Persconferentie na ministerraad 14 augustus 2015

Mediatekst | 14-08-2015

Statement Rutte:

Beste mensen, het was vandaag de eerste ministerraad na het zomerreces. We hervatten ons werk nu in een week met in ieder geval gunstige cijfers over de Nederlandse economie. Het is, denk ik, goed om te zien dat dat economisch herstel nu ook doorzet. Daar hebben we vandaag met elkaar ook over gesproken. Ook het CBS meldt vandaag weer dat de economie nagenoeg terug is op het niveau van voor de crisis en dat dat herstel ook heel breed wordt gedragen door onze export, investeringen, maar bijvoorbeeld ook de consumptie van gezinnen die vrij lang achterbleef maar nu ook echt meedoet in dat herstel, die consumptie. En belangrijk is voor dat brede draagvlak.

En ook voor 2016 voorziet het Centraal Planbureau een verdere oploop van de groei. We zien daarbij dat ook de werkgelegenheid nu echt toeneemt. Maar tegelijkertijd zeg ik er wel bij dat dat nog niet zo gaat als we dat echt zouden willen. Voor veel mensen is de crisis nog steeds niet voorbij, zeker niet zolang ze nog geen baan hebben.

En ik kan u ook zeggen dat ook het komend jaar het kabinet zich volledig zal inzetten voor een verdere verdieping van het herstel en in het bijzonder ook een verbetering van de situatie ten aanzien van de werkgelegenheid en het verder verlagen van de werkloosheid. Nogmaals, die cijfers bevallen ons nog niet. Met die motivatie beginnen we volgende week, na dit weekend, aan de besluitvorming voor de begroting 2016. Belangrijke onderdelen daarvan zijn natuurlijk de belastingmaatregelen en ook de koopkracht voor volgend jaar. En die zullen we uiteraard, zoals bekend, op Prinsjesdag presenteren.

Tot slot, morgen ben ik aanwezig bij de Indiëherdenking. Daar ben ik als minister-president ieder jaar aanwezig, maar het is dit jaar 70 jaar geleden dat de capitulatie van Japan - met die capitulatie van Japan ook in het toenmalig Nederlands-Indië - een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Het is denk ik goed dat we dat bijzondere moment extra markeren en daarom zal de Koning aanwezig zijn en zal, net als afgelopen 4 mei op de Dam, ikzelf met enkele woorden stil staan bij dit bijzondere moment.

De Indiëherdenking

OOSTVEEN (NOS)
Ik heb een vraag over die Indiëherdenking. Het is voor het eerst dat u daar ook gaat spreken, niet alleen een krans gaat leggen. Gaat u excuses aanbieden namens de Nederlandse staat voor het leed dat door de militairen is toegebracht?

RUTTE
Ik zal aandacht vragen voor de erkenning van het oorlogsleed. De reden dat ik daar spreek is in de eerste plaats gelegen in het bijzondere moment, inderdaad dat het 70 jaar geleden is, de capitulatie. En dat we heel lang hebben gezien, en daar zal ik morgen aandacht voor vragen, dat er heel veel te doen is geweest over betalingen en de hele aanpak van de zaken na de Tweede Wereldoorlog. Dat dat ook leed heeft veroorzaakt. Dat tegelijkertijd moet worden vastgesteld dat het lang heeft geduurd om met elkaar te erkennen dat wat daar gebeurd is, verschrikkelijk is geweest en dat heel lang het beeld ontstond in andere delen van het Koninkrijk dat het daar minder erg was. En dat heeft mensen ook veel pijn gedaan. Ook dat is inmiddels gelukkig allemaal veel meer in balans. En we hebben nu ook die traditie van de jaarlijkse herdenking. Ik denk dat het heel belangrijk is daarmee door te gaan. Ik zal voor al deze elementen morgen aandacht vragen en in het kader van de erkenning van het oorlogsleed van de Nederlanders - alle mensen, maar in het bijzonder onze mensen in Azië.

