Persconferentie na de ministerraad, 16 mei 2012

Mediatekst | 16-05-2012

INLEIDEND STATEMENT
Om te beginnen ben ik natuurlijk erg blij dat de 5 Kamerfracties er vannacht in geslaagd zijn om het begrotingsakkoord helemaal af te ronden. Zij hebben een aantal weken geleden de verantwoordelijkheid genomen om tot dit historische akkoord te komen. Het wordt daarmee mogelijk om het tekort terug te brengen naar de 3% en we houden daarmee, ondanks de tegenvallende economische ontwikkelingen toch het huishoudboekje op orde. We hebben het vanmorgen ook besproken in de ministerraad en het gaat nu naar het Centraal Planbureau. Die zal de voorstellen uiteraard betrekken bij haar reguliere raming die dadelijk verschijnt. En die raming komt dan in juni beschikbaar. En de voorstellen zullen door het kabinet zelf worden verwerkt in de Voorjaarsnota die we eind mei naar de Kamer sturen.

Inmiddels is het kabinet natuurlijk volop bezig met de uitvoering van het begrotingsakkoord. En wat dat betreft wil ik wel iets zeggen over het koopkrachtbeeld. Wie vanochtend de voorpagina van een landelijke ochtendkrant las, kreeg uit de berekeningen van de MHP de indruk dat er grootschalig koopkrachtverlies zou ontstaan. Natuurlijk is het zo dat het koopkrachtbeeld over de hele linie negatief is, maar het beeld is echt minder negatief dan nu wordt beweerd. Er is door de 5 partijen uiterste inspanning geleverd om te komen tot een evenwichtig koopkrachtbeeld, maar er zitten ook evidente onjuiste feiten in de berekeningen van de MHP. Zij hebben bijvoorbeeld de BTW-verhoging en de inflatie bij elkaar opgeteld. Ja, dan gaat het natuurlijk mis. En daarnaast zijn de koopkrachtverzachtende maatregelen, die ook tot vannacht 2 uur aangebracht zijn, zijn niet in de berekeningen verwerkt.

Vandaag is het Verantwoordingsdag. De Jager heeft de stukken aangeboden aan de Kamer. We hebben hard gewerkt als kabinet aan het op orde brengen van de overheidsfinanciën. Tegelijkertijd ook het veiliger maken van Nederland en een fatsoenlijk migratiebeleid. In het Financieel Jaarverslag en de departementale stukken legt het kabinet nu verantwoording af over alles wat we in het afgelopen jaar hebben gedaan. In dat jaar kregen we ook te maken met tegenvallende economische cijfers en ik ben dan ook extra blij dat, ondanks die tegenvallende economische cijfers, die natuurlijk slecht nieuws waren, dat we er in geslaagd zijn om de voorgenomen besparingen van € 2,8 miljard geheel te realiseren. En ook op andere terreinen zoals de veiligheid en immigratie en de economische structuurversterking zijn belangrijke stappen gezet in 2011. Ik zie uit naar het debat met de Tweede Kamer volgende week donderdag over deze stukken.

Daarnaast hebben we in de ministerraad gesproken over de nadere uitwerking van de stroomlijning van de toelatingsprocedures voor asielzoekers. Daar zal minister Leers volgende week een brief over sturen en de grote lijn is dat voortaan bij een eerste asielaanvraag alle relevante elementen moeten worden getoetst, zodat eventuele vervolgaanvragen binnen 1 dag afgehandeld kunnen worden. En daarmee is het ook mogelijk om te komen tot zorgvuldig opgebouwde dossiers en dat leidt tot het tegengaan van stapeling van onnodige procedures. En dat past weer binnen het streven van het kabinet om bij het asielbeleid te komen tot duidelijkheid voor alle betrokkenen.

Dit weekend neem ik samen met ministers Rosenthal en Hillen deel aan de NAVO-top in Chicago. We spreken daar onder meer over de samenwerking tussen de NAVO en andere landen, maar vooral ook over de samenwerking binnen de NAVO. De vraag hoe we dat slimmer kunnen doen, hoe we dat handiger kunnen hoe, hoe we dat binnen de financiële grenzen kunnen doen en misschien zie ik u daar nog, en zo niet dan wens ik u een fantastisch Hemelvaartsweekend.

WESTER
Meneer Rutte, natuurlijk gaat de verkiezingscampagne straks over veel meer dan alleen dit akkoord en misschien wilt u met het VVD-programma in handen wel verder gaan, maar gezien uw enthousiasme wat nu de vijf partijen bereikt hebben, want ik heb het u een paar weken geleden ook eerder gevraagd, toen liep u er wat omheen en bij weg, gaat u dit verdedigen in de campagne?

