrijven en daarmee voor de werkgelegenheid, hebben de EU-lidstaten vooralsnog de verleiding weerstaan om massaal te vervallen in ‘economisch nationalisme’ en protectionistische reflexen. Vrijwel alle lidstaten treffen maatregelen die een verdieping van de economische neergang moeten voorkomen en ervoor moeten zorgen dat Europa sterker uit de crisis komt. Het is van groot belang dat alle lidstaten bij het ontwerpen van steunmaatregelen zorgvuldig verstoring van de concurrentieverhoudingen trachten te voorkomen en de maatregelen ter beoordeling voorleggen aan de Europese Commissie. De Commissie zal de diverse steunplannen steeds toetsen aan de regels van de interne markt, waaronder de (aangepaste) staatssteunregels.
Nederland onderschrijft de noodzaak voor regelmatig overleg en coördinatie van nationale steunmaatregelen. Binnen de gemeenschappelijk overeengekomen kaders zal iedere lidstaat een op de eigen situatie toegesneden pakket maatregelen moeten kunnen nemen. Nederland zal de evaluaties van de nationale steunpakketten door de Commissie nauwlettend volgen. Immers, een gelijk speelveld heeft de EU veel gebracht en blijft ook in deze tijden een belangrijk uitgangspunt voor herstel. Van belang blijft ook dat lidstaten aandacht houden voor de budgettaire implicaties van steunmaatregelen en op middellangetermijn terugkeren naar gezonde begrotingskaders.
Meer in algemene zin is het voor Nederland van groot belang om juist in tijden van economische crisis de fundamenten van de interne markt en het staatssteunkader te beschermen. Een open en goed functionerende interne markt kan een sleutelrol vervullen bij het opvangen van de effecten van de crisis en ten behoeve van het economische herstel. Lidstaten moeten daarom waakzaam blijven en de druk moet blijven bestaan om geen acties te ondernemen die de interne markt verstoren. Ook in mondiaal verband dient te worden gewaakt voor protectionistische tendensen. Nederland ondersteunt hier de inzet van de Commissie om namens de EU in WTO-kader het behoud van open markten te waarborgen.
Mogelijk zal ook gesproken worden over het uit de EU-begroting te financieren stimuleringspakket voor energie en breedband-internet. Nederland hecht hierbij aan respectering van de afgesproken budgettaire spelregels.
Werkgelegenheid
Tijdens de informele bijeenkomst zal tevens gesproken worden over werkgelegenheid en de sociale dimensie van de economische crisis. Waarschijnlijk zal daarbij kort vooruitgeblikt worden op de ingelaste Europese Top in mei. Commissievoorzitter Barroso heeft bij de aankondiging van deze ‘Jobs Summit’ aangegeven wat volgens hem de belangrijkste speerpunten zijn, namelijk (i) mensen aan het werk houden, (ii) in geval van baanverlies die mensen zo spoedig mogelijk weer aan de slag krijgen (“van werk naar werk”), en (iii) jongeren aan het werk krijgen. De agenda voor de bijeenkomst zal op later moment geconcretiseerd worden.
Voorbereiding G20-Top van 2 april 2009 in Londen
De ‘London Summit’ is een vervolg op de G20-Top die vorig jaar november in Washington plaatsvond. Destijds werd op mondiaal niveau overleg gevoerd om te komen tot een gemeenschappelijke benadering bij de aanpak van de huidige financiële crisis. Tevens werd besproken hoe het internationale financiële systeem hervormd en versterkt kan worden om in de toekomst nieuwe crises zoveel mogelijk te voorkomen. Nederland zal, net als in Washington, deel nemen aan de London Summit. Voor een land met een open economie en met een relatief grote financiële sector is deelname aan dit mondiale overleg, en aan de Europese voorbereiding daarvan, van groot belang.
Voor de Londense Top, dat als thema “Stability, Growth, Jobs” heeft, is een viertal thema’s geïdentificeerd:
- Mondiale economische uitdagingen, waarbij ook speciale aandacht voor de armste landen en de onderhandelingen over een internationaal klimaatakkoord;
- Financiële stabiliteit: meer transparantie en versterkte internationale samenwerking;
- Groei en banen: behoud van werkgelegenheid en het belang van een open mondiaal handelssysteem;
- Hervorming van Internationale Financiële Instellingen.
De voorbereiding van de London Summit verloopt langs verschillende sporen. Zo worden de afspraken die in Washington zijn gemaakt in een aantal werkgroepen uitgewerkt. Daarnaast vindt medio maart een voorbereidende bijeenkomst van G20-ministers van Financiën plaats.
De Europese inzet wordt tijdens de aankomende informele bijeenkomst en tijdens de Voorjaarsraad voorbesproken. Daarnaast vond op 22 februari jl. in Berlijn een bijeenkomst van Europese leiders plaats. Aanwezig waren de regeringsleiders en ministers van Financiën van de landen die ook aan de London Summit zullen deelnemen: Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië, Spanje en Nederland. Tevens namen het Tsjechisch Voorzitterschap, de Europese Commissie, de Eurogroep-voorzitter en de Europese Centrale Bank deel aan het overleg.
In Berlijn zijn met succes eerste afspraken gemaakt over een eensgezinde Europese inzet voor de Londense Top. De gedeelde visie is dat de bijeenkomst moet leiden tot een aantal concrete afspraken over de aanpak van de financiële en economische crisis en voor de versterking van het internationale financiële systeem. Zo is meer regelgeving en toezicht nodig om de controle te vergroten op hedge funds, credit rating agencies, tax havens en het bonussen-beleid van financiële instellingen. Europa kan hier met concrete voorstellen het voortouw nemen. Ook zouden afspraken gemaakt moeten worden om de internationale kredietstromen, ook richting ontwikkelingslanden, weer op gang te brengen en wordt belang gehecht aan het beschikbaar stellen van extra middelen voor IMF-crisishulp. Ook werd nogmaals het belang van een doorbraak in de WTO Doha ronde en van het tegengaan van protectionisme onderstreept. Tot slot is gesproken over een initiatief van de Duitse bondskanselier Merkel om te komen tot een Handvest (“Charta”) voor duurzaam economisch beleid. Voor dit voorstel bestond veel steun en afgesproken is dat de Europese landen het initiatief in Londen onder de aandacht zullen brengen. De “Chair’s Summary” van de bijeenkomst in Berlijn is bijgevoegd.
Vermoedelijk zal bondskanselier Merkel tijdens de informele bijeenkomst verslag uitbrengen van de bijeenkomst in Berlijn en zal premier Brown een toelichting geven over de stand van zaken van de voorbereiding van de London Summit.