Misbruik uitwonendenbeurs grootschaliger dan verwacht
Veel meer studenten in het hoger onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs blijken misbruik te maken van de uitwonendenbeurs dan was verwacht. In plaats van de eerder geschatte €27 miljoen schade per jaar, strijken studenten tussen de €40 en €55 miljoen per jaar ten onrechte op aan uitwonendenbeurs. Dat blijkt uit een tussenrapportage die staatssecretaris Zijlstra naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Zijlstra vindt dit misbruik 'zeer ongewenst'. 'Een strenge aanpak is daarom noodzakelijk om het misbruik terug te dringen. Dit wil ik voortvarend verder ter hand nemen.'
Uit proefprojecten die de afgelopen tijd zijn gehouden blijkt dat maar liefst 28% van de risicogroep ook daadwerkelijk sjoemelt. Zij zeggen dat ze op kamers zitten en ontvangen een uitwonendenbeurs terwijl ze nog bij hun ouders wonen en recht hebben op een thuiswonendenbeurs. Een uitwonendenbeurs is ongeveer €2000 per jaar hoger dan een thuiswonendenbeurs.
De afgelopen tijd zijn in Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Groningen, Twente, Almere en Noord-Holland-Noord pilots gehouden waarbij controleurs van de gemeente en de sociale recherche op huisbezoek zijn geweest bij studenten die in de risicogroep zitten. In totaal zijn ze bij duizend studenten langs de deur gegaan die voldoen aan een combinatie van bepaalde objectieve kenmerken, zoals leeftijd, onderwijssoort, woonsituatie, adres van de student zelf, dat van zijn ouders en van instelling waar hij staat ingeschreven.
Bijvoorbeeld: een student die staat ingeschreven aan een instelling in dezelfde plaats waar zijn ouders wonen maar een adres opgeeft 50 kilometer verderop loopt de kans in het risicoprofiel te passen. Hetzelfde geldt voor een student die op de dag na zijn achttiende verjaardag op zichzelf gaat wonen.
Adres Gemeentelijke Basisadministratie
Uit de pilots blijkt dat het misbruik nu nog vaak lastig te bewijzen is, omdat DUO moet aantonen dat een student bij zijn ouders woont. In het wetsvoorstel dat Zijlstra binnenkort naar de Tweede Kamer stuurt wordt die bewijslast lichter: DUO hoeft dan slechts nog aan te tonen dat een student niet woont op het adres waarop hij in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) staat ingeschreven. De student ontvangt slechts een uitwonendenbeurs als hij op het GBA-adres woont dat niet tevens het GBA-adres van de ouder(s) is.
Overtreedt hij deze voorwaarden, dan moet hij het teveel ontvangen bedrag terugbetalen plus een boete van 50%. Als hij daarna nog eens in de fout gaat, kan hij zijn recht op studiefinanciering verliezen en wordt er aangifte gedaan.
'Ik ben hier echt van geschrokken', aldus Zijlstra. 'Het misbruik is nog groter dan verwacht. Reden te meer om in te grijpen. Dat is ook in het belang van studenten, want zij zijn hiervan de dupe. Elke euro die bij sjoemelaars en fraudeurs terecht komt, kan immers niet worden gebruikt voor onderwijs.'