RUTTE
U stelt mij allerlei vragen als lijsttrekker van de VVD. Als ik die allemaal ga staan beantwoorden hier, dan heb ik een oneerlijk voordeel ten opzichte van lijsttrekkers van andere partijen die niet iedere vrijdag dit gesprek hebben en vervolgens door uw collega’s als Mingelen mogen worden geïnterviewd voor de televisie en collega’s als Vullings voor de radio. Dus ik probeer hier zoveel mogelijk weg te blijven van die rol. In algemene zin kan ik zeggen dat ik ervan uit ga dat alle partijen, in mijn rol als minister-president, dat zij staan voor dit akkoord, dat geldt natuurlijk ook voor mij, maar die verkiezingen gaan niet over 2013. Die verkiezingen gaan over de vraag hoe we de komende vijf jaar, als het kabinet de rit zou uitzitten, zijn de verkiezingen daarna in 2017, hoe dit land er uit ziet in 2017 en dat we perspectieven met elkaar aanbrengen voor 2020 en verder. Dat is echt een ander perspectief dan dat een jaar.

WESTER
Ja, maar verkiezingen, maakt u zich overigens geen zorgden over die andere lijsttrekkers, die komen uitvoerig aan bod bij ons. Natuurlijk gaan de verkiezingen over de komende jaren, tot, de komende vier jaar maar verkiezingen hebben ook altijd iets van verantwoording afleggen over wat er wel of niet gepresteerd is en daar hoort dit akkoord dan wel bij. En kiezers zullen dan toch ook uw partij daar op afrekenen, andere partijen die daaraan deelgenomen hebben, dus in die zin gaat u het wel verdedigen begrijp ik?

RUTTE
Als ik er vragen over krijg, uiteraard. Alleen ik ga zelf ervan uit dat die campagne over meer gaat dan 2013. Maar vanzelfsprekend is een akkoord dat gesloten is door de fractievoorzitters van die vijf partijen, ik ben zelf natuurlijk nauw betrokken geweest, De Jager vanuit het kabinet het meest zichtbaar, maar ook ministers Kamp, staatssecretaris Weekers, maar ook mevrouw Veldhuijzen, anderen in het kabinet zijn natuurlijk nauw betrokken geweest, de grote departementen die de grote chunks, de grote stukken moesten aandragen, sociale zekerheid, gezondheidszorg, dus uiteraard, anders zeg je er geen ja tegen.

WESTER
Heeft u al een beeld wanneer de plannen precies gepresenteerd gaan worden?

RUTTE
Het wordt nu uitgewerkt verder, dus de details in de teksten en dergelijke en dan is het streven om dat te presenteren rondom het afronden in het kabinet van de Voorjaarsnota, dus dat zou ergens eind volgende week, begin van de week daarop zijn, is mijn verwachting, maar helemaal zeker kan ik dat niet zeggen.

MEIJER
Als u als premier zo blij bent met dit akkoord, waarom bent u dan gisteren niet even wat handen gaan schudden?

RUTTE
Handen geschud, ik heb gisteren heel wat handen geschud, onder andere….

MEIJER
Maar bij de vijf partijen, om ze even te bedanken, omdat uw gezicht is gered, nu is dat akkoord er en u komt niet.

RUTTE
Ja, luister dat gaat over de rolverdeling. De rolverdeling is dat het Catshuis is mislukt, dat vervolgens de Kamer heeft gezegd: wij gaan nu het initiatief nemen, dat zijn deze vijf partijen, dat is spectaculair goed gelopen. Ik heb aan De Jager gevraagd, het gaat over 2013, begroting 2013, zorg ervoor dat wij van het kabinet via jou (onverstaanbaar, red.), dat is ook spectaculair goed gegaan en de vijf partijen weten hoe blij ik ben, daar hoef ik niet nog eens voor in beeld te komen met handen schudden.

MEIJER
Er was wat verwarring over, want u zou wel gaan, althans bij de partijen stond in de agenda dat u wel zou komen en u kwam niet.

RUTTE
Dat is een ander punt. Er was een afspraak onderling gemaakt van moeten wij nog praten over de wijze van presenteren. Dat zou plaatsvinden voordat de onderhandelingen zouden worden afgerond, dus er was verwarring over de vraag of ik aanwezig zou zijn bij een gesprek in de namiddag van gisteren, dus niet ’s nachts om 1 uur, maar in de namiddag. En daarvan hebben we gezegd, het is veel praktischer als we eerst de onderhandelingen afronden en dan gaan nadenken, je moet eerst de vogel schieten, de beer schieten, voordat je de huid gaat verkopen.

MEIJER
Maar ik kan nog wel een andere reden bedenken waarom u niet zou willen gaan, er hangen daar D66 vlaggen, u loopt daar de kans om gezien te worden met Jolande Sap van GroenLinks, heeft dat meegespeeld (…)?

RUTTE
Nee, nee, ik vind D66 niet het mooiste logo, maar dat is geen reden om niet te verschijnen.

DE ZOETEN (NIEUWSUUR)
(..) Bent u nu echt zo blij met dit akkoord?

RUTTE
Ja, laat ik een paar redenen zeggen. Je ziet in Europa op dit moment dat er heel wat aan de hand is. kijk, wij vinden dit belangrijk dat andere landen zich aan die begrotingsdiscipline houden. Als Nederland dat niet zou doen, dan zou het ook in andere landen natuurlijk kunnen leiden dat men zegt: ach, het is minder belangrijk, Nederland, toch echt een land dat zich altijd probeert te houden aan begrotingsdiscipline doet het ook niet, waarom zouden wij ons dan houden aan die moeilijke maatregelen.

