Verhagen opent tentoonstelling Go China! Assen Groningen
Gelegenheid:Excellenties, dames en heren,
Het is een hele eer voor mij om vanavond de opening te verrichten van Go China! Assen Groningen. Noord-Nederland staat dit jaar geheel in het teken van China. Bezoekers aan Go China! zullen zich niet alleen in fysieke zin verplaatsen, tussen Groningen en Assen, maar ook in meer overdrachtelijke zin.
Allereerst verplaatsen zij zich in de tijd – zo worden in Groningen bronzen meesterwerken gepresenteerd uit de 18e tot 3e eeuw voor Christus, afkomstig uit de collectie van het Shanghai Museum. Het Drents Museum toont de terracotta beelden uit het leger van Xi’an, die uit de derde eeuw voor Christus stammen. Ongetwijfeld zullen bezoekers hierbij een “historische sensatie” à la Johan Huizinga ondergaan. Moet u zich voorstellen: ruim tweeduizend jaar geleden vervaardigden 700.000 arbeiders een mausoleum voor de eerste Chinese keizer Qin, die China verenigde. Hij werd begraven in een heuse ondergrondse stad, met vele giften, waaronder ook vrouwen en bedienden, die hem moesten begeleiden naar het hiernamaals. Ongeveer 7.000 terracotta soldaten hielden de wacht. Het klinkt als een sprookje, maar het is echt gebeurd. Sinds de ontdekking in 1974 zijn zo’n 1.000 manshoge beelden blootgelegd, waarvan er veertien nu voor het eerst in Nederland te zien zijn. Het laat zich slechts raden welke schatten zich nog ondergronds bevinden. Deze voorwerpen uit vervlogen tijden roepen krachtige beelden op, die ons bewust maken van onze eigen tijd en onze plaats daar in. Daarvan gaat een groot relativerend vermogen uit, vind ik.
Later dit jaar zullen nog drie tentoonstellingen worden toegevoegd aan die in het Groninger Museum, die hedendaagse Chinese kunst zullen etaleren. De kunstenaar Ai Weiwei beleeft in Groningen zijn Nederlandse solo debuut. Iedereen kent hem inmiddels van het ontwerp van het Olympisch Stadion in Peking, dat prachtige vogelnest, waarvan we later dit jaar ongetwijfeld nog vele beelden zullen zien. Met deze vijf tentoonstellingen omspant Go China! Assen Groningen ruim vier millennia Chinese kunst. Een unieke introductie voor een breed publiek. Go China! maakt de Chinese cultuur in Nederland zichtbaar. Het ambitieuze project vergroot de bekendheid van China in Nederland en daarmee draagt het ook bij aan het begrip tussen Nederlanders en Chinezen.
Want als bezoeker verplaats je je immers ook in de kunstenaar, en wat zijn werk uitdraagt. Kunst doet ons de ogen openen voor elkaar. In deze tijd van globalisering en migratie is dat belangrijk: we leven niet op een eiland, maar maken deel uit van een dynamische wereldgemeenschap, waarbij we in onze directe leefomgeving met “ de onbekende ander” worden geconfronteerd. Dat kan buiten op straat zijn, op het werk, of in de virtuele realiteit van het Internet. Door elkaars kunstuitingen te ondergaan, leren we de ander kennen en krijgen we begrip voor elkaar. Ik vind dat een belangrijke functie van kunst, los van de esthetiek.
Dames en heren,
China mag zich verheugen in een grote belangstelling vanuit Nederland. Het land maakt een ongekende economische groei door. Veel Nederlandse bedrijven zien goede investeringsmogelijkheden. Ook de culturele betrekkingen tussen China en Nederland maken een bloeiperiode door. Er is steeds meer ruimte voor uitwisseling. Sinds 2005 geniet China prioriteitsstatus binnen het internationale cultuurbeleid. Het Nederlandse culturele veld heeft in China een netwerk van contacten aangeboord. Deze contacten hebben geleid tot samenwerking op tal van gebieden. Ik noem enkele bijzondere voorbeelden: Nederlandse experts restaureerden het schilderij van keizerin Cixi uit het zomerpaleis. Het portret zal omstreeks april worden overhandigd. En het Museum van Speelklok tot Pierement is deze maand begonnen aan de restauratie van klokken uit de Verboden Stad. Beide projecten voorzien in een actieve uitwisseling van Chinese en Nederlandse experts. Dat voegt veel toe.