OOSTVEEN
Wat hebben mensen aan erkenning als er geen excuses bij komen?

RUTTE
Ik denk dat het van belang is dat we met elkaar vaststellen dat waar het betreft de verschrikkelijke gebeurtenissen in Azië, dat er te lang na de oorlog gedoe is geweest, discussie is geweest - administratief en inhoudelijk - onduidelijkheid is geweest over de financiële kanten van de zaken. Dat heeft leed veroorzaakt. En zeker ook de kwestie van de, laten we zeggen, de manier waarop aangekeken is en gekeken is naar de gebeurtenissen in Azië - in Nederlands-Indië, maar ook de Nederlanders die aan de Birma-spoorweg hebben gewerkt of op andere plekken in Azië. En dat het van belang is om nu het 70 jaar geleden is daar opnieuw met elkaar bij stil te staan. Maar vooral met elkaar ook te beseffen dat we dit zullen moeten blijven doen.

OOSTVEEN
Het is 70 jaar geleden, heel veel mensen leven niet meer of leven niet lang meer. Denkt u dat zij ooit nog excuses krijgen van de Nederlandse staat?

RUTTE
Nogmaals, ik denk dat het van belang is dat we met elkaar vaststellen… Ja, ik ga dan het vorige antwoord herhalen.

KRANENBURG (NRC HANDELSBLAD)
Over Indië, zeg maar. In NRC Handelsblad staat vandaag een verhaal over een onderzoek van een promovendus, dat heeft u waarschijnlijk gezien. U wordt van alles op de hoogte gehouden. Dat het geweld in de periode 1945-1949 van structurele aard was. En er is eigenlijk een roep vanuit de historische wereld om nou eens een keer een alomvattend onderzoek te doen. Bent u daar nu toe bereid?

RUTTE
We hebben net de eerste berichten van de NRC, ik geloof een voorpublicatie op wat u morgen publiceert. Naar ik heb begrepen vindt de promotie plaats later dit jaar. Ik denk dat we eerst die stap moeten afwachten.

Griekenland

HEYMANS (RTL NIEUWS)
Griekenland, meneer Rutte. Het parlement is nu akkoord met de deal die in Brussel verder is uitgewerkt. Hoe kijkt u daar tegen aan?

RUTTE
Ik denk dat je moet vaststellen dat er in ieder geval de bereidheid is geweest op drie momenten om prior actions - dus maatregelen te nemen die noodzakelijk zijn om bij te dragen aan enig herstel van vertrouwen, wat natuurlijk behoorlijke schade heeft opgelopen. Dat de Grieken dat nu zeg maar kort voor de zomer hebben gedaan en gisteren weer, dat er op zichzelf sprake is van een zeer omvangrijk pakket voor Griekenland dat - als dat in zijn geheel zou worden uitgevoerd - een belangrijke positieve bijdrage kan leveren aan herstel van de Griekse economie. Maar wat betreft de Nederlandse regering zal er vandaag in de eurogroep echt een paar stevige noten gekraakt moeten worden over dat MoU.

HEYMANS
U kijkt er niet vrolijk bij. Het vertrouwen is nog niet hersteld?

RUTTE
Nee, dat lijkt me ook uitgesloten dat dat zo snel gaat. En er is ook heel veel gebeurd. De Griekse regering heeft natuurlijk grote schade toegebracht aan de eigen economie. Dat zie je ook terug in de groeiverwachtingen voor de Griekse economie voor de komende tijd. Niettemin is sinds de eurozonetop van, dan moet ik het even precies zeggen, 12 juli, zie je wel dat de Grieken nu bereid zijn om, laten we zeggen, voortvarender dan in het verleden te komen tot afspraken. Dat - wat ik zei - die drie pakketten met maatregelen nu ook echt door het parlement zijn geloodst. The proof of the pudding is in the eating. Het zal nu ook in de implementatie moeten blijken hoe dat gaat lopen. Dus heel belangrijk zal zijn, als er een deal zou komen, wat dat betekent ook in de evaluaties. Dus de momenten dat er gekeken wordt naar de voortgang. En ten aanzien van wat er nu ligt zal Nederland vandaag met andere landen op een paar belangrijke punten nog pleiten voor verdere aanpassingen.