DE ZOETEN
Maar begrotingsdiscipline is dan een doel op zich, de manier waarop dat behaald wordt is minder relevant?

RUTTE
Beide relevant (…). Belangrijk is begrotingsdiscipline, belangrijk is dat je dat doet op een manier dat je natuurlijk ook probeert de economie op lange termijn te versterken, zoals dat nu gebeurt. We weten de BTW-verhoging is geen leuke, maar BTW is veel minder verstorend voor de economie dan de inkomensbelasting, we hebben nu de ruimte om zelfs volgend jaar al in de sfeer van de inkomstenbelasting maatregelen te nemen…

DE ZOETEN
Maar hoe zit dat op andere punten? De jaloeziebelasting, het belasten van kilometervergoeding, de hypotheekrenteaanpak, die BTW-verhoging. Het lijkt er toch op dat uw partij, de VVD, het meest heeft ingeleverd bij deze onderhandelingen.

RUTTE
Nee, dat ben ik echt niet met u eens. Volgens mij is het een pakket wat voor alle partijen positieve elementen heeft en minder positieve elementen. Neem bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek, ik ben blij dat die gewoon in stand blijft, dat we ook van bestaande gevallen afblijven, maar tegelijkertijd moet je gewoon erkennen dat er in de afgelopen 1,5 jaar echt iets in Nederland is veranderd, in de huizenmarkt (…). Er is echt een probleem in de huizenmarkt, een probleem met oplopende schulden en ik vind het dus echt redelijk dat je zegt: die hypotheekrenteaftrek moet zo gebouwd worden dat je hem houdt, dat je mensen wel stimuleert om mensen echt aan bezitsvorming te doen, dus dat in een aantal jaren dat huis ook echt jouw huis wordt, dat het aan je toekomt. Van bestaande gevallen blijven we af. En daarmee bereik je een aantal dingen, daarmee bereik je dus dat je die aftrek houdt, daarmee bereik je dat bezitvorming meer gestimuleerd wordt, maar je zorgt er ook voor dat op termijn die grote schuldpositie in Nederland kleiner wordt. En dat is echt van belang, ook iets wat de internationale markten in het vizier hebben en waarvan men nu zegt: het is heel goed dat Nederland dat aanpakt.

DE ZOETEN
Dan noem ik toch ook even de huiskrant van de VVD die vandaag in het commentaar schreef, De Telegraaf, ‘het is met name de VVD die de belangen van haar achterban heeft uitgeleverd aan haar nieuwe linkse vrienden’.

RUTTE
Hmm. Nee. En dat doen ze deels gebaseerd natuurlijk op de cijfers van het MHP, daarom heb ik net daar ook even iets over gezegd dat die cijfers niet kloppen. Binnenkort zullen die koopkrachtcijfers wel naar buiten komen en dan zal blijken dat dat beeld eens tuk minder negatief is dan de MHP vanmorgen via De Telegraaf ons liet weten.

DE ZOETEN
Dit is een akkoord waar u ook als VVD’er trots op bent?

RUTTE
Ja, omdat het natuurlijk geven en nemen is. niet alles is leuk wat er in staat. Maar als je het van belang vindt om de overheidsfinanciën op orde te brengen, als de partner met wie we dat deden op het laatste moment wegloopt andere partijen bereid zijn die verantwoordelijkheid wel te nemen, in dit geval CU, D66 en GL en uiteraard VVD en CDA, ook in het Catshuisakkoord is het onvermijdelijk, dat is een van de verwijten die dan gemaakt wordt, dat er lastenverzwaring is. Als je zo’n groot bedrag in het eerste jaar moet vinden, zullen alle economen ook zeggen: dan kun je niet alleen bezuinigen, dan zul je altijd een mix hebben van grofweg tweederde lastenverzwaring, een derde bezuinigen. In de jaren daarna zie je dat dat heel snel terugloopt, kijk maar naar de Catshuiscijfers, dan zie je dat de verhouding wordt tweederde bezuinigen en een derde lastenverzwaring. En het is van het allergrootste belang dat we internationaal en nationaal de rekening van de crisis niet doorschuiven naar volgende generaties.

DE ZOETEN
Dat is niet slikken of stikken voor de VVD, waarbij de VVD wel erg veel heeft moeten slikken?

RUTTE
Nee, oprecht niet, nee.

BERGHUIS (RTL NIEUWS)
Nog even over de koopkracht. Het is een stuk minder erg dan de MHP zegt, hoe ziet het er ongeveer uit, waar moeten we ongeveer aan denken?

RUTTE
Nou, de cijfers komen allemaal te zijner tijd natuurlijk naar buiten, maar de eerste berekeningen die wij hebben, laten echt een beter beeld zien. Ik had een paar redenen die ik noemde, heeft overigens ook te maken met de wijze waarop de MHP het reiskostenforfait doorrekent in het koopkrachtdeel en de aannames die ze daarbij doen. Maar de precieze cijfers komen natuurlijk bij de Voorjaarsnota.

BERGHUIS
U kent ze al, kunt u er iets meer over zeggen?

