Beantwoording vragen Van Gennip en Ferrier aan de minister van Buitenlandse Zaken over Zimbabwe
Graag bied ik u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door de leden Van Gennip en Ferrier (beiden CDA) over Zimbabwe. Deze vragen werden ingezonden op 14 december 2007 met kenmerk 2070806710.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
Antwoorden van de heer Verhagen, minister van Buitenlandse Zaken op vragen van de leden Van Gennip en Ferrier (beiden CDA) over Zimbabwe. (Ingezonden 14 december 2007)
Vraag 1
Klopt het dat er een overeenkomst is gesloten tussen de Zimbabwaanse president Mugabe en de oppositie om het Zimbabwaanse parlement uit te breiden van 120 naar 210 zetels en dat door deze maatregel zijn partij ZANU PF wordt verzekerd van een meerderheid? 1)
Antwoord
Op 21 september jl. heeft het parlement van Zimbabwe unaniem ingestemd met het zg. 18e amendement op de grondwet. Dit amendement voorziet in een beperking van de ambtstermijn van de president, uitbreiding van het aantal zetels in de Nationale Assemblee en de Senaat, een voorziening dat als de president overlijdt of aftreedt het parlement een opvolger kiest en de instelling van een mensenrechtencommissie. Beide facties van de oppositionele MDC hebben dit amendement gesteund als vertrouwenwekkende stap in het onderhandelingsproces tussen regering en oppositie. Dat proces wordt gefaciliteerd door president Mbeki van Zuid-Afrika en de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC). De kans dat de regeringspartij ZANU-PF de verkiezingen wint blijft overigens groot vanwege de verdeeldheid van de oppositie en de greep die president Mugabe nog altijd op de macht heeft.
Vraag 2
Klopt het ook dat de oppositiepartijen (eerder) hebben ingestemd met een grondwetswijziging waardoor het parlement een nieuwe president kan aanwijzen indien president Mugabe met pensioen gaat, in plaats van dat er nieuwe verkiezingen worden gehouden?
Antwoord
Zie antwoord op vraag 1.
Vraag 3
Hoe beoordeelt u deze wijzigingen?
Antwoord
De steun van de oppositie voor deze grondwetswijziging heeft bij maatschappelijke organisaties tot beroering en kritiek op de MDC geleid. Sommigen vrezen dat de oppositie hiermee dreigt ingekapseld te worden door ZANU-PF. In combinatie met van tijd tot tijd oplaaiende machtsstrijd binnen de oppositie, is hiermee de geloofwaardigheid van de MDC als alternatief voor de huidige regeringspartij afgenomen. Hoewel dit amendement op korte termijn de machtsbasis van de regeringspartij versterkt, kan dit het terugtreden van president Mugabe vergemakkelijken. Nederland volgt met andere leden van de diplomatieke gemeenschap in Harare deze ontwikkelingen behoedzaam en kritisch.
Vraag 4
Heeft u deze wijzigingen en de rol van de oppositie aan de orde gesteld in uw gesprek met vertegenwoordigers van de oppositie en van maatschappelijke organisaties uit Zimbabwe parallel aan de EU-Afrikatop op 8 en 9 december 2007? Wat was daarop de reactie van deze vertegenwoordigers?
Antwoord
In de contacten tussen de ambassade in Harare en vertegenwoordigers van de oppositie is hun steun aan deze grondwetswijziging aan de orde gekomen. Men realiseert zich dat men hiermee risico’s heeft genomen. Daarentegen werd het gezien als een noodzakelijke stap in het onderhandelingsproces. Hoewel dit proces tot enkele positieve resultaten, namelijk de aanpassing van repressieve wetgeving, heeft geleid, zal Nederland pas aanpassing van het EU-beleid voor Zimbabwe overwegen als dit leidt tot werkelijke veranderingen in het land. Overigens hebben vertegenwoordigers van de oppositie mij in Lissabon gevraagd pas sancties op te heffen als er daadwerkelijk verandering optreedt. De verk iezingen van 2008 zullen hiervoor een belangrijke toetssteen zijn.
Vraag 5
Op welke wijze gaat u concrete steun aanbieden ter versterking van de oppositie in Zimbabwe in aanloop naar de presidents- en parlementsverkiezingen in maart 2008?
Antwoord
De ambassade in Harare steunt maatschappelijke organisaties waaronder mensenrechtenactivisten in Zimbabwe. Onderdeel hiervan is steun aan lokale verkiezingswaarnemers en bewustwordingscampagnes voor kiezers. Mijn ministerie steunt niet direct individuele politieke partijen. Via de landenprogramma’s van het Nederlands Instituut voor Meerpartijen Democratie (NIMD) worden politieke partijen, waaronder de oppositie wel gesteund. Hierbij hecht ik erg aan het principe van inclusiviteit.
1) “In Zimbabwe, Mugabe set for political victory”, The Daily Telegraph (UK), 10 december 2007