Toespraak staatssecretaris Mansveld voor startbijeenkomst Omgevingsraad Schiphol

Toespraak | 02-02-2015

Dames en heren,
Vorig jaar was ik in Brazilië om te praten over samenwerking in de luchtvaart. Toen we aan het landen waren in Sao Paulo kon ik vanuit mijn raampje letterlijk door de ramen van de flats kijken. Ik kon zien wat ze aan het eten waren, wat ze dronken, en wat er op tv was!

U kunt zich voorstellen hoe mijn gesprekspartners reageerden toen ik uitlegde hoe wij in onze kleine ruimte het vliegen combineren met wonen, werken en recreëren. En dat we continue al die verschillende belangen afwegen met alle verschillende partijen aan één tafel. Dat zijn ze daar niet gewend.

Wat wij hier in Nederland doen, is allesbehalve vanzelfsprekend. Nederland is een land, maar als je het vergelijkt met New York en Sao Paulo, dan is ons land een ‘suburb-regio’. We mogen trots zijn op de grondige manier waarop wij hier economische ontwikkeling en leefbaarheid steeds afwegen.

(En ik weet dat niet iedereen even enthousiast is over het polderen, maar het is essentieel dat als we in zo’n kleine ruimte die verschillende functies willen blijven combineren, we ook de bereidheid moeten tonen en de verantwoordelijkheid moeten nemen om gezamenlijk deze functies op elkaar af te stemmen).

Dat proces van afwegen met alle partijen is een spannend proces, dat hebben we de afgelopen tijd ook gezien in de discussie over de groei van Schiphol en het gebruik van start- en landingsbanen.

En juist wanneer het spannend is, is het cruciaal dat we in gesprek blijven en de wil tonen om eruit te komen! Dat is de essentie van de Alderstafel en vanaf vandaag de Omgevingsraad. We kunnen deze belangrijke besluiten alleen nemen als iedereen z’n verantwoordelijkheid neemt voor het geheel en niet alleen gaat voor het eigen belang. Ik ben blij dat zowel de luchtvaartsector, de regionale bestuurders en de omwonenden ondanks alle verschillen elkaar in de ogen zijn blijven kijken. Het resultaat is dat er nu een breed gedragen advies ligt over de groei van Schiphol waarin alle belangen op een evenwichtige manier een plek hebben gekregen. Ik heb daarvoor veel waardering en ik zal het akkord goed bestuderen en mijn besluit hierover met de Tweede Kamer bespreken.

Natuurlijk wil ik ook altijd zelf in de praktijk waarnemen waar de discussie over gaat. Daarom ben ik vanmiddag op werkbezoek geweest in de gemeente Haarlemmermeer. Ik ben in Rijsenhout geweest waar plannen zijn om oude kassen om te vormen naar woningen. En ook ben ik in Hoofddorp-Noord geweest waar ik heb gesproken met bestuurders en bewoners over de plannen om op een oud bedrijventerrein woningen te bouwen.

Ik heb goed geluisterd. Er wordt in de regio uitgekeken naar een besluit over de ruimte voor dergelijke transformaties. Ik vind zorgvuldigheid hier essentieel. Mijn uitgangspunt is denk ik bekend: ik ben terughoudend met nieuwe woningen rond Schiphol. Ik zal dit alleen toestaan onder bepaalde voorwaarden.
En over deze voorwaarden voer ik momenteel de laatste gesprekken met mijn collega bewindslieden. Daarna zal ik spoedig een besluit nemen.

Het vraagstuk over bouwen in de ruimte rond Schiphol is onderdeel van de continue belangenafweging die we maken. We kunnen al die belangen alleen in balans houden als we duidelijk zijn in onze afwegingen, de omgeving serieus nemen en deze zoveel mogelijk betrekken voordat we een besluit nemen.

Sinds 2006 doen we dat met de Alderstafel, en we hebben de afgelopen jaren laten zien dat die methode werkt! Ook de CROS (Commissie Regionaal Overleg Schiphol) heeft laten zien dat een goede samenwerking tussen alle partijen mogelijk is.