RUTTE
Nee, het lijkt me beter dat het uitwerken van het een en ander en ook het presenteren van de koopkrachtbeelden gebeurt op het moment dat die er ook echt zijn.

BERGHUIS
Nu zijn die berekeningen van het CPB over het Catshuisakkoord, die zijn bekend. Daar zat ook een koopkrachtbeeld bij. Is het beter of slechter dan het beeld van het Catshuis, kunt u daar iets over zeggen?

RUTTE
Kijk, in het Cathuis was het niet klaar, dus het koopkrachtbeeld van het Catshuis dat zouden we vergaand verbeteren met het miljard dat nog over was, de richting op die door de PVV gewenst werd, ondanks het feit dat we dat deden toch wegliep, was een laatste wens in die gesprekken. En daarmee is het ook niet vergelijkbaar, want daarmee heb je dus twee beelden van het Catshuis, het beeld van het CPB na doorrekening van alle plannen en het beeld wat het geweest zou zijn, zouden wij die 1,2 miljard die we extra hadden hebben kunnen verwerken in het koopkrachtbeeld en dat moet je dan afzetten tegen dit verhaal, wat ook nog niet helemaal (onverstaanbaar, red.) is, want je moet de laatste maatregelen nog finetunen. Maar wat de MHP vanmorgen doet is echt een veel te hysterisch beeld neerzetten.

BERGHUIS
Oké, maar dan was dus die koopkrachtberekeningen van het Catshuisakkoord dat waren dus worst case berekeningen, omdat er nog 1,2 miljard (onverstaanbaar, red.) kon worden aan koopkrachtreparatie. Mijn vraag is eigenlijk heel simpel: uitgaande van dat worst case scenario, hoe verhouden dan de koopkrachtcijfers van dit akkoord zich tot die van het Catshuisakkoord?

RUTTE
Ja, maar dat zal echt moeten blijken als alle afspraken in detail zijn uitgewerkt. Wat je nu alleen kunt doen - want zover is het gewoon nog niet - kunt doen op basis van de grote blokken die er nu liggen, is vaststellen wat daarvan grofweg het koopkrachteffect is en dat is echt een stuk minder negatief dan de MHP dat ziet.

BERGHUIS
Oké, maar concludeert u dan, want u kent ze dus nog niet, want dat komt allemaal nog, nu concludeert u dus op basis van de redenering dat er fouten zitten in de MHP-berekeningen.

RUTTE
Maar ook op basis natuurlijk van de inzichten die we krijgen wat de koopkrachteffecten zijn van allerlei onderscheiden maatregelen die er nu inzitten. Dus deels zijn het inderdaad fouten bij de MHP, zoals het dubbeltellen van BTW en inflatie. Nou dan heb je nogal een flinke, en fouten die er gemaakt zijn in de aannames in het reiskostenforfait. Maar deels ook op basis van de concrete resultaten van de inschatting van het koopkrachtbeeld van dit pakket, vanwege het feit dat concrete maatregelen natuurlijk zijn doorgerekend.

BERGHUIS
Kunt u dan iets zeggen over de verdeling van de koopkrachteffecten over de verschillende inkomensgroepen?

RUTTE
Evenwichtig.

BERGHUIS
Evenwichtig. Dus qua percentage gaat iedereen er ongeveer evenveel op achteruit.

RUTTE
Het is evenwichtig, maar ik ga er nu verder geen uitspraken over doen, maar als je zo inschat wat er ongeveer ligt, dan moet je zeggen dat er een evenwichtig beeld ligt.

VERBEEK (BNR)
Er gaan in de Kamer stemmen op om het debat, het geplande debat en de stemming over het Europese noodfonds ESM uit te stellen tot na de verkiezingen. Is dat verantwoord?

RUTTE
Lijkt me onverstandig. Lijkt me goed dat Nederland duidelijkheid geeft, omdat die firewall, dus die stevige buffer tegen grote problemen die zich zouden kunnen voordoen in Europa, dat die firewall er is.

VERBEEK
Maar je kunt ook zeggen: het is misschien juist verantwoord om het oordeel daarover aan de kiezer over te laten en dus inderdaad na 12 september te behandelen.

RUTTE
Het lijkt me erg belangrijk dat we dat nu doen, omdat op dit moment er van alles speelt in Europa en het van belang is dat we vertrouwenwekkend een gemeenschappelijk signaal geven.

VERBEEK
Maar u vindt niet dat zo’n soevereiniteitsoverdracht voorgelegd moet worden aan de kiezer?

RUTTE
Dit is geen soevereiniteitsoverdracht.

VERBEEK
Waarom niet?

RUTTE
Waarom wel?

VERBEEK
Nou ja, omdat je dus meer macht bij Brussel legt over de besteding van die gelden die daar in dat structurele fonds neergelegd worden door de afzonderlijke lidstaten.

RUTTE
Luister, we hebben gewoon in Europa een gemeenschappelijke munt en daar horen bepaalde afspraken bij en dit valt allemaal binnen de gemeenschappelijke afspraken, hier wordt geen nieuwe soevereiniteit overgedragen.