HEYMANS
Maar u bent in principe wel bereid om het eerste pakket aan financiële steunverlening aan de Grieken te gunnen?

RUTTE
Niet op dit moment.

HEYMANS
Niet op dit moment?

RUTTE
Nee, er zal echt vandaag in de eurogroep op een paar belangrijke punten nog gesproken moeten worden.

HEYMANS
En wat zijn dan die belangrijke punten wat u betreft?

RUTTE
Het betreft een paar zaken. We willen waar het betreft de kwestie van het privatiseringsfonds, daar zijn de formuleringen in onze ogen nog niet stevig genoeg en nog niet voldoende in lijn met de conclusies van 12 juli. Ten aanzien van bijvoorbeeld de rol van het IMF: bekend is dat ze in oktober het besluit gaan nemen over de betrokkenheid, maar ik denk dat het van belang is dat de Duitsers en anderen om ten aanzien van de inhoudelijke en financiële betrokkenheid daar nu ook nadere afspraken over te maken. Het zijn er een paar die ik noem, het zijn er meerdere. Het zijn meerdere punten die ik ook de brief van Dijsselbloem voor morgen aan de Kamer benoemt. Maar nogmaals, dat is dan het vandaag eens worden, dat je zegt: oké, hiermee kunnen we dat pakket een  kans geven. Maar heel belangrijk zal toch worden hoe het ook in de praktijk de implementatie plaatsvindt.

HEYMANS
Maar gaat u dat pakket nu volgende week voorleggen aan de Tweede Kamer ter goedkeuring?

RUTTE
Dat zal ook van vandaag afhangen.

HEYMANS
Dat hangt af van hoe het vanavond…

RUTTE
Ja, we hebben een paar punten, dat geldt voor meerdere landen. Er zal nog een gesprek gevoerd moeten worden.

HEYMANS
Dus Wilders is voorbarig met zijn aankondiging dat u alweer 5 miljard weggeeft en dat er een motie van wantrouwen tegen u aankomt?

RUTTE
Ja goed, laat maar even.

HENDRICKX (DE VOLKSKRANT)
Het Nederlandse parlement moet ook nog zijn oordeel hierover uitspreken. Is het voor u nu belangrijk dat er een breed draagvlak is voor zo'n pakket? Het is een behoorlijke geldsom. Doet dat er toe of hecht u daar minder waarde aan?

RUTTE
Het is in de eerste plaats belangrijk, denk ik, dat er stap voor stap - nu eerst de eurogroep, daar hebben we echt nog een aantal zaken die we daar grondig willen bespreken. Vervolgens, zou dat lukken, dan is er noodzaak van parlementaire goedkeuring. En daar zijn de normale meerderheden voor noodzakelijk.

HENDRICKX
Dus het doet er niet veel toe of…

RUTTE
Ik streef altijd naar breed draagvlak, maar dat zijn van die clichés. Dat probeer je altijd als politicus natuurlijk.

KOOLE (RTL NIEUWS)
Hoe kijkt u aan tegen het [onverstaanbaar, red.] bij de VVD?

RUTTE
Ik vond dat mijn partij een aantal zeer terechte punten naar voren bracht tijdens het debat. Dat hebben Jeroen Dijsselbloem en ik ook benoemd. Op een aantal terreinen had de VVD belangrijke reflecties op de uitkomsten van de top van 12 juli. En wij proberen zo goed mogelijk daar ook recht aan te doen.

Koopkracht

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
We zagen de PvdA deze week, onder andere ook de vicepremier, alvast cadeautjes voor de ouderen beloven vanwege het feit dat de koopkracht er vooralsnog niet goed uitziet voor hen. Kunt u de ouderen van Nederland beloven dat ze er volgend jaar op vooruit gaan?

