Toespraak Minister van Bijsterveldt bij bijeenkomst over homo-emancipatie Marokkaanse Nederlanders
De toespraak van Minister van Bijsterveldt bij de slotbijeenkomst ‘Op zoek naar balans’: homo-emancipatie van Marokkaanse Nederlanders in Utrecht op 30 januari 2012
Dames en heren,
Dank voor deze publicatie. Ik wil u om te beginnen een groot compliment maken. U heeft het thema homo-emancipatie openlijk bespreekbaar gemaakt binnen de Marokkaanse gemeenschap. En daarmee heeft u pionierswerk verricht. U heeft stilstaand water in beweging gebracht. Hulde.
Het SMN heeft vandaag, via lezingen en discussie zijn belangrijkste bevindingen met ons gedeeld. En zijn ambities voor de toekomst bekend gemaakt. Van bespreekbaar maken naar acceptatie is de bottom line.
En daarom wilt u, als eerste ambitie die ik noem, uw werkveld uitbreiden.Het SMN wil beter gaan samenwerken met de landelijke homobeweging en met de andere maatschappelijke organisaties, zoals scholen, de GGD en de gemeente. Heel verstandig. Tot nu toe vond het gesprek in kleine kring, vooral binnen de eigen gemeenschap plaats. Maar het gesprek moet gevoerd worden in alle publieke domeinen van de samenleving, wil de acceptatie breed tot stand komen.
Op straat, in de klas, in het bejaardentehuis of op het voetbalveld: daar ontmoeten homo’s en hetero’s elkaar en daar moeten gay-straight allianties een veilige plek creëren voor LHBT’ers. Een plek waar geweld ‘no go’ is en waar mensen elkaars verschillen in religie, afkomst en seksuele voorkeur respecteren.
Ik ondersteun dat als Minister van Emancipatie, ook de komende tijd. Ik wacht een concreet voorstel af.
Het klinkt overigens altijd zo makkelijk. Vredig samenleven en elkaars eigenheid en eigenaardigheid waarderen. Maar dat is het in praktijk helaas niet. Ook in Nederland kent de tolerantie en gelijkwaardigheid van homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders een relatief korte traditie.
Pas begin deze eeuw kwam er in de Nederlandse taal een neutraal woord voor homoseksualiteit.
Pas na de Tweede Wereldoorlog verscheen COC-oprichter Benno Premsela als allereerste homoseksueel zonder vermomming op televisie, om over zijn geaardheid te praten.
Nog maar tien jaar geleden stemde mijn eigen partij, met een grote religieuze achterban, nog overwegend tegen het homohuwelijk. Dat is nu heel anders. Homo’s en hetero’s zijn gelijkwaardig aan elkaar, bezetten beide hoge posities en da’s volstrekt normaal. En zo moet het ook gaan.
Het geeft aan dat we ook in Nederland van heel ver komen. Dat vraagt om respect voor het proces dat zich nu binnen de Marokkaanse gemeenschap afspeelt. Want hoe het proces ook verloopt: het is met homo-emancipatie niet anders dan met vrouwen-emancipatie, de strijd om gelijkwaardigheid van zwarten in Amerika of andere etnische minderheden: de geschiedenis geeft hen altijd gelijk. Homorechten zijn mensenrechten. En (zoals Hillary Clinton het onlangs zei tijdens een bijeenkomst van de Verenigde Naties) organisaties die zich daarvoor inzetten bevinden zich aan de ‘right side of history’.
In de inleiding van dit boekje haalt het SMN die mooie spreuk aan van Jalal ad-Din Rumi, een bekend mysticus uit de voormalig Persische wereld. Hij zegt: ‘Het is niet jouw taak om liefde te zoeken, maar om binnen jezelf alle barrières te zoeken en te vinden die je er tegen hebt opgebouwd.’ Dat gaat, in letterlijke zin over het vrijmaken van je liefde voor god. Maar in deze context gaat het natuurlijk ook over de weerstanden die u tegenkwam en die binnen de Marokkaanse gemeenschap moeten worden overwonnen.
Het SMN heeft veel inzicht gekregen in waar die knelpunten liggen. Mede daarom is het uw tweede ambitie om meer contact te zoeken met de religieuze organisaties in uw gemeenschap. Omdat u gemerkt heeft dat veel onbegrip over mensen met een andere geaardheid versterkt wordt door ideeën over ge- en verboden binnen de islam.