VERBEEK
Maar het gaat wel om de democratische controle over de besteding van de gelden uit dat fonds (…) waarvan ook de Rekenkamer zegt: daar zitten democratische gaten in.

RUTTE
Nou, daar ben ik het echt niet mee eens. De hele aanpak, zowel van het EFSF als van het permanente noodfonds is zodanig dat daar maximale politieke beïnvloeding is, maar niet als de nood aan de man is, als de brandweerwagen uitrukt gaat niet de democratie zich er ook nog op dat moment mee bemoeien. Maar de hele regelgeving en alles, het feit dat het ook hier aan het parlement wordt voorgelegd, staat allemaal onder democratische controle.

VERBEEK
Kan dat eigenlijk, uitstel van het debat en de stemmingen tot na de zomer, want er zijn afspraken natuurlijk met de EU gemaakt, met de andere eurolanden wanneer dat allemaal ingaat, behandeling in de Tweede Kamer, Eerste Kamer, et cetera. Kan het, procedureel?

RUTTE
Allemaal ongelukkig omdat het allemaal signalen zijn dat er in Europa een gebrek aan stevigheid is in het opwerpen van die dammen en de grote meerwaarde van alles wat er is gebeurd na 2010 is dat we inmiddels de banken hebben geherkapitaliseerd, dat we het EFSF hebben, dat er in Spanje en Italië regeringen zijn aangetreden die echt bezig zijn grote bezuinigingen door te voeren die nodig zijn, dat Portugal, Ierland allebei van de rand van de afgrond zijn weggetrokken gelukkig. Er zijn nu nieuwe problemen in Griekenland vanwege de uitslag van de laatste verkiezingen en de naderende volgende verkiezingen. Het is echt van belang dat we in Europa laten zien dat de genomen besluiten goed worden uitgevoerd in het belang van stabiliteit.

BREEDVELD (RADIO 1)
De begroting van volgend jaar lijkt gered, althans na tevredenheid van een vijftal partijen, hoe verhoudt zich dat tot de politieke onzekerheid in Griekenland.

RUTTE
Die is er niet door veroorzaakt in ieder geval.

BREEDVELD
Nee, maar die kan natuurlijk wel grote gevolgen hebben voor ook, nou ja economische gevolgen in Europees verband en dus ook voor de Nederlandse begroting, dus vandaar mijn vraag. Maakt u zich daar zorgen over?

RUTTE
Ik ben niet zo van de afdeling zorgen, ik ben van de afdeling maatregelen nemen en actie nemen. Iedereen die zich maar zorgen maakt, daar kom je niet veel verder mee.

BREEDVELD
Welke maatregelen heeft u in gedachten dan?

RUTTE
Nou bijvoorbeeld wat ik net aan uw collega schets, het feit dat we als Nederland een consequente Europapolitiek voeren al twee jaar lang, waarbij we pleiten voor strikte voorwaarden voor steunpakketten. Nou dat heeft goede resultaten gehad in Ierland en Portugal, die landen staan niet meer aan de rand van de afgrond. Misschien kunnen ze die afgrond nog wel zien, maar ze kijken er niet meer in, ze staan er een stuk vandaan, ze staan op veilige grond. Het heeft geleid tot nieuwe regeringen in landen als Italië en Spanje. Nou, ik heb al die voorbeelden genoemd. We hebben vorig jaar september onze opvattingen gegeven over de rol van de Commissie en dat landen zich houden aan budgettaire doelstellingen, dat gebeurt nu ook. Dat is een wens van Nederland hè, die supercommissaris en alles wat er om heen zit, dat is onze Europapolitiek en die staat maar in een teken, namelijk niet constant zorgen maken, maar dingen doen, ervoor zorgen dat je dingen aanpakt.

BREEDVELD
Dat is gebeurd, ook in het geval van Griekenland, daar zijn miljardenleningen naartoe gegaan en daar moeten in juni weer opnieuw honderden miljarden naartoe, terwijl daar dus een politieke situatie is ontstaan waarbij het steeds denkbaarder wordt dat zij zich niet aan de Europese eisen gaan houden als het gaat om bezuinigen. Wat betekent dat?

RUTTE
Nou, het volgende steunpakket voor Griekenland is natuurlijk conditioneel aan het naleven van alle afspraken. Dus dat pakket hangt nu en echt na verkiezingen zal moeten blijken of daar een regering aantreedt die bereid is die voorwaarden die de vorige regering heeft uitonderhandeld van Papademos, of die bereid is die te accepteren.

BREEDVELD
Dus is het niet ondenkbaar dat er dus een regering aantreedt die zegt van: nou, we trekken ons gewoon niet zoveel aan van de Europese eisen en dat dat wellicht leidt tot een uittreden uit de euro van Griekenland.

RUTTE
Ik help niet de stabiliteit in Europa door daar over de speculeren. Ik kan uw vraag beantwoorden, hoe kijk je aan tegen het steunpakket. Nou, het steunpakket is conditioneel aan het naleven van alle afspraken en het is nu aan de Grieken om daar besluiten over te nemen. Dat moet het Griekse parlementaire democratische stelstel doen. Alles daarna zijn als-dan vragen waarvan het beantwoorden of speculeren niet bijdraagt aan stabiliteit.