RUTTE
Ik kan nu geen beloftes doen. De stukken van Prinsjesdag moeten worden opgesteld. We gaan de komende weken daaraan werken, daarbij zal ook de koopkracht aan de orde zijn. Waar Lodewijk Asscher, de minister van Sociale Zaken, denk ik de aandacht voor vroeg is dat als je kijkt naar het koopkrachtbeeld dat het Centraal Planbureau presenteert, en zou je verder niets doen - zou alles blijven zoals het is daarbij inbegrepen de 5 miljard lastenverlichting die in die cijfers zit - dan zou dat een behoorlijke plus opleveren voor de werkenden en een behoorlijke min voor de ouderen. En wat we altijd doen bij de augustusronde in de ministerraad, de besluitvorming, is kijken hoe kun je komen tot een evenwichtig koopkrachtbeeld. Dus wat kun je doen om ten aanzien van dat soort forse uitslagen naar beneden, wat kun je doen om die te verminderen. Daar gaan we dus de komende weken ook aan werken.

DE WINTHER
Hij had het volgens mij over het wegwerken van de minnen. Zijn die minnen dan ook echt weggewerkt of staan we op -0.25 of een beetje of een nul?

RUTTE
Dat moeten we echt bezien. We gaan ons best doen om tot een evenwichtig koopkrachtbeeld te komen.

DE WINTHER
Een deel van die teleurstellende koopkracht voor ouderen wordt ook veroorzaakt door het feit dat de pensioenen, en de aanvullende pensioenen, niet geïndexeerd worden. Op zich is dat iets waar het kabinet eigenlijk niet iets te verwijten valt, want dat is niet iets waar u over gaat. Daar gaan de werkgevers, de werknemers en de deelnemers zelf over. Is het dan eigenlijk wel logisch om dat vanuit het kabinet te repareren?

RUTTE
Dat is ingewikkeld. Er zit heel veel feitenmateriaal achter die min bij de ouderen. Dat is voor een deel dit effect, maar dat effect vertaalt zich ook in het feit dat de ouderen niet in de plus staan. Je ziet voor de werkenden een behoorlijke plus en je ziet bij de ouderen een min van 1,1. Bij de werkenden is het een wat verspreider beeld afhankelijk van de inkomensgroepen, maar ligt het een eind boven de 1 soms boven de 2 procent. Dus dat je geen plus ziet voor de ouderen, dat heeft onmiddellijk ook te maken - vermoed ik, ik interpreteer nu, altijd gevaarlijk, maar goed, dat durf ik nog wel te stellen - met ook de kwestie van de indexering. Maar er is nu ook los daarvan dat er geen plus staat is er zelfs sprake van een forse min. Dus daar zitten echt meer factoren achter. Dus daar moet je een goede analyse van maken, die wordt nu gemaakt. Daar kijken we naar en dan kijk je vervolgens: kun je daar in redelijkheid in repareren.

DE WINTHER
Het is dus niet zo dat je misschien een grens oversteekt door het dus niet migreren van die pensioenen dus een belangrijke factor is voor het feit dat de koopkracht teleurstelt, dat je een grens overgaat die normaal niet wordt overgegaan, namelijk iets repareren waar je niet over gaat.

RUTTE
Nee, maar zo werkt het niet. Eens. Op zich heeft u helemaal gelijk, zijn het werkgevers en werknemers die praten over het wel of niet indexeren van pensioenen. Dat heeft op zichzelf een effect. Maar wat je hier ziet is dat de delta, het verschil tussen wat de werkenden krijgen en de gepensioneerden, is behoorlijk min versus voor de werkenden een behoorlijke plus. Je kunt niet dat hele verschil goedmaken. Zou je dat doen, dan zou je inderdaad echt treden, over de grens heen gaan, dat je gaat repareren voor het wel of niet indexeren. Maar het feit dat je probeert die minnen zo goed mogelijk weg te poetsen - of dat lukt, daar kan ik geen garantie op geven - dat je in ieder geval pogingen doet om die cijfers evenwichtiger te maken. Dat is ook een antwoord op het hele feitencomplex dat onder die cijfers ligt, dat veel breder is dan alleen de indexatie.

