Rutte: Inzet is Europese aanpak migratieproblematiek

Veel dank. In de ministerraad, maar ook deze week, intensief bezig geweest met de voorbereidingen van de Europese top van maandag aanstaande. Onze inzet is om maandag allerlei initiatieven die nu in Europa worden genomen ten aanzien van de aanpak van de migratieproblematiek, om die ook weer Europees met elkaar in kaders te zetten. Dat heeft deze week geleid tot een hele reeks van telefonische contacten en ontmoetingen. Ik ben daarom ook iets later nu omdat ik net Frans Timmermans mocht ontvangen in het Torentje, die mij heeft  bijgepraat over de gesprekken gisteren in Turkije, over de voortgang van het EU-Turkije actieplan. Vanmorgen contact met Alexis Tsipras en vanmiddag met Donald Tusk. En komend weekend zal ook geheel in het teken staan, denk ik, telefonisch van de voorbereidingen van die top.

Als ik dan kijk naar de inhoud dan moet ik zeggen dat zowel in Europa als in Nederland ik perspectief zie om de vluchtelingenstroom in goede banen te leiden. In Nederland stellen we vast dat de aantallen sinds het begin dit jaar niet meer stijgen. Extra nationale maatregelen zijn op dit moment dan ook niet nodig. Maar we blijven wel de komende weken en maanden de zaak zeer scherp in de gaten houden. Zeker ook als het voorjaar verder aantrekt of die aantallen dan misschien toch niet gaan stijgen. Maar op dit moment is er eerder een licht dalende dan een stijgende trend.

In Europees verband zijn heel veel maatregelen in gang gezet, maar het is evident dat we er op dit moment nog niet zijn. Zeker ook als je kijkt naar de beelden langs de Griekse-Macedonische grens. Dan kan iedereen zien dat dat natuurlijk niet een situatie is die je met elkaar acceptabel acht. Dat betekent dat we op de top van maandag, er is ook nog een top tien dagen later, de top die al gepland stond van 17 en 18 maart, daar zullen we echt alle maatregelen moeten langslopen. Het actieplan EU-Turkije, het versterken van de buitengrens, dan praten we over Frontex en we praten ook over de NAVO-missie in de Egeïsche Zee, de opvang en de registratie van vluchtelingen, de hotspots. Ik heb voorzichtige hoop dat we maandag met Turkije afspraken kunnen maken over het terugnemen van de niet-Syrische vluchtelingen door Turkije. Daar zijn gisteren en ook in de contacten daaraan voorafgaand, maar ook zeker gisteren in de gesprekken in Turkije, stappen vooruit gezet op dat punt die hoopvol zijn. We zullen tegelijkertijd moeten blijven zoeken naar wegen om zo spoedig mogelijk ook resettlement van start te laten gaan. Vanochtend heb ik in mijn gesprek met Alexis Tsipras mijn waardering uitgesproken over de goede voortgang die Turkije en Griekenland ook in de bilaterale relatie met elkaar boeken in de aanloop naar hun belangrijke bilaterale top die plaatsvindt dinsdag aanstaande. Dus maandag de Europese top en dan dinsdag die bilaterale Turkije-Griekenland top in Izmir.

Dan, als we verder kijken in Europa moeten we vaststellen dat we op veel plekken grensmaatregelen zien langs de hele route. Ik heb daar op zichzelf begrip voor, ik heb dat vaker gezegd, want de aantallen blijven nog te hoog. En tegelijkertijd moet je vaststellen dat samen met de overige maatregelen deze filters allemaal werken om de irreguliere instroom te beheersen. Dus in die zin is het niet of-of, Turkije, Balkan, nee het zal allemaal tegelijkertijd moeten gebeuren. Maar nu komt het: het is wel ontzettend belangrijk dat dat nu op die Westelijke Balkan gebeurt en tussen die grens tussen Griekenland en Macedonië. Dat dat veel meer een Europese onderbouwing krijgt. En dan zijn twee zaken cruciaal. In de eerste plaats dat we echt ook met elkaar afspreken dat er een einde komt aan dat laten doorlopen van mensen die irregulier naar Europa zijn gekomen door het continent. Die wave through, het durchwinken, het maar laten doorwuiven van mensen van het ene naar het andere land, dat moet stoppen. Je merkt ook dat er steeds breder steun voor komt om waar de laatste Europese Raad al zei dat moet stap voor stap worden afgebouwd, dat versneld te doen.

Dan Griekenland, als grensland is het cruciaal dat niet alleen die Grieks-Macedonische grens vanuit de Macedonische kant wordt beschermd, maar dat Griekenland als grensland dat ook van zijn kant doet. Dat geldt natuurlijk net zo goed voor de grens tussen Griekenland en Albanië. Je merkt ook dat Griekenland daar stappen wil zetten. Nederland is bereid daarbij te helpen. Europa is bereid daarbij te helpen, heel veel andere landen. En belangrijk daarbij is natuurlijk ook de humanitaire hulp die moet worden verleend omdat op dit moment, omdat in die Westelijke Balkan dingen gebeuren die natuurlijk nog niet op dit moment in een Europees kader passen, dat moeten we echt volgende week zien te bereiken, dat ook humanitair grote gevolgen heeft tot en met wat we gezien hebben, de taferelen afgelopen woensdag aan die grens. En dat zijn, nogmaals, geen beelden die wij met elkaar in Europa willen. Dus mensen registreren, grenzen bewaken, stoppen met het door laten lopen van mensen door Europa. Het is nu noodzakelijk dat te doen. En dat heb je ook allemaal nodig om uiteindelijk het systeem echt op gang te brengen om te komen tot een eerlijke verdeling van vluchtelingen over Europa. U weet, we hebben twee doelen. Het eerste doel is het beëindigen van dat businessmodel van die bootjes, die mensensmokkelaars die mensen in levensgevaarlijke situaties brengen. En het tweede doel is ervoor te zorgen dat niet de vluchteling beslist die aankomt: ik wil naar Duitsland, maar dat Europa zegt: je gaat naar Litouwen, je gaat naar Tsjechië of naar Duitsland of naar Zweden of waar dan ook heen. Dat zijn twee belangrijke doelstellingen van het beleid. Nogmaals samenvattend: stap voor stap komen we in de goede richting. Met Turkije voorzichtig hoopvol dat we voor die grote groep mensen die niet Syrisch is afspraken kunnen maken. Daar lijkt een doorbraak mogelijk, we zullen dat heel goed moeten monitoren de komende dagen en aanstaande maandag en ook bij de top tien dagen later. En ten aanzien van de Westelijke Balkan: de grenssluitingen daar, ervoor zorgen dat dat in een Europese context plaatsvindt en dat we ook echt stoppen met dat maar laten doorlopen van mensen over het continent.