BREEDVELD
Maar u heeft eerder gezegd dat een eventueel uittreden van Griekenland uit de euro bij een faillissement van dat land desastreuze gevolgen zou hebben, ook voor de Nederlandse economie. Staat die uitspraak nog steeds?

RUTTE
Er is wat veranderd, dat heb ik net allemaal geschetst. Dit was 2010 en begin 2011, wat we gelukkig gedaan hebben in de tussentijd is maatregelen genomen. We hebben het EFSF opgericht, er is nu een permanent noodfonds, we hebben een fiscal compact, nu de regering in Spanje en Italië, we hebben de banken geherkapitaliseerd, Portugal en Ierland hebben noodzakelijke maatregelen genomen, dus er is heel veel gebeurd. En daarmee is dus de stevigheid van Europa om te kunnen omgaan met grote problemen in een lidstaat is enorm toegenomen.

BREEDVELD
Maar zijn daarmee de gevolgen nog altijd desastreus?

RUTTE
Ik schets u wat er is gebeurd, maar verder ga ik niet in op de als-dan vraag, want dan, nogmaals, dan draag ik niet bij aan de stabiliteit van Europa. Ik wil alleen zeggen dat Europa als geheel verstandige besluiten heeft genomen. Nederland heeft daar een belangrijke bijdrage aan geleverd, bijvoorbeeld met onze brief van begin september vorig jaar, maar ook onze as met Berlijn, onze goede contacten ook met niet-euro landen als Zweden en het Verenigd Koninkrijk, wat betreft de groeiagenda, om iedere keer vanuit een heel consequente visie onze Europapolitiek uit te voeren.

BREEDVELD
Maar het is evengoed heel reëel om een uittreden van Griekenland uit de euro, dan wel een faillissement van dat land onder ogen te zien en ik denk dat een hoop Nederlandse zich daar zorgen over maken in die zin dat het gevolgen heeft voor onze economie en dat we wellicht nog meer geld kwijt zijn daardoor.

RUTTE
Ja, nogmaals dat mensen zich er zorgen over maken, dat mag en begrijp ik (…). En ik schets u wat we allemaal al gedaan hebben en het nu verder speculeren over een mogelijk uittreden ja of nee draagt niet bij aan stabiliteit.

JONGEJAN (AD)
U zegt net dat het akkoord dat nu op tafel ligt een duidelijke VVD-signatuur ook heeft, maar welke is er nu beter, het Catshuis akkoord of wat er nu ligt?

RUTTE
Nou, dit akkoord is beter omdat het een akkoord is.

JONGEJAN
Inhoudelijk gezien?

RUTTE
Inhoudelijk zitten er plussen en minnen in beide. Vind ik zelf, vanuit mijn partijpolitieke opvatting. Maar daar sta ik hier niet voor, excuus, maar laat ik er een noemen. Ik ben blij dat in dit akkoord, dat is ook echt een wens natuurlijk van mijn partij en ook van het CDA, ontslagrecht, WW, dat dat wordt aangepakt. Ik ben blij dat de AOW, leeftijdsverhoging, sneller gaat, dat zijn zaken die in dit akkoord gerealiseerd zijn. Maar er zitten ook minpunten en het belangrijkste vind ik dat het er is. dat het acceptabel is, dat het evenwichtig is, dat GL tot en met VVD daar hun eer uit kunnen halen en in kunnen zoeken en dat we kunnen laten zien als Nederland dat we ons aan afspraken houden.

JONGEJAN
Wat is voor u de grootste inhoudelijke winst ten opzicht wat er een aantal weken geleden in het Catshuis…

RUTTE
Ik heb er een paar genoemd. U vraagt me steeds om als VVD te reageren en ik vind het een echt, en dat wil ik nog maar een keer zeggen, want we gaan het nog een paar weken hebben, een volstrekt oneerlijke positie, mijn collega lijsttrekkers hebben niet iedere vrijdag een persconferentie, hebben niet iedere vrijdag een NOS tv-gesprek en niet iedere vrijdag een NOS radio Met het Oog op Morgen radiogesprek, dus ik probeer er echt terughoudend in te zijn. Maar laat het vanuit de coalitie bekijken vanuit VVD en CDA, dan voel ik me al iets minder bezwaard. En dan noem ik u een paar terreinen. In de zorg zitten grote hervormingen dadelijk er in die ik heel belangrijk vind. Nou die zult u allemaal zien als ze naar buiten komen. Ik noemde al de AOW die versneld omhoog gaat. En het punt van ontslagrecht en WW waar dingen gaan gebeuren. Dat zijn verbeteringen.

MEIJER (VOLKSKRANT)
Hoe zeker is het dat die AOW versneld omhoog gaat, want ligt dit hele akkoord niet gewoon op 13 september weer in de prullenbak?