Begrotingsbesprekingen

KOOLE
Even los van de problemen rond de koopkracht, moeten dit toch de makkelijkste begrotingsbesprekingen worden die u als premier gehad heeft, gezien de CPB-voorspellingen.

RUTTE
Nou, dat ga ik u na afloop vertellen.

KOOLE
Goed, daar hou ik u aan.

RUTTE
Daar komen we op terug.

KOOLE
Het was wel een vraag.

RUTTE
Ik durf het niet te zeggen. Er zijn altijd specifieke kwesties aan de orde. Op zichzelf is het speelveld een tikje overzichtelijker dan wanneer er natuurlijk hele forse bezuinigingen moeten plaatsvinden. Maar goed, we gaan het bezien. Zo'n ministerraad kan toch nog een hoop thema's opwerpen.

KOOLE
Welke specifieke kwesties denkt u dan aan?

RUTTE
Dat is misschien beter om niet over te speculeren. Ik denk dat het op zichzelf in ieder geval wel van belang is om een begroting te maken die het economisch herstel verder ondersteunt. En onze belangrijkste prioriteit, het verder versterken van de werkgelegenheid, bevordert. Daar moeten we echt nu aan werken.

Export naar Rusland

DE WINTHER
Meneer Rutte, een heel ander onderwerp. We zagen de afgelopen weken, dagen, de fik in de Nederlandse bloemen gestoken worden in Rusland. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Wat je daar ziet is dat Rusland een aantal zorgen heeft geuit ten aanzien van onze bloemen. Wij volgen die ontwikkelingen natuurlijk nauwgezet. Hebben ook nauw contact met de sector, hebben nauw contact met de Europese Commissie. We hebben inmiddels de Russische inspectiedienst in een brief verzocht om een nadere toelichting. En wij wachten nu op dat antwoord en zullen dat nader beoordelen.

DE WINTHER
Is het terecht dat deze maatregelen worden genomen?

RUTTE
Wij hebben geen enkele aanwijzing dat deze maatregel noodzakelijk zou zijn. Vandaar dat we deze opheldering hebben gevraagd.

DE WINTHER
Nu is het zo dat de afgelopen maanden wel vaker bijzondere signalen uit Rusland komen als het gaat om de import van onder andere Nederlandse waar. Is het nog wel verstandig om als ondernemer te denken dat je daarnaartoe moet exporteren en financieel risico moet lopen als de zaak zomaar per week kan verschillen?

RUTTE
Ik geef geen adviezen aan ondernemers waar ze wel of niet naartoe moeten exporteren. In algemene zin is Rusland een grote economie, er zijn hele brede handels- en ook financiële relaties met Rusland. Het gaat om vele en vele miljarden, ieder jaar opnieuw. En er zijn heel veel bedrijven die winstgevend exporteren naar Rusland. Er zijn ook Russische ondernemingen die in Europa en in Nederland actief zijn. Dus in algemene zin kun je daar geen uitspraken over doen.

DE WINTHER
Nee, maar ze staan straks wel weer bij u op de stoep om te vragen om compensatie. Dat is met groente en fruit natuurlijk ook al gebeurd. Is het op een gegeven moment niet ook een kwestie van bedrijfsrisico, dat men op een gegeven moment een waarschuwing krijgt dat het wel eens nog erger kan worden dan het nu is?

RUTTE
Dan bent u een stap verder. Dan zegt u inderdaad van: stel dat ze zouden vragen om compensatie en dat soort kwesties. Dan krijg je dat type debat. Maar op dit moment zitten we in een heel andere fase nog, dat we eerst eens goed aan het uitzoeken zijn waar nu precies de Russen tegenaan gelopen zijn.