Ook op het gebied van muziek en dans is een vruchtbare samenwerking ontstaan. Ik noem de succesvolle coöperatie tussen choreografe Anouk van Dijk en de Beijing Modern Dance Company. Zij traden afgelopen december in Nederland op en zetten in april hun tournee in China voort. Zowel het Rotterdams filharmonisch orkest als het Concertgebouw orkest spelen dit jaar in China.
In het Cobra Museum kon het publiek de afgelopen maanden al kennismaken met kunst van ruim veertig Chinese avant-garde kunstenaars. Ook het aantal galeries en kunsthandels die Chinese kunstenaars vertegenwoordigen neemt toe. En het Rotterdams filmfestival toonde deze week een selectie films van de Vierde Generatie Chinese regisseurs, die een indringend beeld opleveren van de Chinese samenleving.
Nederland hecht sterk aan culturele en artistieke autonomie, vrijheid en onafhankelijkheid. De Nederlandse overheid blijft daarom op afstand van kunst en cultuur. Ik ben blij dat ook in China meer ruimte ontstaat voor persoonlijke uitingen van kunstenaars. Deze toegenomen vrijheid hangt samen met een beleidsterrein dat mij nauw aan het hart gaat: dat van de mensenrechten. Ik heb onlangs een strategie gepresenteerd, waarin ik bevordering van het respect voor mensenrechten een centrale plaats heb gegeven in het buitenlands beleid. De mensenrechtendialoog maakt vast onderdeel uit van de veelzijdige betrekkingen die we met China onderhouden, zowel bilateraal als binnen de Europese Unie.
In het jaar dat de Olympische Spelen in Peking worden gehouden, weet China de ogen van de wereld op zich gericht. China is nu vanuit imago-overwegingen meer ontvankelijk voor boodschappen op het gebied van mensenrechten en daarop moet worden ingespeeld. De hoge economische groei leidt er toe dat China een zwaarder economisch en politiek gewicht in de wereld krijgt. Grote spelers hebben een voorbeeldfunctie. China neemt die verantwoordelijkheid ook steeds meer op. Ik denk dan aan Chinees engagement bij verschillende internationale vraagstukken zoals de situatie in Birma, Darfur en Noord-Korea, maar ook bij het energie- en klimaatvraagstuk. Respect voor mensenrechten hoort ook in dit rijtje thuis, en Nederland zal dan ook blijven aandringen – in een open, kritische en betrokken dialoog - op verdere verbeteringen op dit terrein. Ik betreur het dan ook dat de Chinese autoriteiten deze week Hu Jia, die zich inzet voor met HIV besmette Chinezen, en inmiddels ook symbool staat voor de vrijheid van het woord, onder arrest hebben geplaatst.
In de Chinese samenleving houden de ontwikkelingen pas met de snelle economische groei. Integratie in de wereldeconomie, toegenomen welvaart, toegenomen vrijheid, het levert voor kunstenaars nieuwe mogelijkheden op. Ik ben er dan ook van overtuigd dat we de komende tijd op cultureel gebied veel inspiratie uit China mogen verwachten. Go China! gunt ons nu al een blik.
Ik wil al degenen die betrokken zijn bij dit ambitieuze project, zowel aan Nederlandse als aan Chinese zijde, hartelijk danken voor hun inspanningen. Kees van Twist, van het Groninger Museum, Michel van Maarseveen, van het Drents Museum – dankzij jullie inspanningen haalt Noord-Nederland China op grootse wijze binnen! Natuurlijk ook een hartelijk woord van dank aan alle Chinese counterparts die ervoor hebben gezorgd dat Nederland dit jaar mag genieten van cultureel erfgoed uit de schatkamers van China.
Dames en heren,
We staan aan de vooravond van het Chinese Nieuwjaar. In China zelf leidt dat tot wat wel de grootste menselijke migratie ter wereld wordt genoemd: honderden miljoenen mensen reizen het land door op weg naar familie-bijeenkomsten. Dit jaar zorgen sneeuw en kou voor grote complicaties. Daarbij valt de relatief kleine verplaatsing van Groningen naar Assen absoluut in het niet!
Ik sluit af met u allen een heel voorspoedig Nieuwjaar te wensen, het jaar 4705 in de Chinese telling. En ik wens Go China! veel enthousiaste bezoekers.
Dank u wel.