Juist om die werkwijze goed tot haar recht te laten komen, moet je altijd blijven kijken of het anders kan, beter passend bij de uitdagingen waar we voor staan, toekomstgericht. Vraagstukken hangen steeds meer samen met elkaar. De inrichting van de ruimte staat niet los van het gebruik van start- en landingsbanen. Ook ontstond er behoefte om bewonersvertegenwoordigers een meer formele positie te geven en een directere relatie met de achterban. 

Met de instelling van de Omgevingsraad Schiphol, waarin zowel de Alderstafel als de CROS opgaan, doen we nog meer recht aan de complexiteit van de belangenafweging. Eén centrale plaats waar alle vraagstukken rond Schiphol aan de orde komen; één centrale plaats waar we alle belangen blijven afwegen en tot breed gedragen adviezen komen: dát is de gedachte achter de Omgevingsraad.

Wat zijn de kenmerken van de Omgevingsraad?

• De bewoners: democratisch gekozen, een wettelijke basis, een duidelijke achterban en het is helder namens wie ze spreken. Omwonenden van alle start- en landingsbanen van Schiphol zijn op deze manier vertegenwoordigd. Op deze manier doen we recht aan het belang en gewicht van hun inbreng en verantwoordelijkheid om tot afgewogen adviezen te komen.
• En ik verwacht ook dat de bewoners zich realiseren dat dit een bijzondere verantwoordelijkheid is. Het gaat om lastige maar belangrijke vraagstukken in een gebied met regionaal maar ook nationaal belang. Waar het om gaat is dat alle partijen een constructieve bijdrage leveren in een complexe discussie.
• Er is een brede agenda. De Omgevingsraad is dé plaats waar alle betrokken partijen, belangen en vraagstukken van Schiphol bij elkaar komen. We overleggen niet alleen over de luchtzijdige vraagstukken zoals geluid en ultrafijn stof, maar ook over de inrichting van de ruimte en de economische ontwikkeling.
• Een vertegenwoordiging die is geüpdate en past bij deze tijd. Alle organisaties die met Schiphol te maken hebben, zitten in deze raad. We verwelkomen de nieuwe leden: VNO-NCW en de Milieufederatie Noord-Holland. Ik waardeer het zeer dat u uw kennis en expertise wilt inzetten in de nieuwe Omgevingsraad.
• En de organisatie van de Omgevingsraad is lean en mean. De Commissie Regionaal Overleg Schiphol en de Alderstafel gaan nu op in één orgaan, met één secretariaat en één telefoonnummer. Kortom: minder bestuurlijke drukte, en meer slagkracht

U mag trots zijn op het resultaat.

Ik dank allereerst de heer Alders voor zijn inspanningen op het Schipholdossier. Sinds 2006 is hij spelverdeler in de discussie rond Schiphol. We weten nog hoe de situatie was voor 2006: een muurvast debat en partijen die elkaar vooral voor de rechter spraken. Die kant mogen we nooit meer op. Bijzonder dank ook voor de inzet van de afgelopen maanden bij het zoeken naar oplossing van het knelpunt rond de inzet van de vierde baan.

Ook heb ik waardering voor de bewoners. De deelname aan de verkiezingen – eind vorig jaar – was met 93 organisaties boven verwachting. Daarmee zijn zo’n 10.000 omwonenden vertegenwoordigd! Dat is heel stevig. Dat duidt op grote betrokkenheid maar ook een wil om actief mee te praten en te denken.

Verder dank ik alle partijen die hun steentje hebben bijgedragen aan het overleg en aan de resultaten die hier bereikt zijn. Zonder uw constructieve inbreng waren al deze stappen niet gezet, dank hiervoor!

Tot slot,
We beginnen aan een nieuw hoofdstuk in de ontwikkeling van Schiphol. Maar in de kern blijft onze werkwijze hetzelfde. Met elkaar blijven we streven naar afgewogen adviezen. Gebaseerd op samenwerken, luisteren en het vermogen om boven ieders belang uit te stijgen.

Kortom: u brengt in praktijk dat we meer zijn dan een optelsom van heel veel verschillende belangen. Daar is Schiphol mee gediend, daar is de omgeving mee gediend en daar is heel Nederland mee gediend.
Ik wens u veel succes!