RUTTE
Nee, dat is de Roemerthese, die klopt niet. Dat heb ik ook in debat aan de heer Roemer uitgelegd, dat is nu de basis voor de begroting 2013 en dat betekent dat na de verkiezingen op 12 september al deze cijfers in alle basisaannames zitten van het CPB en dat een nieuw kabinet vanuit dit punt moet vertrekken. Dus als een nieuw kabinet iets wil terugdraaien dan moet je dus alternatieven aandragen en ik moet nog zien dat de SP in staat is om te zeggen: nou, als we nu niet de leeftijdsverhoging AOW willen waar gaan we dan die bezuinigingen zoeken, dan komen ze weer met die JSF aangezet. Ik wijs er nog maar een keer op, die hele JSF dat is ongeveer zes weken gezondheidszorg, daarmee kun je het niet vinden. Dus dat klinkt wel leuk die JSF, maar dat is niet een reëel alternatief voor dit soort grote besparingen.

MEIJER
Een paar maanden geleden een pensioenakkoord waar u toen ook heel blij mee was, nu dit akkoord, dan komen er zo meteen verkiezingen en dan komt er misschien een heel ander akkoord.

RUTTE
Het verschil is wel het pensioenakkoord dat er lag en dit akkoord als alternatief daarvan, natuurlijk kan een nieuw kabinet alternatieven doen, maar het is altijd vanuit dit pad, met dit als basis en dat betekent niet dat de SP vanuit een nulpunt kan beginnen, die moet beginnen met deze basis en als ze iets willen dan moeten ze alternatieven aandragen. En nogmaals, het enige alternatief dat ik uit die hoek hoor is de JSF en dat is zes weken gezondheidszorg.

OOMKES (TROUW)
(onverstaanbaar, red.)

RUTTE
Ik denk alle vijf de partijen, ik heb net een paar dingen genoemd die, even getriggerd, ga ik dan zeggen voor VVD en CDA pluspunten zijn, maar ik denk ook voor dat voor GL, D66 en CU er heel veel herkenbaars in zit. En het feit dat we met zijn allen laten zien naar de financiële markten, naar Nederland, dat de politiek in staat is dit soort grote problemen aan de pakken.

WESTER
Na 12 september zijn andere partijen, dan is dit de basis, willen ze wat veranderen, terugdraaien, dan moeten ze wat anders zoeken, maar dan kunnen als ze heel groot worden de PvdA en de SP zeggen: die 3% is voor ons niet heilig, dus we gaan helemaal geen alternatieven zoeken, we laten het tekort een beetje oplopen volgend jaar, dat roepen ze nu ook.

RUTTE
Nou dan moeten ze in ieder geval 1,2 miljard reserveren voor een grote boete uit Europa. En ze moeten heel veel geld reserveren voor oplopende rente uit de staatsschuld. Ik voorspel u dat die dan fors gaat stijgen. Op dit moment betalen we 1,97% gisteren,d at is de laagste rente over tienjaarsleningen sinds de Franse inval, sinds napoleon. Dat is een tijdje geleden alweer en die gaat heel fors oplopen. Daar kunnen ze voor kiezen maar dat lijkt me heel onverstandig.

WESTER
U gaat straks niet regeren in een coalitie die het tekort boven de 3% laat uitkomen.

RUTTE’
Nu gaat het over de coalitievorming en daarvan vind ik dat politieke leiders nu eerst met de pet in de hand naar de kiezers moeten en respectvol moeten vragen om steun en na de verkiezingen ga je dan kijken, als je al überhaupt de kans krijgt aan tafel te komen, en dat hoop ik natuurlijk van harte en ik hoop als grootste, maar dat gaan we allemaal afwachten na de verkiezingen wat de kiezer dan gezegd heeft en dan ga je zoeken naar combinaties van partijen met wie je het meeste van je programma kan realiseren.

WESTER
Ligt het voor de hand om dat met deze vijf partijen te doen?

RUTTE
En dat is allemaal vragen over de coalitievorming, echt dat komt na 12 september. Het is nu zaak om vanuit de politieke partijen, dat geldt ook voor het CDA, voor D66 en ongetwijfeld ook voor de SP en de PvdA, om vanuit de eigen kracht naar de kiezer te gaan en te zeggen: dit vinden wij van Nederland, dit is onze visie, geef ons een kans om de komende jaren het land te besturen.

VAN DER WULP (NOS)
(..) In de Tweede Kamer is vanochtend gebleken dat er geen meerderheid is voor het plan van Bleker met de Hedwigepolder, wat betekent dat volgens u?

RUTTE
De heer Bleker is spoorslags op mijn verzoek na het debat naar de ministerraad gekomen en hij heeft ons bijgepraat en we hebben afgesproken dat we de stemmingen afwachten op dinsdag. Er liggen verschillende moties, zowel over Bleker II, het plan zoals het er nu ligt, als over allerlei andere opties en we wachten die stemmingen af en zullen dan volgende week vrijdag als kabinet daarover besluiten.

VAN DER WULP
Sluit u uit dat de polder als geheel voor de verkiezingen onder water gaat?

RUTTE
Echt, eerst moeten we de stemming afwachten. Ik vind het ook heel onbeleefd om, als de Kamer een debat heeft gehad op basis van een kabinetsvoorstel en nog niet over die moties heeft kunnen stemmen, om daar dan alweer commentaar op te geven wat de mogelijke uitslag kan zijn.