DE WINTHER
En tot slot, want u heeft onlangs weer met de heer Poetin over iets heel anders gesproken of misschien ook wel aangrenzend, zijn dit ook dingen die u dan met hem bespreekt? Of krijgt u een vooraankondiging van het feit dat ineens bloemen ook niet meer geaccepteerd worden?

RUTTE
Wat we precies wel en niet eventueel diplomatiek of anderszins weten of krijgen, daar kan ik niet op ingaan. Die gesprekken met de Russische president gingen in het bijzonder over de kwestie van de resolutie die voorlag in de VN-Veiligheidsraad.

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, is dit volgens u - die controle op de bloemen, op de andere goederen - een direct gevolg van de onder andere uw poging om in VN-verband dat MH17-tribunaal op te richten?

RUTTE
Daar heb ik geen aanwijzingen voor, dus ik ga op die speculatie ook niet reageren.

BOVEN
Vindt u het niet heel erg toevallig dat dan juist nu die maatregelen komen, terwijl u deze zomer heeft geprobeerd dat tribunaal van de grond te krijgen?

RUTTE
Nogmaals, dat is allemaal speculatie. Wij zijn heel precies aan het uitzoeken met de Russische autoriteiten waar zij tegenaan gelopen zijn.

MH17

BOVEN
Kunt u tot slot wel in de openbaarheid wel zeggen wat nu het spoor wordt dat u wil gaan bewandelen om toch tot berechting van de MH17-daders te komen?

RUTTE
Zoals we gezegd hebben, was het goed dat de resolutie wel heel breed steun kreeg, maar helaas stuitte op het Russische veto. Maar de internationale gemeenschap heeft heel breed, ook met veel landen die geco-sponsord hebben of buiten de VN-Veiligheidsraad steun uitgesproken hebben voor onze aanpak. Tegelijkertijd was dat veto natuurlijk buitengewoon teleurstellend. Er wordt nu door de diplomaten en juristen van de vijf landen die lid zijn van het Joint Investigation Team heel hard gewerkt om te zoeken naar alternatieven. Er ligt ook een aantal alternatieven op tafel. Die hebben stuk voor stuk ook weer hun voor- en nadelen. Er is nooit een perfecte variant, dus die worden allemaal op dit moment heel goed gewogen. Wij spelen daar een hele actieve rol in. Ik kan daar verder nu niet op ingaan, omdat die gesprekken plaatsvinden. Maar er wordt vreselijk hard aan gewerkt.

BOVEN
U kunt misschien wel aangeven dat er nog altijd berechting zal komen, als het aan u ligt?

RUTTE
Zeker. Maar eerst natuurlijk vaststellen wat er gebeurd is, de mensen opsporen en dan berechten.

Vluchtingen in Europa

ANDRINGA (NOS)
Meneer Rutte, hoe heeft u de afgelopen week aangekeken tegen de steeds grotere stroom van vluchtelingen die naar Europa gaat?

RUTTE
Dat is natuurlijk buitengewoon zorgelijk. Die aantallen lijken ook eerder toe- dan af te nemen. En dat betekent ook dat de noodzaak alleen maar versterkt wordt om te komen tot een geïntegreerde aanpak van deze kwestie.

ANDRINGA
Dat lijkt er nog niet aan te komen, want heel veel landen nemen juist maatregelen voor hun eigen land om de situatie daar op de één of andere manier de baas te worden. Hoever zijn we eigenlijk in het vinden van die Europese aanpak?

