Toespraak van minister-president Mark Rutte bij de herdenking van de ramp met MH17 in de Eerste Kamer

Toespraak | 09-09-2014

Mevrouw de voorzitter,

In de weken na 17 juli is vaak het beeld gebruikt van stoelen die plotseling leeg bleven, overal in ons land. Een van die stoelen staat in dit huis. Ook hier laat de ramp met vlucht MH17 een grote en tastbare leegte achter.

Willem Witteveen was voor velen op en rond het Binnenhof meer dan een collega. Hij was een zachtmoedig mens, oprecht geïnteresseerd en een erudiete wetenschapper met een onderzoekende geest. Dat maakte hem over partijgrenzen heen tot een vriend en vraagbaak. Uw woorden van zojuist, mevrouw de voorzitter, doen hem recht. Dit huis van reflectie was voor hem een thuis. Of zoals een goede vriend van hem schreef: de senaat was voor hem een 'ruimte om de geest te laten waaien'.

Willem Witteveen stond voor redelijkheid, beschaving en rechtsstatelijkheid. Het is een bizarre en intens droevige speling van het lot dat juist deze man, samen met zijn vrouw Lidwien en dochter Marit, het slachtoffer werd van een redeloze daad. Onze gedachten zijn allereerst bij zijn zoon, zijn vader en alle andere familieleden van hem en zijn vrouw. Maar Willem Witteveen zal ook in zijn partij, in deze Kamer en op veel andere plekken zeer worden gemist.

Mevrouw de voorzitter, hoe vaak  we de getallen ook noemen, de harde werkelijkheid van 17 juli blijft verbijsterend: 298 mensen die met één harde klap de dood vonden, onder wie 196 landgenoten. Het is bijna onmogelijk te bevatten wat er met je gebeurt wanneer je vader, kind, partner of beste vriend op deze abrupte manier uit het leven wordt gerukt. Als intens verdriet en wurgende onzekerheid via de wereldpolitiek je huis binnenkomen, is ineens alles anders en niets meer gewoon. Die pijn kan niemand wegnemen. Dat gemis kan niemand voor je dragen. Hooguit mogen we hopen dat de tijd littekens verzacht. Het thuis brengen van de slachtoffers en duidelijkheid over de toedracht kunnen daarbij helpen en ik herhaal hier nogmaals dat het kabinet alles op alles blijft zetten om nabestaanden zo snel mogelijk duidelijkheid te verschaffen.

Persoonlijk zal ik aan deze weken en maanden blijven terugdenken als een zomer van groot verdriet en intense emoties, maar ook als een periode van kracht en bewondering. Ik heb diep respect voor de nabestaanden, die in het oog van de storm hun verdriet en waardigheid voorrang gaven boven bitterheid en wraakzucht. Ik bewonder de onderzoekers en hulpverleners die onder de allermoeilijkste omstandigheden hun werk deden en doen. En ik ben trots op de betrokkenheid en saamhorigheid die zich direct na 17 juli meester maakte van ons land en die tot op de dag van vandaag voelbaar is. Ik weet dat nabestaanden zich hierdoor gesteund en getroost voelen.

Mevrouw de voorzitter,

Het boek van deze ramp is nog lang niet dicht en zal ook na de nationale herdenking op 10 november niet gesloten zijn. Daarvoor zijn de geslagen wonden te vers en het verdriet en het gemis te groot. Onze hoop ligt in de redelijkheid en compassie die Willem Witteveen ons heeft voorgeleefd. Laat ons daar als samenleving kracht uit putten. Ik wens iedereen die door deze ramp een geliefde moet missen heel veel sterkte toe.