VAN DER WULP
Het is inmiddels een flinke soap rond deze polder. Heeft u vandaag een boodschap aan de Zeeuwen die in onzekerheid zitten?

RUTTE
Nou de boodschap is dat het kabinet een voorstel heeft gedaan met steun van de Zeeuwse Staten, dat is het plan van Bleker. Met steun van de Zeeuwse politie. En we wachten nu af wat de Tweede Kamer daarover besluit volgende week, dan wel wat voor alternatieve opvattingen heeft.

VAN DER WULP
Eerder heeft u wel eens gezegd: als dit plan wordt afgewezen, dan vallen we terug op geheel onder water zetten, is dat waar de Zeeuwen zich klaar voor moeten maken?

RUTTE
U vraagt mij nu om commentaar te geven op een debat dat nog niet is afgerond, de stemmingen over de moties moeten nog plaatsvinden. Ik vind het in het verkeer tussen kabinet en Kamer niet correct om nu, het debat is net klaar, de stemmingen moeten nog plaatsvinden, daar antwoord op te geven.

VAN DER WULP
Nog een week.

RUTTE
Tien dagen.

MINGELEN
Nog even terug naar het akkoord. Wanneer u daar als premier ook zo positief over oordeelt, zou u dan als premier ook kunnen zeggen, of heeft de gedachte u wel eens bevangen dat het voor het land heel wat beter zou zijn geweest als u met deze prachtcombinatie al 1,5 jaar had kunnen regeren?

RUTTE
Ik kan daar van alles van vinden, maar als ik kijk naar de formatie van 2010, dan hebben wij verschillende varianten bekeken, van Paars+ variant met GL en natuurlijk is achter de schermen ook wel eens gesproken over deze combinatie, maar GL heeft zich steeds op het standpunt gesteld dat dat alleen kon als er duidelijk een breuk was met de PvdA. Die was er niet in de formatie van 2010, dus die hele variant is nooit onderzocht.

MINGELEN
Nee, maar (…) nu inmiddels blijkt wel te kunnen, vraag ik u als premier: vanuit het belang van het land geredeneerd, zou het niet beter zijn geweest als deze coalitie, die vijfpartijencoalitie, nu al 1,5 jaar zulk soort beleid had kunnen voeren, dan hadden we nu geen verkiezingen gehad.

RUTTE
De parlementaire geschiedenis laat iets anders zien, namelijk dat GL daar toen niet, überhaupt niet over wilde spreken. GL heeft zich op het standpunt gesteld na het vastlopen ook met de centrumrechtse onderhandelingen ook met de PVV aanvankelijk, met september, na de week van de deur en het vermoeden dat er drie dissidenten in het CDA waren heeft de PVV de onderhandelingen verlaten, dat heeft een weekend geduurd, opdat Klink had besloten zich niet meer verkiesbaar te stellen en er nog twee CDA-dissidenten waren, in die fase is natuurlijk gekeken, ook achter de schermen en deels ook in alle openheid, of deze variant zou kunnen. En GL heeft zich altijd op het standpunt gesteld toen, dat kan alleen als er een duidelijke breuk is met de PvdA.

MINGELEN
Nee, maar de (onverstaanbaar, red.) zijn wel duidelijk, maar het is meer de gedachte waarmee u zou kunnen rondlopen dat het jammer is dat dit niet al 1,5 jaar geleden had gekund.

RUTTE
Ik ben geen sportman die steeds denkt over: al of niet gewenst…

MINGELEN
Maar u bent premier van een land en u moet een land regeren en u zou kunnen denken, jammer dat dit niet al 1,5 jaar geleden mogelijk was…

RUTTE
Ik vond dat de onderhandelaars van mijn partij dat, gegeven het feit dat de PVV bereid was aan te treden en 24 zetels had gehaald en de grote winnaar van de verkiezingen was, dat het voor de hand lag als zij wilden delen in de macht om hen ook die kans te bieden. En helaas is gebleken na anderhalf jaar heel goed te hebben samengewerkt, dat zij op en cruciaal moment hun verantwoordelijkheid niet hebben genomen.

MINGELEN
Verloren tijd?

RUTTE
Nee, er is heel veel gebeurd in die anderhalf jaar. Heel veel gebeurd op het gebied van veiligheid, migratie, de bezuinigingen, het aanwakkeren van de economische groei, het hele bedrijfslevenbeleid, er is heel veel gebeurd. Maar we waren pas anderhalf jaar bezig en we hadden nog drie jaar te gaan.

VISCHJAGER
Muziek, en vooral piano heeft een nadeel dat nu de regering aan het terugtrekken is van subsidies en dergelijke, dat veel openbare ruimtes, die piano’s worden meer voor commerciële doeleinden gebruikt. Bent u het daarmee eens? Of vindt u dat dat andersom moet en zou u willen meewerken om die openbare ruimtes inderdaad openbaar te maken voor piano?

RUTTE
Oei.

VISCHJAGER
Een goede vraag.

RUTTE
Ik begrijp dat u de vraag goed vindt. Daar moeten we over door praten want ik begrijp niet helemaal wat voor openbare ruimtes dat zijn, maar ongetwijfeld heeft u daar concrete beelden bij.