RUTTE
Er worden stappen gezet, dat gaat in Europa niet snel. Maar er wordt wel voortgang geboekt. Waarbij er geïntegreerd gekeken wordt naar de gehele problematiek. Dat heeft te maken wat kun je in de regio doen aan opvang, wat kun je doen om de noodzaak weg te nemen hier naartoe te komen, wat kun je doen om ervoor te zorgen dat de principes van Dublin overeind worden gehouden - dus de eerste plek waar je binnen komt, dat daar ook de hele afhandeling moet plaatsvinden. Het heeft te maken met Griekenland en Italië hoe je daar helpt te versterken de hele inklaringsprocedure van de mensen die binnenkomen, dat die op een nette manier behandeld worden, maar ook wel heel precies volgens alle Europese regels om vast te stellen of er sprake is van een terechte asielaanvraag. Het hele terugkeerbeleid. En dat zijn allemaal aspecten waar je als Europa gezamenlijk aan moet werken. Ik ben zoals u weet voorstander van niet een Europa van de dingetjes maar van een paar grote dingen. Dit is nou één van de grote dingen waar Europa een grote rol in heeft, om te zorgen dat onze buitengrenzen bewaakt zijn, dat het asielbeleid fatsoenlijk is en restrictief en rechtvaardig. En daar werken we met z'n allen hard aan, maar dat gaat altijd langzamer dan als je dat helemaal nationaal wil regelen.

ANDRINGA
En als je naar het grote geheel kijkt: is hier dan sprake van een incidenteel verschijnsel of moet Europa rekening houden met een structureel verschijnsel dat mensen uit Afrika, het Midden-Oosten en andere delen van de wereld naar Europa willen?

RUTTE
Ik vind het ingewikkeld om daar hele sweeping uitspraken over te doen, omdat er heel veel in het moment gelegen situaties onder liggen. De situatie in Libië, als je die vergelijkt met tien jaar geleden. Het feit dat de opvang in de regio overigens ook het grootste deel plaatsvindt. De meeste mensen die echt op de vlucht zijn met een reden worden in de regio opgevangen. Tegelijkertijd zie je nu wel dat de aantallen toenemen en dat leidt natuurlijk tot spanningen in de samenlevingen. En je wil daar natuurlijk op een zo verstandig mogelijke manier mee omgaan.

ANDRINGA
Maar de afweging of de balans tussen incidenteel of structureel?

RUTTE
Nogmaals, er zijn zoveel incidentele factoren die nu bijdragen aan deze toename van de asielstromen, dat ik het te vroeg vind om daar structurele duiding aan te geven.

Staking politie

BOS (NOS)
Meneer Rutte, begrijpt u nog wel waarom de politie staakt?

RUTTE
Nee.

BOS
Maar zit er meer in het vat?

RUTTE
In het vat zit een akkoord dat gesloten is met de vakbonden. En het akkoord voorziet in een loonsverhoging op 1 januari van meer dan 5 procent. Dat is veel meer dan in de marktsectoren wordt gegeven. Plus eenmalig 500 euro. Daar zit heel veel rijksgeld in, veel begrotingsgeld wordt daarvoor vrijgemaakt. Dat moet ook, want wij moeten onze mensen die bij de overheid werken fatsoenlijk betalen. Dus nee, ik snap het niet.

BOS
Partijen staan lijnrecht tegenover elkaar. Wat moet er nu gebeuren volgens u?

RUTTE
Ik denk dat ieder even moet afkoelen en dan weer met elkaar aan tafel gaan zitten.

BOS
Een bemiddelaar misschien?

RUTTE
Ik ga niet op het proces verder in, maar volgens mij ligt er echt een zeer ruimhartig bod. Overigens ook terecht denk ik. De overheid heeft een tijd op de nullijn gezeten en het is dus belangrijk dat ook onze mensen die in de publieke dienst werken gewoon fatsoenlijk betaald worden. Ruim 5 procent is echt veel, daar kan ik toch weinig aan afdoen. Dus ik begrijp het niet.

BOS
Maar dit is het?

RUTTE
Dit is een deal die we gesloten hebben, dus als er nog meer geld was geweest, dan hadden we dat natuurlijk in die deal gestopt.

BOS
Collega Plasterk die zei net bij de uitloop van de ministerraad: op het moment dat de bonden dit niet accepteren, gaan we misschien het geld ergens anders aan besteden. Is dat zo?