Sommige jongeren denken dat homoseksualiteit volgens de Islam simpelweg ‘haram’ is. Einde discussie. U merkte dat het heel goed werkte om mensen met kennis van de Koran, dat beeld te laten nuanceren. Door deze jongeren vragen te stellen als ‘Waarom zou een religie die hecht aan waarden als barmhartigheid en rechtvaardigheid, bepaalde gelovigen uitsluiten op grond van hun geaardheid?’ Of door ze te laten nadenken over de context waarin bepaalde passages zijn opgetekend. Soms een heel andere dan in deze tijd.
Dat ‘queer lezen’, oftewel tegenlezen, van de Koran, zoals de Zuid-Afrikaanse imam Muhsin Hendricks dat noemt, is een belangrijk wapen tegen intolerantie. En daar kan de Marokkaanse geloofsgemeenschap zeker een rol in vervullen.
Een mooie bijvangst is dat het ook de beelden van sommige Nederlanders kan helpen bijstellen. Toen het COC de roze imam uit Zuid Afrika naar Nederland haalde, werd in de pers vooral de weerstand daartegen belicht vanuit de Marokkaanse gemeenschap in Nederland. Maar dat het Nederlandse imams inspireerde om zich open uit te spreken voor acceptatie van homo’s in de eigen gemeenschap, wist niemand. Dat is hartstikke jammer.
Vorig jaar sprak de Christelijke gemeenschap in Nederland zich met een gezamenlijk statement uit met een verklaring die geweld tegen anders-geaarden unaniem afkeurt. Zouden Nederlandse imams zich niet op dezelfde manier willen uitspreken tegen het gebruik van geweld richting LHBT’ers?
Zou het niet fantastisch zijn om dat zichtbaar te maken richting de Nederlandse samenleving?
Brengt me op uw laatste ambitie voor de toekomst. U wil meer ‘changemakers’ inzetten die zich binnen de gemeenschap helder en zichtbaar uitspreken voor tolerantie en acceptatie ten aanzien van LHBT’ers en tegen geweld. Ook dat lijkt me heel belangrijk.
Mensen uit eigen kring die gewaardeerd en bewonderd worden, kunnen de zaak soms scherper en harder stellen dan mensen erbuiten. Leeftijdgenoten met aanzien maken meer indruk op hun leeftijdgenoten dan witte bestuurders. Marokkaans Nederlandse homo’s en lesbiennes geven een herkenbaar gezicht aan iets wat anders onbekend en onbemind kan blijven.
Een aantal van u is hier aanwezig en spreekt zich duidelijk uit. Dat is heel erg belangrijk. Misschien voelt niet iedereen zich volledig thuis bij de Nederlandse openheid in dit opzicht. Maar bedenk óók dat iedereen emancipatiebeweging zijn ‘gezichten’ nodig heeft. Denk aan Martin Luther King. Denk aan Aletta Jacobs, een beroemde Nederlandse feministe die als eerste vrouw in ons land ging studeren aan de universiteit. Denk aan Jos Brink, de helaas overleden televisiepresentator, homo en belijdend christen.
Zulke iconen zijn echt nodig in werelden waar te weinig plaats lijkt te zijn voor mensen met een andere geaardheid.
Natuurlijk heeft iedereen een vrije, individuele keuze in hoe hij of zij zijn seksualiteit wil beleven. Maar als die keuze is ingegeven door angst voor geweld, door sociale druk, door ongeschreven maar dwingende wetten, dan is het emancipatieproces daar niet mee gediend.
In het Arabisch – laat staan in het Berbers – bestaat er op dit moment nog geen algemeen gangbaar woord voor homoseksueel, behalve een scheldwoord. Dat moet veranderen.
Dames en heren,
Ik zei aan het begin al: het SMN heeft stilstaand water in beweging gebracht. Nu komt het erop aan die rivier breder te maken en de stroom sterker. Nog meer barrières te slechten, waar Roemi het over had. Als Christen, gelovig mens lees ik vaak de Bijbel. Ook daarin staan vele regels en wetten, maar één uitspraak uit het Nieuwe Testament, uit het boek Romeinen, is mij heel dierbaar. Dat is de uitspraak dat de liefde de vervulling van de wet is.
Ik lees dat als volgt: iedereen, dus ook homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, biseksuelen en transgenders, hebben het volste recht om in alle vrijheid en veiligheid lief te hebben. Dat is voor ons, voor alle groepen binnen de samenleving een opdracht. Laten we die opdracht met elkaar waar maken!