RUTTE
Ik zou het doodzonde vinden als dat gebeurt. Want ik denk dat het echt noodzakelijk is dat de ambtenaren, mensen die bij de overheid werken, na zoveel jaren nullijn er nu serieus geld bij krijgen. En een meerderheid van de bonden heeft ook verantwoordelijkheid genomen om deze deal te sluiten, maar dit moet nu worden vertaald naar de sectoren. En bij de politie loopt dat nu tegen problemen aan.

BOS
Maar nogmaals, als het niet wordt geaccepteerd gaat het geld ergens anders naartoe?

RUTTE
Dat zal ooit een keer gebeuren, dat geld zal dan een andere bestemming moeten krijgen. Maar zover is het nog niet en ik zou het ook doodzonde vinden als dat gebeurt. Ik denk echt dat het terecht is dat mensen die bij de overheid werken er nu geld bij krijgen.

HEYMANS
U zegt telkens van: 5 procent is een heel mooi bod. Maar de tegenpartij zegt: helemaal geen 5 procent, want meer dan de helft komt uit ons eigen pensioen.

RUTTE
Ik wil daar niet helemaal in detail op ingaan. Er worden heel veel beelden over neergezet die niet kloppen.

HEYMANS
U zegt: 5 procent is een heel mooi bod.

RUTTE
Ja, dat is toch zo? Dat vind ik namelijk. 5,05 is het zelfs, plus 500 euro eenmalig. En ja, daar zit meer dan een miljard overheidsgeld in. Dat gaat echt om een heel serieus bedrag, dat is in het verleden eigenlijk zelden vertoond, dit soort enorme loonstijgingen. In het recente verleden althans, misschien wel in de jaren tachtig toen we grote inflatie hadden. Maar bij de huidige inflatieniveaus  is dit ongekend. Maar ook terecht hoor. Ik bedoel: na een aantal jaren nullijn vind ik het ook heel goed dat dit bod er ligt. Maar het moet nu wel vertaald worden naar de sectoren.

HEYMANS
Nu lijkt het erop dat de acties van de politie overslaan naar andere gebieden. Buschauffeurs, andere vakbonden die ook zoiets hebben van: wij nemen hier geen genoegen mee. Maakt u zich zorgen over dat effect dat wellicht straks leidt tot een hete herfst?

RUTTE
We hebben stakingsrecht in Nederland en de betrokken ministers kijken natuurlijk altijd wat stakingen betekenen voor de openbare orde en veiligheid. En daar is altijd goed overleg over met de bonden meestal. Dat gaat doorgaans wel goed. Mensen hebben het recht te staken, alleen mijn gevoel zou zijn… ik probeer het te snappen. En dan denk ik: de bonden en de overheid hebben een deal gesloten. Het gaat om een fors bedrag, ook gewoon belastinggeld. Terecht hè. Ik bedoel: wij met z'n allen als belastingbetalers betalen voor een goede overheid. En we hebben een aantal jaren door de economische crisis een nullijn moeten hebben bij de overheid. Dus nu is het mogelijk om die los te laten en sterker nog, het is mogelijk om er ook eens een keer serieus geld bij te doen. Ruim 5 procent, dat is echt veel meer dan nu in de marktsectoren wordt geboden. Dus ik probeer het te snappen, ik vind het echt heel ingewikkeld, ik heb wel heel veel begrip. Mensen mogen staken, het volste recht daartoe, mits binnen alle regels et cetera. Ik zou zeggen: laten we die energie nou steken om die sectordeals te sluiten en het geld ook echt beschikbaar te stellen vanaf 1 januari.

HEYMANS
U zegt: ze mogen staken. Maar eigenlijk zegt u ook: het zal niets uitmaken. Het zal geen effect sorteren.

RUTTE
Ik heb niet ergens nog geld zitten. Wij hebben nu voor de begroting van volgend jaar de twee enveloppen, zoals bekend. 750 miljoen intensiveringen die bekend zijn. En we hebben 5 miljard voor lastenverlichting. Dat is het. Er is verder geen ruimte.